Καιρός η Κύπρος να ξεφύγει από τον μετααποικιακό κλοιό

Η Βρετανία, για παράδειγμα, δεν έφυγε ποτέ από την Κύπρο. Η δοτή ανεξαρτησία του 1960, «κλείδωσε» την παρουσία της Βρετανίας και της Τουρκίας στο νησί. Οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου καθιέρωσαν διά ενός συντάγματος φυλετικές διαιρέσεις, ένα μη λειτουργικό πλαίσιο, που κατέρρευσε σε τρία χρόνια, και μεταποικιοκρατικές εγγυήσεις. Οι Βρετανοί είχαν διασφαλίσει την παρουσία των «κυρίαρχων» στρατιωτικών τους Βάσεων.

Θέμα αποχώρησής τους δεν τίθεται από τις κυπριακές κυβερνήσεις ενώ και το πολιτικό σύστημα χρησιμοποιεί το χαρτί της κατάργησής τους μόνο για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους και στο επίπεδο της ρητορικής.

Οι Τούρκοι από το 1974 και εντεύθεν επικαλούμενοι τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, εισέβαλαν στο νησί το καλοκαίρι του 1974 και έκτοτε κατέχουν εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα έχουν εδραιώσει την παρουσία τους και ταυτόχρονα έχουν δημιουργήσει μια παράνομη οντότητα, που λειτουργεί ως κράτος. Περαιτέρω, ειδικά τα τελευταία χρόνια η κατοχική δύναμη έχει αναβαθμίσει τις στρατιωτικές υποδομές της στα κατεχόμενα. Αυτό γίνεται για καθαρά γεωπολιτικούς λόγους και συνδέεται με τις επιδιώξεις της Άγκυρας στην περιοχή.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, που είναι ως γνωστό η τρίτη λεγόμενη εγγυήτρια δύναμη, η εμπλοκή της ήταν πρόδηλη μέχρι το 1974. Η περίοδος δε της χούντας (1967-1974) οι παρεμβάσεις της ήταν καταστροφικές για την Κύπρο, για τον ελληνισμό.

Η βάση των συζητήσεων

Όλα αυτά αναφέρονται επειδή είναι σαφές πως όλα όσα συζητούνται για τη λύση του Κυπριακού, από το 1974 και εντεύθεν, στηρίζονται σε μια μεταποικιακή λογική. Συζητείται, δηλαδή, ένα πλαίσιο, το ίδιο διαχωριστικό με τις Συμφωνίες του 1960, θεωρώντας πλέον ως τετελεσμένο το αποτέλεσμα της παράνομης εισβολής και κατοχής.

Ότι, δηλαδή, η όποια συμφωνία θα στηρίζεται στον γεωγραφικό, εδαφικό διαχωρισμό. Αυτά θεωρούνται και από τους διάφορους τρίτους,  «κεκτημένο» της τουρκικής πλευράς, που για να μπορέσει να διασφαλίσει τα «λάφυρα του πολέμου», θα πρέπει να εξασφαλίσει μέσα από μια συμφωνία ενισχυμένα σε όλα τα επίπεδα «δικαιώματα». Δικαιώματα που θέλουν να λειτουργούν σε βάρος εκείνων της ελληνικής πλευράς.

Η εμπειρία του χρόνου έχει επιβεβαιώσει πως το Λονδίνο θέλει ισχυρή την παρουσία της Τουρκίας στο νησί. Θέλει να συντηρείται μια συνεχής αντιπαράθεση μεταξύ ελληνικής και τουρκικής πλευράς, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τη Βρετανία. Πρόκειται για την γνωστή πολιτική του «διαίρει και βασίλευε». Είναι σαφές πως εκείνο που επιδιώκει διαχρονικά η Βρετανία μέσα από συζητήσεις σχεδίων λύσης και ιδέες,  είναι να παραμείνουν εσαεί στο νησί οι Βρετανικές Βάσεις. Στο σχέδιο Ανάν είχε προτείνει να εγκαταλείψει μια από τις Βάσεις, αλλά να παραμείνουν εκείνες που θεωρούνται πιο σημαντικές. Το δέλεαρ τότε ήταν να επιστρέψει έδαφος και να «κλειδώσει» παρουσία.

Αυτή, συνεπώς, είναι η μεγάλη έγνοια των Βρετανών, να μην υπάρχουν φωνές που ανακινούν το ξήλωμα των Βάσεων τους, οι οποίες ειρήσθω εν παρόδω, είναι οι πιο στρατηγικές που διαθέτουν και ίσως οι μόνες που δικαιολογούν το διεθνή ρόλο του Λονδίνου.

Γεωπολιτικά παιχνίδια

Την περίοδο αυτή, λόγω των εξελίξεων στην περιοχή, των όσων συμβαίνουν στη Γάζα, την Ουκρανία, τις παρεμβάσεις Τραμπ, που γίνονται προς ενίσχυση του κατοχικού Ισραήλ, η Κύπρος βρίσκεται στο προσκήνιο. Την… γλυκοκοιτάζουν πολλοί, που θέλουν να αξιοποιούν προς όφελος των συμφερόντων τους, τη στρατηγική θέση του νησιού.

Το θέμα είναι κατά πόσο τα σημερινά δεδομένα και οι διεργασίες, με αναβαθμισμένο ρόλο της Τουρκίας θα οδηγήσει το Κυπριακό σε μια διευθέτηση, η οποία θα κινείται σε μια λογική μεταποικιακή, εξάρτησης από τρίτους. Όπως το 1960, το 1964. Όπως επιχειρήθηκε- ευτυχώς ανεπιτυχώς- το 2024 με το σχέδιο Ανάν. Δηλαδή, οι γεωπολιτικές εξελίξεις να μην λειτουργήσουν υπέρ της Κύπρου.

Μπορούν, όμως, οι συγκυρίες να ευνοήσουν αλλαγή δεδομένων και απεγκλωβισμό του Κυπριακού από διαχωριστικές, ρατσιστικού είδους λύσεις για την Κύπρο. Όπως είχε αναφέρει πολλές φορές ο Βάσος Λυσσαρίδης, «η Κύπρος πρέπει να αξιοποιήσει στο έπακρο τα εμπλεκόμενα συμφέροντα στην περιοχή της, χωρίς αποστασιοποίηση επί θεμάτων αρχών.» Αυτό καλείται να πράξει η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία ειρήσθω εν παρόδω αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά προφανώς θα κριθεί εκ του αποτελέσματος.

Το ζητούμενο είναι η αξιοποίηση του γεωπολιτικού ρόλου και να λειτουργήσει τούτο προς όφελος του Κυπριακού, κυρίως σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο μιας συμφωνίας. Το ζητούμενο είναι να μην καταστεί, μέσα από μια συμφωνία η Κύπρος αποικία είτε της Τουρκίας είτε της Βρετανίας είτε και των δυο μαζί. Ανατροπή των κατοχικών δεδομένων και απελευθέρωση θα πρέπει να είναι ο στόχος.