Μπορεί ο Μαμντάνι να υλοποιήσει τις επαγγελίες του για τη Νέα Υόρκη;

Πριν από 12 μήνες, στην πρώτη συγκέντρωση του Μαμντάνι δεν υπήρχαν ούτε κάμερες. Ένας νέος, προερχόμενος από τα ανώτερα μεσαία στρώματα, με γονείς από το χώρο της ακαδημίας και του κινηματογράφου, χωρίς ακαδημαϊκή ή επαγγελματική περγαμηνή, κατήγαγε ξαφνικά μια εμφατική νίκη. Και αυτό, σε συνθήκες έντονης πόλωσης. Η μετεωρική του άνοδος οφείλεται στο επικοινωνιακό του χάρισμα, την επιτυχημένη του στρατηγική και την συγκυρία. Η πολιτική είναι διαχείριση των συμβόλων.

Ο Μαμντάνι νίκησε, πρώτον, επειδή έπεισε το “φιλελεύθερο”, νεανικό κοινό της Νέας Υόρκης ότι αυτός, ένας μουσουλμάνος μετανάστης υπέρ του δικαιωματισμού, συμβολίζει τον κοσμοπολίτικο, ανοικτό χαρακτήρα της πόλης. Οι εκλογές δε λύνουν ποτέ προβλήματα. Πάντοτε όμως τα θέτουν. Ο Μαμντάνι νίκησε, επιπλέον, γιατί έθεσε το βασικό πρόβλημα: Η πόλη έχει γίνει ανυπόφορα ακριβή για την πλειονότητα. Ενδεικτικά, ο μέσος μηνιαίος μισθός το 1990 ήταν 4-5 χιλ. δολάρια και το μέσο μηνιαίο ενοίκιο για ένα διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων ήταν 700 δολάρια. Σήμερα, ο αντίστοιχος μισθός είναι 4,5-5,5 χιλ. δολάρια και το ίδιο διαμέρισμα ενοικιάζεται για 3-4 χιλ.

Η ακρίβεια στα είδη πρώτης ανάγκης καλπάζει την τελευταία τετραετία. Ο Μαμντάνι ανέδειξε το πρόβλημα και πρότεινε συγκεκριμένα μέτρα. Κανένας από τους ανθυποψήφιούς του δεν είχε αντιπροτάσεις. Ακούγεται παράδοξο, αλλά ο Μαμντάνι νίκησε, διότι ακολούθησε τη στρατηγική του Τραμπ, προσαρμοσμένη στο δικό του κοινό και την δική του ατζέντα. Ο Τραμπ υποσχέθηκε στις πολιτείες που είχαν αποβιομηχανοποιηθεί δουλειές και τη χαμένη τους αμερικανική υπερηφάνεια. Αντίστοιχα, ο Μαμντάνι εστίασε στο κόστος ζωής.

Ο τρίτος λόγος της εκλογής ήταν οι ασθενικοί ανθυποψήφιοί του. Ένας ρεπουμπλικάνος με μπερέ σε μια πόλη κοσμοπολίτικη και φιλελεύθερη δεν έχει τύχη. Και ένα γνήσιο τέκνο του κατεστημένου των Δημοκρατικών, πρόσφατα εκδιωγμένος από τη θέση του κυβερνήτη με καταγγελίες να τον βαραίνουν για σεξουαλική κακοποίηση, διασπάθιση δημόσιου χρήματος και κακοδιαχείριση της πανδημίας, δεν πείθει.

Τραμπ και Ισραήλ 

Τέταρτος λόγος είναι η παρουσία του Τραμπ στην προεδρία, που πολώνει και αντισυσπειρώνει. Το δημοκρατικό κόμμα εμφανίζεται χωρίς πυξίδα, σοβαρή εναλλακτική πρόταση έναντι της ιδεολογικής κυριαρχίας του Τραμπ και αξιόλογη ηγετική προσωπικότητα, εγκλωβισμένο στον καθεστωτισμό του “κόμματος των δισεκατομμυριούχων και του πολέμου”. Την ίδια ώρα εμφανίζεται ένας υποψήφιος από την αριστερή πλευρά του, διεμβολίζει το κόμμα και νικάει στην ούτως ή άλλως παραδοσιακά “δημοκρατική” Νέα Υόρκη.

