Τα συν και τα πλην του νέου δημοσιοϋπαλληλικού πειθαρχικού δικαίου

Με το από 17-05-2025 και τίτλο “Για τις αλλαγές στο πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων” άρθρο μου περιέγραψα σε γενικές γραμμές τις αλλαγές στο τότε υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο και στο οποίο προς αποφυγή επαναλήψεων παραπέμπω. Ο Δημόσιος Τομέας περιλαμβάνει την Κεντρική Κυβέρνηση, τους ΟΤΑ, τα ΝΠΔΔ και τα ΝΠΙΔ, που ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση και απασχολεί περίπου 570.000 τακτικούς υπαλλήλους.

Ο ν.4057/2012 ως ισχύει ρυθμίζει λεπτομερώς την πειθαρχική ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων, τα πειθαρχικά αδικήματα με τις προβλεπόμενες ποινές, την πειθαρχική διαδικασία, τις πειθαρχικές αποφάσεις, την άσκηση ενδίκων μέσων και τις σχετικές διατάξεις και θα εφαρμοστεί για τα πειθαρχικά αδικήματα, που τελέστηκαν μέχρι 31-12-2025, ενώ για τα μετά την ημερομηνία αυτή πειθαρχικά αδικήματα θα εφαρμοστούν οι νέες διατάξεις.

Σκοπός των νέων διατάξεων, που τροποποιούν τον ν.4057/2012 είναι η θέσπιση ενός αυστηρότερου πλαισίου για τη διαχείριση των πειθαρχικών παραπτωμάτων στον δημόσιο τομέα και αφορά όλους τους δημόσιους πολιτικούς υπαλλήλους και τους εκπαιδευτικούς, με εξαίρεση τους στρατιωτικούς, τα σώματα ασφαλείας και τους δικαστές, για τους οποίους ισχύει ιδιαίτερο πειθαρχικό καθεστώς.

Οι αλλαγές που έρχονται

Οι αλλαγές αφορούν στα πειθαρχικά αδικήματα και στη βαρύτητα των ποινών, τα πειθαρχικά όργανα και την πειθαρχική διαδικασία, με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών για την απόδοση της πειθαρχικής δικαιοσύνης μέσα από τη δημιουργία ενός κεντρικού πειθαρχικού συμβουλίου, που σημαίνει την κατάργηση όλων των πρωτοβαθμίων (περίπου100) και δευτεροβαθμίων πειθαρχικών συμβουλίων.

Το κεντρικό πειθαρχικό συμβούλιο, που θα στελεχώνεται μόνο από μέλη του ΝΣΚ, θα δικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό συγκεκριμένα πειθαρχικά αδικήματα και τα ένδικα μέσα κατά των αποφάσεων των μονομελών πειθαρχικών οργάνων, ενώ διατηρείται η αρμοδιότητα τους επιβολής αυξημένων πειθαρχικών ποινών για ορισμένα ελαφρότερα πειθαρχικά αδικήματα. Οι αποφάσεις του κεντρικού πειθαρχικού συμβουλίου θα προσβάλλονται ενώπιον του ΣΤΕ και των διοικητικών δικαστηρίων κατά περίπτωση.

Η κατάργηση του δευτέρου βαθμού πειθαρχικής κρίσης για τα σοβαρότερα πειθαρχικά παραπτώματα πιθανόν να αμφισβητηθεί από άποψη Συντάγματος και ΕΣΔΑ. Εξάλλου, στο κεντρικό πειθαρχικό συμβούλιο θα αποσπαστούν με αποκλειστική απασχόληση 59 και μάλιστα πεπειραμένα μέλη του ΝΣΚ εκ των οποίων τα 50 θα στελεχώνουν το κεντρικό συμβούλιο. Φοβάμαι, ότι η τόσο μεγάλη αφαίμαξη μελών από το ΝΣΚ, που είναι ολιγάριθμο, πιθανόν να προκαλέσει δυσλειτουργίες στο έργο του.

Οι αντιδράσεις των δημοσίων υπαλλήλων

Το πλέον επίμαχο σημείο, που ήδη έχει προκαλέσει μονοήμερη πανελλαδική απεργία από την ΑΔΕΔΥ και ΟΛΜΕ και κατά τα φαινόμενα θα προκαλέσει σειρά απεργιών, ιδίως στην εκπαίδευση είναι η διάταξη, που, όταν ο υπάλληλος αρνείται επί δύο συνεχή έτη να υποβληθεί σε υπηρεσιακή αξιολόγηση, του επιβάλλεται η ποινή της οριστικής απόλυσης. Φοβάμαι, ότι πειθαρχική απόφαση που θα επιβάλλει τη ποινή της οριστικής απόλυσης για το λόγο αυτό, πιθανόν να ακυρωθεί από το ΣΤΕ ή ΕΔΑΔ γιατί προσκρούει στη Συνταγματική Αρχή της αναλογικότητας και αποτελεί Δρακόντειο νόμο. Νομίζω, ότι προτιμότερο θα ήταν τεθούν ηπιότερες συνέπειες, όπως στέρηση προαγωγής ή υποβιβασμός ή μη παροχή επιδομάτων ευδόκιμης υπηρεσίας.

Θετική είναι η διάταξη που αποσυνδέει την πειθαρχική δίκη από τη ποινική δίκη, δηλαδή να μη αναμένει η πειθαρχική δίκη το αποτέλεσμα της ποινικής δίκης, που είχε ως αποτέλεσμα τη καθυστέρηση της πειθαρχικής διαδικασίας, αλλά τα πραγματικά περιστατικά που γίνονται δεκτά από το ποινικό δικαστήριο να θεωρούνται ως πλήρης απόδειξη για το πειθαρχικό δικαστήριο, γεννιέται όμως πρόβλημα από την έκδοση αντιφατικών αποφάσεων. Επίσης θετική είναι η διάταξη που παρατείνει το χρόνο παραγραφής των πειθαρχικών παραπτωμάτων και με έναρξη παραγραφής από τη γνώση της υπηρεσίας.

Νομίζω, ότι παρόμοια διάταξη πρέπει να θεσπιστεί και για τα ποινικά αδικήματα, τα περισσότερα των οποίων παραγράφονται εν επιδικία. Σαφώς πολλά από τα ζητήματα, που θα προκύψουν από την εφαρμογή των νέων διατάξεων θα λυθούν με τη νομολογία, όπως τι συνιστά αναξιοπρεπή συμπεριφορά. Επειδή η πειθαρχική ποινή, όπως και η ποινική ποινή, έχει σκοπό την ειδική και γενική πρόληψη δηλαδή να εξουδετερώσει τον δράστη και να αποτρέψει άλλους από τη τέλεση παρομοίων πράξεων σκόπιμο θα ήταν με την τήρηση των προσωπικών δεδομένων να δίνεται περισσότερη δημοσιότητα στα σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα.