“Η Πολεμική Προπαρασκευή της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας, 1936-1940”

Πρόκειται για σταθμό στη έρευνα/μελέτη της ελληνικής Αεροπορικής Ιστορίας και ειδικότερα για τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο (1940-1941). Σε αυτό παρουσιάζονται αναλυτικά και πλήρως τεκμηριωμένα οι λόγοι, που η Ελληνική Αεροπορία (τότε “Ελληνική Βασιλική Αεροπορία”-ΕΒΑ) μπόρεσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία την Ιταλική (τότε “Regia Aeronautica”-RA), παρά το γεγονός ότι διέθετε μόλις 120 αξιόμαχα αεροπλάνα έναντι 480 αεροπλάνων του εισβολέα. Μάλιστα, τα τελευταία ήταν πιο σύγχρονα από τα ελληνικά και θεωρούνταν τεχνολογικά ανώτερα. Επίσης, οι Ιταλοί αεροπόροι είχαν πρόσφατη πολεμική εμπειρία, σε επιχειρήσεις μεταξύ 1935-1940, ενώ οι Έλληνες συνάδελφοί τους είχαν πολεμήσει τελευταία φορά το 1922.

Με τετραπλάσια αεροπορική δύναμη -σε συνδυασμό με τους ετοιμοπόλεμους αεροπόρους τους- οι Ιταλοί θα έπρεπε να είχαν κυριαρχήσει στον αέρα πάνω από το μέτωπο της Ηπείρου, καθώς και σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της ελληνικής επικράτειας. Σε μία τέτοια περίπτωση, ο στρατός και το ναυτικό τους θα είχαν ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις τους στην Ελλάδα και την κατάκτηση της χώρας.

Κάτι, όμως, που δεν έγινε. Είναι γενικά αποδεκτό πως οι Ιταλοί δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν την υπεροχή τους όσον αφορά το αεροπορικό όπλο, εξαιτίας του ηρωισμού και του υψηλού ηθικού των Ελλήνων πιλότων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι παράγοντες αυτοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο για τις ελληνικές νίκες στον εναέριο πόλεμο το 1940-1941. Όμως, σύμφωνα με τον κ. Χριστοφίλη, κυρίως μέτρησαν πρακτικοί λόγοι, που μέχρι σήμερα ήταν άγνωστοι.

Ίσως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που παρουσιάζει ο συγγραφέας είναι το γεγονός ότι τα ιταλικά αεροπλάνα μπορεί να ήταν περισσότερα από τα ελληνικά, αλλά τα τελευταία ήταν ανώτερα τεχνολογικά, στο μεγαλύτερο μέρος τους! Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930, η Ιταλία ήταν στην πρωτοπορία της αεροπορικής καινοτομίας. Έτσι, επικράτησε η εντύπωση ότι το ίδιο ίσχυε και για το 1940. Στην πραγματικότητα, μετά την εισβολή τους στην Αιθιοπία, το 1935, οι Ιταλοί έμειναν πίσω όσον αφορά το σχεδιασμό και την κατασκευή πολεμικών αεροπλάνων, την εκπαίδευση των αεροπόρων τους και τα διδάγματα από τις αερομαχίες.

Βέβαια, η RA πολέμησε εναντίον της Ελλάδας με σύγχρονα αεροπλάνα, δηλαδή παραγωγής 1940, ενώ τα ελληνικά ήταν λίγο παλαιότερα (παραγωγής 1936-39). Όμως, όπως καταδεικνύει ο Νίκος Χριστοφίλης, αυτό δεν αποτελούσε πλεονέκτημα για τη RA, αφού τα περισσότερα αεροπλάνα της, αν και σύγχρονα, ήταν υποδεέστερα σε κρίσιμους τομείς. Έτσι, για παράδειγμα, τα ελληνικά PZL P24G/F (πολωνικής κατασκευής) -τα καλύτερα και πολυπληθέστερα μαχητικά στο ελληνικό οπλοστάσιο- μπορεί να ήταν κατασκευής του 1936, και παλαιότερα από τα ιταλικά μαχητικά του 1940, αλλά σαφώς υπερτερούσαν.

Οι αποκαλύψεις για την “προβληματική” ιταλική αεροπορία

Στο βιβλίο του ο κ. Χριστοφίλης προβαίνει στην εντυπωσιακή αποκάλυψη ότι τα περισσότερα αεροπλάνα του Μουσολίνι, που επιχείρησαν εναντίον της Ελλάδας, είχαν μεγάλα τμήματά τους από ξύλο! Όσο και να φαίνεται απίστευτο, η “υπερσύγχρονη” Ιταλική Αεροπορία χρησιμοποιούσε τεχνολογία, που το 1940 είχε ξεπεραστεί για πάνω από μια δεκαετία. Αυτό ήταν αποτέλεσμα των κυρώσεων, που επέβαλαν πολλές χώρες κατά της Ιταλίας για την εισβολή της στην Αιθιοπία. Έτσι, δεν μπορούσε να εισάγει πρώτες ύλες -κυρίως αλουμίνιο- που ήταν απαραίτητες για την αεροπορική βιομηχανία της. Στη θέση τους οι Ιταλοί χρησιμοποίησαν ξύλο!