Κυρίως, παρουσιάζει τον εαυτό του ως αντίπαλο δέος στον Τραμπ και τις πολιτικές του. Ενώ η γραφειοκρατία του κόμματος αδυνατεί να στοιχηθεί πίσω του, η βάση του κόμματος το βλέπει ως ιδανική ευκαιρία να εναντιωθεί προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Αν δεν υπήρχε ο Τραμπ, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να υπάρχει ο Μαμντάνι σε μια Νέα Υόρκη, άντρο των Δημοκρατικών μεν, συστημική δε.

Υπάρχει και πέμπτος λόγος: Η αντίληψη που εμπεδώθηκε (λάθος ή σωστή δεν έχει σημασία )ότι η πολιτική των ΗΠΑ στο Παλαιστινιακό άγεται και φέρεται από το Νετανιάχου. Η επικοινωνιακή αυτή μάχη έχει ουσιαστικά χαθεί για το φιλοϊσραηλινό λόμπι. Και προκάλεσε έντονες αντισυσπειρώσεις, κυρίως μεταξύ των νεότερων ηλικιών. Ακόμα και μεγάλο μέρος της εβραϊκής κοινότητας, κυρίως ορθόδοξοι του Μπρούκλυν και κοσμοπολίτες του Μανχάταν, εναντιώθηκε.

Οι άλλοι υποψήφιοι παρίσταναν τους υπουργούς εξωτερικών, ανακοινώνοντας το πρώτο τους ταξίδι στο Ισραήλ. Ο Μαμντάνι διαχώρισε τη θέση του, με έντονη ρητορική εναντίον της πολιτικής του Ισραήλ. Κι όμως, η διείσδυσή του στο εβραϊκό στοιχείο υπερβαίνει το 30%. Ενδεικτικά, στο Μπρούκλυν προηγήθηκε με διαφορά σε περιοχές με πυκνό εβραϊκό στοιχείo (Williamsbug, Flatbush, Crown Heights).

Ποιοι στήριξαν τον Μαμντάνι

Δημογραφικά ο Μαμντάνι στηρίχθηκε κυρίως από νέες ηλικίες εργαζόμενων μικρομεσαίων στρωμάτων, πρόσφατα εγκατεστημένων στην πόλη, με ανώτερη μόρφωση που, ενώ έχουν προϋποθέσεις για μια καλή καριέρα, βλέπουν το “αμερικανικό όνειρο” να ξεθωριάζει λόγω της ακρίβειας. Είναι αστήρικτη η άποψη ότι οι πλούσιοι στήριξαν μόνο Κουόμο. Από τις νότιες πλούσιες συνοικίες του Μανχάταν μόνο δύο (Battery Park, Tribeca) ψήφισαν Κουόμο, ο οποίος έχασε και το επίσης εύπορο UWS. Ο Μαμντάνι κέρδισε και στα χαμηλά εισοδήματα, αλλά τα πολύ φτωχά (<50χιλ), όπως και τα πολύ πλούσια (>300χιλ) ψήφισαν Κουόμο.

Από τις φυλετικές ομάδες, κυριάρχησε σε αφροαμερικανούς και λατίνους, ενώ και η συντηρητική ασιατική κοινότητα τον στήριξε. Οι λευκοί πλην των νέων, ψήφισαν Κουόμο. Από τις θρησκευτικές κοινότητες, κυριάρχησε μόνο στους πολυπληθείς “αγνωστικιστές” και “άθεους”. Χαρακτηριστικά, όσοι στήριξαν Μαμντάνι προτάσσουν το κόστος ζωής, ενώ οι του Κουόμο την ασφάλεια και τη μετανάστευση. Οι γυναίκες ψήφισαν Μαμντάνι μαζικά, εκτός από αυτές που έχουν παιδιά. Και τον υπερψήφισαν άνθρωποι με οικονομικές δυσχέρειες, που πιστεύουν ότι η οικονομία στην πόλη δεν πάει άσχημα. Θεωρούν, δηλαδή, ως βασικό πρόβλημα την ανισότητα και όχι την οικονομική κρίση.

