Πώς η κρίση επηρεάζει τις σχέσεις Ελλάδας-Ισραήλ

Σύμμαχοι και εταίροι, όμως, γνωρίζουν άριστα ότι η σχέση Αθήνας-Τελ Αβίβ είναι ισχυρή και θα συνεχιστεί ως έχει. Η συνεργασία με το Ισραήλ αποτελεί μία από τις ελάχιστες επιτυχημένες πτυχές της ιδιότυπης “προσωπικής διπλωματίας” του Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2019 ως σήμερα. Με χειροπιαστά αποτελέσματα, κυρίως, στα θέματα ασφάλειας, στον τομέα του τουρισμού και σε επιλεκτικές (θεματικά και γεωγραφικά) επενδύσεις.

Η δε διάψευση των –βιαστικών και υπερβολικών– προσδοκιών για τον ενεργειακό κλάδο (με εξαίρεση την επιτυχημένη δραστηριότητα της Energean) οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην αιφνιδιαστική άρση της υποστήριξης της Ουάσιγκτον από το (ίσως ανεδαφικό) έργο του αγωγού EastMed, στη βραδύτατη πρόοδο του σχήματος “3+1” (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ + ΗΠΑ) και στον πόλεμο της Γάζας.

Άλλωστε, ο σημερινός πρωθυπουργός ευτύχησε να μη χρειαστεί να κάνει κάτι ιδιαίτερο πέραν του να συνεχίσει το έργο των προκατόχων του. Άλλοι είχαν επωμιστεί τα δύσκολα. Τον Αύγουστο του 2010, οι Γιώργος Παπανδρέου και Μπέντζαμιν Νετανιάχου οικοδόμησαν τη στενή διμερή σχέση μετά τη μεγάλη κρίση Τουρκίας-Ισραήλ, λόγω της επίθεσης κομάντο στο πλοίο Mavi Marmara που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στους αποκλεισμένους Παλαιστίνιους.

Τον Οκτώβριο του 2013, οι Αντώνης Σαμαράς και Μπέντζαμιν Νετανιάχου υπέγραψαν μεγάλο αριθμό συμφωνιών κατά τη διάρκεια του Διακυβερνητικού Συμβουλίου των δύο χωρών. Και το Φεβρουάριο του 2015 (πέντε μήνες πριν από την πολιτική του ενηλικίωση με την κυβίστηση στο δημοψήφισμα), ο Αλέξης Τσίπρας είχε ωριμάσει αρκετά, ώστε να επιβεβαιώσει και στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου και δημόσια τη διακομματική αποδοχή της συμπόρευσης σε πλήθος θεμάτων.

Ισραήλ και EastMed

Τον Ιούνιο του 2020, όπως είχαμε αποκαλύψει, ο Κυριάκος Μητσοτάκης πίστεψε ότι πέτυχε ένα ιστορικό βήμα, εξασφαλίζοντας υπόσχεση του ομολόγου του για προστασία του αγωγού EastMed, σε ολόκληρο το μήκος του, από τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ. Υπηρεσιακοί παράγοντες του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών είχαν απορρίψει, αμέσως και κατηγορηματικά, αυτή την πεποίθηση του πρωθυπουργού.

Έλεγαν πως η πιθανότερη εξήγηση ήταν ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μετά την ανάπτυξη των απόψεών του, εξέλαβε (λανθασμένα) τη σιωπή του Μπέντζαμιν Νετανιάχου σαν συναίνεση. Το Νοέμβριο του 2020, σε συνάντηση των τότε υπουργών Άμυνας Μπένι Γκαντζ και Νίκου Παναγιωτόπουλου, διευκρινίστηκε ότι κάθε χώρα, που εμπλέκεται στον EastMed, θα υπερασπίζεται μόνη της το αντίστοιχο τμήμα αγωγού, αν και όποτε το έργο αρχίσει να υλοποιείται.

Σήμερα, αν και είναι ακόμα νωρίς να διατυπωθούν ασφαλείς εκτιμήσεις για την πορεία της αντιπαράθεσης Ισραήλ-Ιράν, η ελληνική διπλωματία καλείται να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Με έμφαση στο ρόλο της Τουρκίας, λαμβάνοντας υπόψη αφενός την περσινή επαναπροσέγγισή της με το Ισραήλ (χωρίς αναστροφή παρά τον πόλεμο στη Γάζα) και αφετέρου τον εικαζόμενο μεσολαβητικό ρόλο του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μεταξύ των “σκληρών” της Ιερουσαλήμ και των ακραίων ισλαμιστών της Τεχεράνης.

Οι πληροφορίες που φθάνουν στην Αθήνα συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η ισραηλινή πλευρά διατηρεί την άποψη περί αναξιοπιστίας και κρυφών παιγνίων της Άγκυρας. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, σχεδόν όλοι οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι διαπιστώνουν αναβάθμιση της διπλωματικής και στρατιωτικής ισχύος της Τουρκίας, επιθυμώντας (ή και επιδιώκοντας) ένα είδος ουδετερότητάς της. Η εκτίμηση είναι ότι η Τουρκία «έχει γίνει πολύ μεγάλη για να την αγνοούμε σε περιφερειακά θέματα» και στο φλέγον πρόβλημα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. Ταυτόχρονα, ήδη από τις αρχές του 2023, η ισραηλινή πλευρά είχε διαβεβαιώσει την Αθήνα ότι η αναθέρμανση των σχέσεων με την Τουρκία δεν θα επηρέαζε την αυτόνομη στρατηγική σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο. Ως τώρα τουλάχιστον, η υπόσχεση έχει τηρηθεί.