Tεστ από ΟΗΕ σε ακανθώδεις πτυχές του Κυπριακού – Το έγγραφο Ολγκίν

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών έχει ενώπιον του την έκθεση της Απεσταλμένης του στο Κυπριακό, Μαρίας Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, η οποία συνεχίζει “σιωπηρά” την αποστολή της και στη βάση αυτή έχει ετοιμάσει και το επόμενο βήμα.

Ο Αντόνιο Γκουτέρες έχει ήδη δώσει εντολή στην κ. Ολγκίν να διαμορφώσει ένα έγγραφο με στόχο να αποτελέσει εργαλείο διαδικαστικό, αλλά και για την ουσία. Η Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα επεξεργάζεται το κείμενο έχοντας ως χρόνο υποβολής το Σεπτέμβριο. Είναι δε σαφές ότι βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με όλους τους εμπλεκόμενους. Μιλά με τη Λευκωσία, την Αθήνα και την Άγκυρα.

Συναντήσεις σε δυο στάδια

Όπως είναι σήμερα διαμορφωμένο το σκηνικό, πρώτη κίνηση στο Κυπριακό θα γίνει, όπως έχει αναφερθεί, το Σεπτέμβριο και είναι προφανές πως στόχος είναι να πέσουν εξαρχής όλοι στα βαθιά για να διαφανεί κατά πόσο μπορούν να προχωρήσουν οι συζητήσεις. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει δυο διαδικαστικά σχήματα, πρώτα το έγγραφο θα δοθεί από τον κ. Γκουτέρες στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και στον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, όταν θα τους συναντήσει στη Νέα Υόρκη το φθινόπωρο.

Στη συνέχεια, εάν υπάρξει έδαφος, οι συζητήσεις θα συνεχιστούν με την παρουσία των εγγυητριών δυνάμεων. Θα είναι, δηλαδή, ένα σχήμα στο οποίο θα συμμετέχουν πέντε συν τα Ηνωμένα Έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως έγινε και σε προηγούμενες συνάξεις για το Κυπριακό. Η επιλογή των Ηνωμένων Εθνών είναι να υπάρξει συζήτηση των δύσκολων πτυχών, θεμάτων, που οι εμπλεκόμενοι έχουν έντονες απόψεις και εκφράζουν ανησυχία. Είναι σαφές από τα όσα αναφέρονται πως πρώτη φάση θα δοκιμαστούν τα θέματα της Ασφάλειας ( Εγγυήσεις, Στρατεύματα) και της Διακυβέρνησης με τις πλευρές θα καλούνται να δείξουν “ευελιξία”.

Πηγές των Ηνωμένων Εθνών επιβεβαίωσαν τις πληροφορίες, που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα “Πολίτης” (Χρ. Γεωργίου), για ετοιμασία από την κ. Ολγκίν ενός concept paper, το οποίο θα στηριχθεί εξολοκλήρου στο Πλαίσιο Γκουτέρες, που κατατέθηκε το καλοκαίρι του 2017 στο Κραν Μοντανά. Δηλαδή, στα έξι κεφάλαια, που περιλαμβάνουν Ασφάλεια, Στρατεύματα, Εδαφικό, Περιουσιακό, Ισότιμη μεταχείριση σε σχέση με τη μόνιμη διαμονή Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων, Διακυβέρνηση (πολιτική ισότητα, εκ περιτροπής κλπ).

Ξεκαθάρισμα θέσεων

Σε πρώτη φάση, λοιπόν, θα τεθούν προς συζήτηση τα θέματα της Ασφάλειας, Στρατευμάτων και Διακυβέρνησης. Τρεις πτυχές που ενδιαφέρουν πολύ, από διαφορετική σκοπιά, τις δυο πλευρές. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες η Λευκωσία έχει διαμηνύσει προς τα Ηνωμένα Έθνη ότι επιμένει και δεν πρόκειται να κάνει πίσω στα θέματα, που αφορούν το κράτος, που θα έχει μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια, μία διεθνή προσωπικότητα.

Παράλληλα, θεωρεί πως οτιδήποτε προκύψει μέσα από μια συμφωνία, το κράτος θα είναι μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τούτο ξεκαθαρίζεται καθώς κυκλοφορούν διάφορες ιδέες, οι οποίες στηρίζονται σε παλαιότερες και παραπέμπουν σε μια λογική εποικοδομητικής ασάφειας. Για την πολιτική ισότητα είναι σαφές πως η Λευκωσία δεν πρόκειται να μπει σε μια λογική, όπου θα αναγκασθεί να συζητήσει ζητήματα που συνδέονται με την τουρκική αξίωση για αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας.

