Ποιος είναι ο Μπελούσοφ και τι σημαίνει ο ανασχηματισμός στη Ρωσία

Ο εκπρόσωπος Τύπου Πεσκόφ είπε στο TASS ότι ο Σόιγκου (υπουργός Άμυνας από το 2012) θα είναι αναπληρωτής του Πούτιν στη Στρατιωτική-Βιομηχανική Επιτροπή. Ανακοίνωσε επίσης ότι ο Πατρούσεφ θα πάει σε άλλη θέση, η οποία θα ανακοινωθεί στο εγγύς μέλλον. Σημείωσε επίσης ότι ο στρατηγός Βαλερί Γκερασίμοφ θα παραμείνει Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου και γενικός διοικητής των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία.

Ο διορισμός του Μπελούσοφ στη θέση του υπουργού Άμυνας είναι σημαντική εξέλιξη στις προσπάθειες του Πούτιν να δημιουργήσει οικονομικές συνθήκες για έναν παρατεταμένο πόλεμο, δηλαδή να μπει η οικονομία σε σαφή πολεμικό προσανατολισμό. Ο Μπελούσοφ είναι οικονομολόγος, χωρίς στρατιωτική εμπειρία. Από το 1981 έως το 1986, ο Μπελούσοφ ήταν δόκιμος-ερευνητής και στη συνέχεια κατώτερος ερευνητής στο εργαστήριο προσομοίωσης συστημάτων ανθρώπου-μηχανής του Κεντρικού Οικονομικού-Μαθηματικού Ινστιτούτου.

Από το 1991 έως το 2006, ήταν επικεφαλής εργαστηρίου στο Ινστιτούτο Οικονομικών Προβλέψεων στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών. Διετέλεσε εξωτερικός σύμβουλος του πρωθυπουργού από το 2000 έως το 2006. Έχει διατελέσει υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης από το 2012-2013. Η έλλειψη στρατιωτικής πείρας δεν είναι καινοφανής, παρόλο που εγείρει άλλου είδους ερωτήματα, καθώς ούτε ο Σόιγκου δεν είχε στρατιωτική εμπειρία πριν αναλάβει το Υπουργείο Άμυνας. Στη συνέχεια ο Μπελούσοφ υπηρέτησε ως Α’ Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης από το 2020 μέχρι τώρα. Είναι επίσης γνωστός υπέρμαχος της μεγαλύτερης κυβερνητικής παρέμβασης στην οικονομία.

Η σημασία για την πολεμική οικονομία

Ο Πεσκόφ εξήγησε ότι «είναι πολύ σημαντικό να ενσωματωθεί ο κάθετα δομημένος τομέας άμυνας και ασφάλειας στην οικονομία της χώρας», υποδηλώνοντας ότι το Κρεμλίνο σκοπεύει, μέσω Μπελούσοφ, να ενσωματώσει και να εξορθολογίσει την αμυντική βιομηχανική βάση και τις βιομηχανίες που συνδέονται με τις δυνάμεις ασφαλείας και άμυνας. Για κάποιους Ρώσους αναλυτές ο διορισμός του Μπελούσοφ καταδεικνύει σοβαρή ανησυχία για το επίπεδο της διαφθοράς και της κατάχρησης του αμυντικού προϋπολογισμού, αλλά και μια σύγκρουση μεταξύ στρατού και στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος.

Ένας Ρώσος ομοσπονδιακός αξιωματούχος είπε ανώνυμα στο ρωσικό αντιπολιτευόμενο πρακτορείο Vazhnye Istorii ότι ο Μπελούσοφ θα εργαστεί στο νέο του ρόλο για να «οργανώσει διαδικασίες εργασίας και υλικοτεχνικής υποστήριξης, να εξασφαλίσει την απαραίτητη παραγωγή και προμήθειες, να προσανατολίσει την οικονομία προς την ειδική στρατιωτική επιχείρηση και να πιέσει την τεχνολογική πρόοδο στην αμυντική βιομηχανία στο μέγιστο». Στρατιωτικός σχολιαστής προσκείμενος στο Κρεμλίνο, σημείωσε ότι ο νέος ρόλος του Μπελούσοφ σημαίνει «την αρχή ενός μεγάλης κλίμακας ελέγχου και αναδιάρθρωσης όλων των οικονομικών μοντέλων» στο υπουργείο Άμυνας.

Η σχεδόν δεκαετής θητεία του Μπελούσοφ ως υπουργός Οικονομικών και η πιο πρόσφατη εμπλοκή του στη διαχείριση διαφόρων έργων καινοτομίας στον αμυντικό τομέα, ειδικά των drones, του έχουν δώσει εφόδια για να ηγηθεί του Υπουργείου Άμυνας. Το υπουργείο υπό τον Σόιγκου στιγματίστηκε από ισχυρισμούς για διαφθορά και γραφειοκρατική αδράνεια, αντιμετωπίζοντας συνεχείς κριτικές από Ρώσους στρατιωτικούς σχολιαστές. Ο Μπελούσοφ θεωρείται αποτελεσματικός τεχνοκράτης και έχει θετική σχέση με τον Πούτιν.

Ο Μπελούσοφ συναντήθηκε με τον Πούτιν τον Νοέμβριο 2023 για να συζητήσουν έργα αμυντικής βιομηχανίας και τεχνολογική συνεργασία, καθώς και για ζητήματα παραγωγής drones. Τόνισε επίσης το σχέδιο για κρατική παραγγελία ύψους 48 εκατ. δολάρια για την παραγωγή drones μέχρι το 2030, καθώς και σχέδια για οικονομική υποστήριξη παραγωγής drones, αλλά και εκπαίδευσης προγραμματιστών και χειριστών drones.

