Ο νέος δικομματισμός και οι τάσεις στα δεξιά κι αριστερά

Όμως, ο νέος δικομματισμός είναι αναιμικός και δεν απαντά στην ασυμφωνία του πολιτικού συστήματος με το εκλογικό σώμα. Εάν πιστέψουμε τα ευρήματα, ο λαός (ή μήπως οι δημοσκόποι;) είναι σοφός. Εξακολουθεί να δείχνει την κυβέρνηση σε πτωτική τροχιά, στο 21,7% η ΜRB και στο 22,5% η Metron Analysis. Με την αναγωγή όμως το ποσοστό διαμορφώνεται στο 28,1% και 29,1% αντίστοιχα, μία ανάσα από το ψυχολογικό όριο του 30%. Για το ΠΑΣΟΚ τα αντίστοιχα ποσοστά είναι μία ανάσα κάτω από το ψυχολογικό όριο του 20%. Στην MRB λαμβάνει 14,1% (με αναγωγή 18,2%) και στην Metron 15,3% (με αναγωγή 19,8%).

Έτσι η διαφορά της ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ γίνεται μονοψήφια. Ένα παράλληλο εύρημα είναι ότι ανεβαίνει η δημοφιλία του Νίκου Ανδρουλάκη. Επίσης ο κόσμος τον θεωρεί αρχηγό της αντιπολίτευσης, αλλά δεν τον εμπιστεύεται ακόμη για πρωθυπουργό. Σιγά-σιγά. Θα το δούμε στις δημοσκοπήσεις των επόμενων μηνών. Όσο για τον  ΣΥΡΙΖΑ καταποντίζεται στην πέμπτη ή έκτη θέση με ποσοστά που κινούνται ακόμη και με αναγωγή κάτω από το όριο του 10%. 

Οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να δίνουν έμφαση στην εκτίμηση ψήφου και όχι στην πρόθεση παρότι στις πρόσφατες εκλογές διαψεύστηκαν. Η MRB στην δημοσκόπηση του περασμένου Μαΐου πριν τις ευρωεκλογές, έδινε πρόθεση ψήφου στη ΝΔ 26,5% (τελικό αποτέλεσμα 28,3%) που με την αναγωγή ανέβαινε στο 32,5% και με την εκτίμηση εκλογικού αποτελέσματος ακόμη ψηλότερα. Οι άλλες δημοσκοπήσεις ήταν ακόμη πιο γενναιόδωρες και έδειχναν την ΝΔ να κινείται στην εκτίμηση από 33% – 35% ώστε να συμφωνούν με τον στόχο που είχε βάλλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. 

Νέος δικομματισμός 

Αν αντιπαρέλθουμε τις επισφαλείς εκτιμήσεις και μείνουμε στην καταγραφή των ποσοστών, διαμορφώνεται η εικόνα ενός νέου δικομματισμού, βγαλμένου  από την ναφθαλίνη. Η ΝΔ παραμένει πρώτη και διατηρεί την πολιτική κυριαρχία, το ΠΑΣΟΚ ανεβαίνει αλλά ακόμη έχει δρόμο να διανύσει, ο ΣΥΡΙΖΑ με ταχείς ρυθμούς εξαϋλώνεται. Ο πέραν της ΝΔ δεξιός χώρος είναι κατακερματισμένος και αναξιόπιστος. Πάντως αθροιστικά ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είτε στην πρόθεση ψήφου είτε στην εκτίμηση κινούνται κάτω από το 50% του συνόλου. 

Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ είναι συγκυριακή, οφείλεται στην θετική δημοσιότητα και στην δυναμική που εξασφάλισε η εσωκομματική εκλογή και στην πλήρη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ. Ο απογοητευμένος κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ -πολλοί από τους οποίους ήταν εκλογικοί πρόσφυγες-, κάπου πρέπει να κατευθυνθούν. Ο Νίκος Ανδρουλάκης εμφανίζεται ως οιωνεί αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης διά της ακινησίας. Οι συνθήκες τώρα είναι διαφορετικές αλλά στην Χαριλάου Τρικούπη δεν βιάζονται να πανηγυρίσουν. Το έργο το έχουν ξαναδεί. Και μετά την πρώτη εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη τα ποσοστά τους έδειχναν να κινούνται προς την δεύτερη θέση αλλά μετά ήλθαν οι εθνικές εκλογές και οι ευρωεκλογές και τους προσγείωσαν.