Περαιτέρω και σε ό,τι αφορά το θέμα της Ασφάλειας, η Λευκωσία ζητά κατάργηση του ξεπερασμένου πολιτικά και ιστορικά συστήματος των Εγγυήσεων, υπενθυμίζοντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωση. Την ίδια ώρα, στο θέμα των στρατευμάτων η θέση είναι ότι θα μπορεί να τεθεί ένα λογικό χρονοδιάγραμμα αποχώρησής τους. Χρονοδιάγραμμα που δεν θα είναι μακρά, αλλά σύντομα. Όσο να κινηθούν οι διαδικασίες απόσυρση, λαμβάνοντας υπόψη τεχνικές κι άλλες πρακτικές δυσκολίες.

Η κατοχική πλευρά, όπως προκύπτει και από τις δημόσιες τοποθετήσεις της, δεν αποδέχεται κατάργηση των Εγγυήσεων ενώ υποστηρίζει την παρουσία τουρκικών στρατευμάτων. Η θέση της για επανεξέταση των δεδομένων σε 15 χρόνια από την επίτευξη συμφωνίας δεν “μηνομεύεται” την τελευταία περίοδο, ωστόσο, είναι μια τοποθέτηση που αναμένεται να επανέλθει σε περίπτωση συζητήσεων. Άλλωστε η “επανεξέταση” σε 15 χρόνια δεν σημαίνει και αποχώρηση.

Το θέμα της κυριαρχίας είναι βασικό στην τουρκική ατζέντα. Η κατοχική πλευρά δεν αναφέρεται στο θέμα της πολιτικής ισότητας αλλά κάνει λόγο για κυριαρχική ισότητα και ίσο διεθνές καθεστώς. Δηλαδή, ζητά εκ προοιμίου αναγνώριση. Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, θέτει ως μεταβατικό στάδιο τα τρία “Α”, δηλαδή Απευθείας εμπόριο, Απευθείας πτήσεις, Απευθείας διεθνείς επαφές. Εάν αυτά διασφαλιστούν από τουρκικής πλευράς, τότε δεν θα έχει λόγο να εισέλθει σε διάλογο επειδή θα έχει μπει σε μια πορεία αναγνώρισης.

Η τουρκική πλευρά δεν έχει δώσει δείγματα γραφής, που να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει αλλαγή στάση. Σημειώνεται συναφώς ότι στη διάρκεια της συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στις 11 Ιουλίου, στην Ουάσιγκτον, δεν υπήρξε η παραμικρή ένδειξη για διαφοροποίηση της τουρκικής στάσης. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός έθεσε το Κυπριακό, αναφέρθηκε σε τι πρέπει να γίνει, αλλά ο Τούρκος Πρόεδρος δεν τοποθετήθηκε επί της ουσίας.

Το σινιάλο Γκουτέρες

Η συγκρατημένη αισιοδοξία που εκπέμπει η Αθήνα είναι αποτέλεσμα της συνάντησης Γκουτέρες- Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη. Ο κ. Γκουτέρες περιέγραψε στον Έλληνα Πρωθυπουργό τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό. Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, μιλώντας στην αντικατοχική εκδήλωση στο προεδρικό, στις 20 Ιουλίου, αναφέρθηκε σε προτάσεις Ολγκίν, που αναμένεται να υποβληθούν. Της αναφοράς αυτής υπήρξε συνέχεια από τον Έλληνα Κυβερνητικό Εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη, ο οποίος έκανε ένα βήμα ακόμη λέγοντας ότι θα κατατεθεί σχέδιο λύσης. Επί τούτου υπήρξαν διευκρινίσεις και το θέμα έκλεισε. Υποβολή σχεδίου λύσης δεν θα υπάρξει.

Το έγγραφο Ολγκίν, θα περιέχει κατά πάσα πιθανότητα κάποιες σκέψεις, αλλά δεν θα είναι προτάσεις. Δεν τίθεται θέμα προτάσεων, ούτε επιδιαιτησίας, ανέφερε καλά ενημερωμένη πηγή στη Λευκωσία. Το έγγραφο θα καθορίσει την ατζέντα, με συνδυασμό θεμάτων για συζήτηση. Εάν στα θέματα της Ασφάλειας, Στρατευμάτων, Διακυβέρνησης υπάρξει έδαφος για συζήτηση, τότε θα προχωρήσει η προσπάθεια και με το Εδαφικό και τα άλλα θέματα, το Περιουσιακό και την Ισότιμη μεταχείριση σε σχέση με τη μόνιμη διαμονή Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων. Και στη δεύτερη φάση θα υπάρξουν δυσκολίες, κυρίως γιατί Εδαφικό και Περιουσιακό θεωρούνται ακανθώδη.