Η εστίαση στη μεγιστοποίηση της τεχνολογικής καινοτομίας και της απόδοσης της αμυντικής βιομηχανίας ιδιαίτερα στα drones, είναι πολύτιμη για την πολεμική προσπάθεια του Κρεμλίνου. Ο Μπελούσοφ ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2023 ότι η Ρωσία ολοκλήρωσε το έργο “Συστήματα μη επανδρωμένων αεροσκαφών”, το οποίο χρηματοδοτεί με περίπου 7 δισ. δολάρια για την παραγωγή 32.000 drones ανά έτος έως το 2030.

Σόιγκου στη θέση Πατρούσεφ

Ο Πούτιν πιθανότατα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την εμπειρία του Μπελούσοφ για να γεφυρώσει τις οικονομικές πολιτικές με την ατζέντα του Υπουργείου Ανάπτυξης, κινητοποιώντας έτσι πληρέστερα τη ρωσική πολεμική βιομηχανία σε μεγαλύτερη και μακροπρόθεσμη κλίμακα και ενσωματώνοντάς την στην ευρύτερη οικονομική πολιτική. Αυτή η προσπάθεια θέτει προϋποθέσεις για μια πληρέστερη οικονομική κινητοποίηση, υποδηλώνοντας ότι το Κρεμλίνο συνεχίζει να προετοιμάζεται για έναν παρατεταμένο πόλεμο στην Ουκρανία, ή τουλάχιστον για στρατιωτική ετοιμότητα.

Η αντικατάσταση του Πατρούσεφ από τον Σόιγκου στην Γραμματεία του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι σύμφωνη με τις συνήθεια του Πούτιν να παραγκωνίζει αθόρυβα ανώτερους αξιωματούχους ασφαλείας, παραχωρώντας τους περιφερειακούς ρόλους στη ρωσική πολιτική σφαίρα αντί να τους απολύει. Το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι συμβουλευτικό όργανο που διαδραματίζει επίσης ρόλο στην εκτέλεση πολιτικών που σχετίζονται με την ασφάλεια και στην ανάπτυξη της ρωσικής στρατηγικής κουλτούρας, καθιστώντας λιγότερο ταπεινωτικό τον νέο διορισμό του Σόιγκου και τον de facto υποβιβασμό του.

Ο Πούτιν απομάκρυνε τον Σόιγκου από την ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας, αλλά του παρείχε συνεχή επιρροή στον χώρο ασφαλείας. Ο Σόιγκου παρέμεινε σημαντικός και πιστός υφιστάμενος και μερικές φορές αποδιοπομπαίος τράγος. Ο δε Πούτιν πιθανότατα να επωφεληθεί από την εμπειρία του Σόιγκου, τοποθετώντας τον μελλοντικά σε κάποια άλλη εκτελεστική θέση. Η απομάκρυνση του Σόιγκου ακολουθεί την απομάκρυνση του συμμάχου του αναπληρωτή υπουργού Άμυνας Τιμούρ Ιβάνοφ, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για διαφθορά. Ας σημειωθεί ότι ο Πούτιν έχει συναντηθεί με τον πολιτικό αντίπαλο του Σόιγκου, τον κυβερνήτη της Περιφέρειας Τούλα Αλεξέι Ντιούμιν. Εκείνη η συνάντηση ήταν μία ένδειξη ότι το Κρεμλίνο προετοίμαζε την απομάκρυνση του Σόιγκου.

Ισορροπίες με τους “σιλοβίκι”

Ο Πούτιν είχε στο παρελθόν παραμερίσει στρατηγούς, διορίζοντάς τους σε περιφερειακές θέσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και την άμυνα εκτός άμεσης αλυσίδας διοίκησης, επιτρέποντάς τους μερικές φορές να ανακτήσουν την εύνοια του Ρώσου προέδρου. Ωστόσο, η απομάκρυνση του Πατρούσεφ από το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει σημασία, καθώς πολλά λέγονταν για τις στενές σχέσεις του με τον Πούτιν.

Τον περασμένο Δεκέμβριο η Wall Street Journal ισχυρίστηκε ότι ο Πατρούσεφ ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο του Πριγκόζιν τον Αύγουστο 2023. Ανέφερε ότι η θέση του Γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας ήταν σε μεγάλο βαθμό τυπική και ότι ο Πατρούσεφ υπηρετούσε ως de facto επικεφαλής όλων των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας, γεγονός που τον καθιστούσε το δεύτερο πιο ισχυρό πρόσωπο στη Ρωσία. Η εφημερίδα ανέφερε επίσης ότι ο Πατρούσεφ ενεργεί ως “υβριδικός αξιωματούχος πληροφοριών και διπλωμάτης” και επισκέπτεται τακτικά τους άλλους ηγέτες για λογαριασμό του Πούτιν.

Το τι θα κάνει ο Πατρούσεφ από εδώ και εμπρός είναι άγνωστο. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη την τάση του Πούτιν να κρατάει ισορροπίες με τους “σιλόβικι”, την φατρία που δημιούργησε από παλιούς γνώριμους και συναδέλφους του, κάπως θα τον αποκαταστήσει σε κάποια θέση. Σε βασικές γραμμές, όμως, ο Πούτιν διατήρησε σε μεγάλο βαθμό τους επικεφαλής των βασικών ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας (Υπουργείο Εσωτερικών, SVR, FSB, Rosgvardia), υποδηλώνοντας ότι διατηρεί αριθμό πιστών “σιλόβικι”. Αυτοί αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του Υπουργικού Συμβουλίου και η διατήρησή τους υποδηλώνει ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει να βασίζεται πάνω τους και στη νέα θητεία του.