Ωστόσο δεν είναι ένα ΠΑΣΟΚ που εκφράζει την έντονη δυσαρέσκεια που υπάρχει στην κοινωνία, ούτε έχει πείσει ότι διαθέτει όραμα και πρόγραμμα που να σηματοδοτεί μία συνολική εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης που να ξεκινά από ένα διαφορετικό μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας. 

Το ΠΑΣΟΚ στέκεται αμήχανο απέναντι στο πρέσινγκ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Δεν αντέδρασε στο θεσμικό ατόπημα του Κυριάκου Μητσοτάκη στην πρόσφατη συζήτηση στην Βουλή όπου τον “έχρισε” αντίπαλό του, δηλώνοντας ότι δεν αναγνωρίζει τον Νίκο Παππά. Μία ημέρα μετά, η κυβέρνηση έφερε διάταξη για την αποκάλυψη των μαρτύρων της Novartis. Παρότι “σκοτώνει” τον θεσμό των προστατευόμενων μαρτύρων, το ΠΑΣΟΚ χαιρέτισε την σχετική τροπολογία του υπουργού Δικαιοσύνης. Ο επόμενος σταθμός είναι η εκλογή νέου Συνηγόρου του Πολίτη προς αντικατάσταση του Ανδρέα Ποτάκη. Ο ΣΥΡΙΖΑ διαφωνεί και  ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε μήνυμα στο ΠΑΣΟΚ ότι αν δεν συμφωνήσει στον καθηγητή Δημήτρη Σωτηρόπουλο, τότε θα προτείνει σκληρό δεξιό και θα πάρει την ψήφο της ακροδεξιάς. 

Συνολικότερα το ΠΑΣΟΚ κινδυνεύει να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι είναι “παρακολούθημα της ΝΔ”. Μόνο που η κοινωνία που απομακρύνεται από την κυβέρνηση δεν θέλει μία από τα ίδια. Σε αυτή την περίπτωση είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο να υπάρξουν εξελίξεις παρόμοιες με τις ευρωπαϊκές όπου η αντισυστημική διαμαρτυρία διογκώνει την ακροδεξιά.

Δεξιά και Αριστερά 

Δύο ακόμη τάσεις που εμφανίζονται στις δημοσκοπήσεις δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Η κοινή γνώμη δείχνει σε ποσοστό 48,9% να συμφωνεί με τους Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή στην κριτική που ασκούν στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το αντίστοιχο ποσοστό στους ψηφοφόρους της ΝΔ πέφτει στο 33,3% που όμως επίσης είναι υψηλό. Παράλληλα στο σύνολο των ψηφοφόρων το 60% δεν εμπιστεύεται τους χειρισμούς στην εξωτερική πολιτική έναντι 35% που δείχνουν εμπιστοσύνη. Στους νεοδημοκράτες όμως το ποσοστό  είναι 78,8%. 

Σε κάθε περίπτωση προκύπτει ότι υπάρχει ένας ευρύς χώρος όπου οι θέσεις του Αντώνη Σαμαρά γίνονται δεκτές. Συνιστά αυτό πίεση για επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας του κυβερνώντος κόμματος ή για ένα νέο πολιτικό φορέα με καθαρή δεξιά πολιτική και ιδεολογική ταυτότητα, κατά τα πρότυπα της ευρωπαϊκής Νέας Δεξιάς. 

Ένα ακόμη εύρημα είναι ότι στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει έδαφος ο Παύλος Πολάκης. Παρά τα αρνητικά προσωπικά του χαρακτηριστικά και την ιστορία του, ο Παύλος Πολάκης διαθέτει μία καθαρή ατζέντα με αδρά αριστερά χαρακτηριστικά. Είναι ο πολιτικός που μπορεί να εκφράσει την αντισυστημική διαμαρτυρία από το αριστερό φάσμα (τηρουμένων πολλών αναλογιών κάτι σαν την Βάγκενκνεχτ της Γερμανίας). 

Εάν όμως τα ευρήματα για την άνοδο του ΠΑΣΟΚ αντανακλούν τις πραγματικές διαθέσεις της κοινής γνώμης τότε δεν υπάρχει ρεύμα για κεντροαριστερά εγχειρήματα όπως προσπάθησε να βάλλει στην ατζέντα ο Αλέξης Τσίπρας. Είναι κάτι πάντως που δείχνει και ο ίδιος δείχνει να αντιλαμβάνεται. Στην τελευταία εκδήλωση άφησε τα περί κεντροαριστερών προσεγγίσεων και μίλησε για κοινωνικές διεργασίες στην προοπτική της διαμόρφωσης νέου πολιτικού υποκειμένου.