Μία άμεση συνέπεια ήταν στις αερομαχίες το 1940-1941 μεταξύ Ιταλών και Ελλήνων χειριστών, οι πρώτοι να μειονεκτούν σημαντικά, αφού, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα ελληνικά αεροπλάνα της πρώτης γραμμής ήταν από μεταλλικές κατασκευές. Επιπλέον, τα ελληνικά αεροπλάνα διέθεταν και μεταλλική θωράκιση που προστάτευε τόσο τα πληρώματα όσο και τα ευπαθή σημεία των αεροπλάνων. Αυτό δεν ίσχυε για τα περισσότερα ιταλικά αεροπλάνα που επιχείρησαν το 1940 εναντίον της Ελλάδας.

Στην αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το καθεστώς του Μουσολίνι προπαγάνδιζε ότι η Ιταλική Αεροπορία αποτελούνταν αποκλειστικά από αεροπλάνα εγχώριας κατασκευής. Με τον τρόπο αυτό, περνούσε στο εξωτερικό την εικόνα της Ιταλίας ως μεγάλη βιομηχανική χώρα. Αντίθετα, η Ελλάδα μπορεί να μην παρήγαγε αεροπλάνα, αλλά είχε τη δυνατότητα να επιλέξει ό,τι καλύτερο υπήρχε διαθέσιμο στις διεθνείς αγορές.

Έτσι για παράδειγμα, ο κ. Χριστοφίλης καταδεικνύει ότι τα ελληνικά PZL P24F, τα οποία αποτελούσαν το 1/3 της συνολικής δύναμης των PZL, διέθεταν οπλισμό που ήταν βαρύτερος από οποιοδήποτε αντίπαλο ιταλικό μαχητικό. Εφοδιασμένα με τα ελβετικά πυροβόλα Oerlikon των 20 χιλ., έριχναν βλήματα με μεγάλο εκρηκτικό φορτίο. Ακόμη και ένα να έβρισκε το αντίπαλο ιταλικό -ξύλινο- αεροπλάνο, θα μπορούσε να το θέσει εκτός μάχης.

Επίσης, τα PZL είχαν πρωτοποριακά συστήματα, που βοηθούσαν τους πιλότους τους να κάνουν αναγκαστική προσγείωση με σχετική ασφάλεια στην περίπτωση που είχαν βληθεί. Αυτό σήμαινε ότι μέσα σε ελάχιστη ώρα, αεροπλάνα και πιλότοι ήταν και πάλι στον αέρα σε πολεμικές αποστολές. Αντίθετα, τα περισσότερα ιταλικά αεροπλάνα που έκαναν αναγκαστική προσγείωση, καταστρέφονταν στο έδαφος. Σοβαρό πρόβλημα υπήρχε και στον οπλισμό των ιταλικών μαχητικών, ακόμη και στη θέση τους. Τα περισσότερα είχαν το πολυβόλο πίσω από την έλικα, κάτι που περιόριζε τον αριθμό των βολίδων που μπορούσαν να βάλλουν. Αντίθετα, στα ελληνικά μαχητικά τα πολυβόλα δεν ήταν κοντά στην έλικα και έτσι εκτόξευαν μεγαλύτερο αριθμό βολών απ’ ό,τι οι αντίπαλοί τους.

Εκτός από την προβληματική κατασκευή των ιταλικών αεροπλάνων, στο βιβλίο του ο κ. Χριστοφίλης αποκαλύπτει ότι η ΕΒΑ υπερτερούσε απέναντι στη RA στους λεγόμενους πολλαπλασιαστές ισχύος, όπως Οργάνωση, Δόγματα, Εκπαίδευση, Διοικητική Μέριμνα κ.τ.λ. Το 1940 και λίγο πριν την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, οι Έλληνες χειριστές είχαν πιο εντατική εκπαίδευση σε σχέση με τους αντιπάλους τους.

Η πολεμική προπαρασκευή της Αεροπορίας

Ο συγγραφέας έχει υπολογίσει ότι διέθεταν σχεδόν διπλάσιες ώρες πτητικής εκπαίδευσης. Επιπλέον, η ηγεσία της ΕΒΑ εφάρμοσε στην πράξη τα μαθήματα από τον αεροπορικό πόλεμο του Ισπανικού εμφυλίου (1936-1939) και του πρώτου έτους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (μάχες Πολωνίας, Γαλλίας και Αγγλίας). Αντίθετα, η RA αν και συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία και ήδη πολεμούσε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον των Βρετανών για τέσσερις μήνες πριν από την εισβολή στην Ελλάδα, δεν εφάρμοσε τα διδάγματα από αυτές τις αερομαχίες.

Το βιβλίο του Νικολάου Χριστοφίλη, “Η Πολεμική Προπαρασκευή της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας, 1936-1940” αποκαλύπτει ότι ο Μουσολίνι χτύπησε την Ελλάδα με μία αεροπορία, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “προβληματική”. Αυτό ίσχυε βέβαια γενικότερα για τις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις, που συμμετείχαν στην εισβολή. Ο Μουσολίνι ανέμενε ότι οι Έλληνες δεν θα πολεμούσαν και έτσι οι αδυναμίες της αεροπορίας του δεν τον προβλημάτιζαν. Επιπλέον, είχε πιστέψει την ίδια την προπαγάνδα του, σύμφωνα με την οποία ακόμη και αν οι Έλληνες αντιστέκονταν, δεν θα μπορούσαν να κάνουν το παραμικρό εναντίον της Regia Aeronautica, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν διέθεταν αεροπορία.