Εσφαλμένα πιστεύεται ότι ο Μαμντάνι ανήλθε μέσω ενός αυθόρμητου κινήματος βάσης με χιλιάδες εθελοντές. Η εθελοντική του βάση ήταν, πράγματι, τεράστια (90.000), η πολύμηνη κινητοποίησή τους συστηματική. Όμως, είναι πολιτικά αφελής η εκτίμηση ότι δεν υπήρχε ισχυρή υποστήριξη από πίσω. Οι εθελοντικές οργανώσεις χρηματοδοτούνται, τα στοιχεία άρχισαν ήδη να δημοσιεύονται. Μουσουλμανικές οργανώσεις, μάλιστα κάποιες από αυτές με ισχυρό τουρκικό αποτύπωμα, έπαιξαν σημαντικό ρόλο.

Σηματοδοτεί κάτι ευρύτερο η εκλογή του;

Η εκλογή είναι δύσκολη για την ηγεσία των Δημοκρατικών. Το κατεστημένο του κόμματος δεν ήθελε τον Μαμντάνι. Η ρητορική και το πολιτικό του πρόγραμμα τους ηχούν κομμουνιστικά. Η εκλογή του αντιπροσωπεύει μια απόπειρα ενδόρρηξης του κόμματος από την ριζοσπαστική πλευρά του. Η συστημική ηγεσία του κόμματος θα πιεστεί να κινηθεί απρόθυμα προς ριζοσπαστικοποίηση. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει ο Μαμντάνι να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις του, να αποδείξει ότι ένας άλλος δρόμος είναι εφικτός.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι προτάσεις του εμπεριέχουν εν τω γεννάσθαι το σπέρμα του ενταφιασμού τους. Το πρόγραμμά του έχει τέσσερις βασικές εξαγγελίες: Δωρεάν λεωφορεία, δωρεάν παιδικούς σταθμούς, πάγωμα των ρυθμισμένων ενοικίων, που είναι περίπου το 45% της πόλης, με ταυτόχρονη κατασκευή νέων κατοικιών και ίδρυση δημοτικών παντοπωλείων. Υποστηρίζει ότι θα τα υλοποιήσει με αύξηση της φορολόγησης των υψηλών εισοδημάτων κατά 1% και των επιχειρήσεων κατά 4%. Τα δωρεάν λεωφορεία βοηθούν, αλλά το μεταφορικό πρόβλημα για τα χαμηλά στρώματα σε μια πόλη με έντονο κυκλοφοριακό λύνεται μόνο αν το μετρό και τα λεωφορεία γίνουν πιο συνεπή, καθαρά και ασφαλή.

Η στεγαστική κρίση δεν αντιμετωπίζεται μόνο με τα ελεγχόμενα ενοίκια. Πώς θα αντιμετωπίσει τους πολυάριθμους πλούσιους αλλοδαπούς (Ρώσοι, Άραβες, Ασιάτες), που ωθούν ανοδικά τις τιμές; Υπάρχει αναντιστοιχία ζήτησης και προσφοράς. Η κατασκευή κατοικιών απαιτεί και ιδιωτικές επενδύσεις. Αυτές δεν προσελκύονται με αύξηση φορολογίας. Τα καρτέλ των εταιρειών διαχείρισης ακινήτων συγκεντρώνουν μεγάλο μέρος του οικιστικού αποθέματος, διατηρούν τις τιμές ψηλά και δεν θίγονται.

Τα πέντε δημοτικά παντοπωλεία δεν λύνουν το πρόβλημα ακρίβειας μιας πόλης 20 εκατομμυρίων. Η ακρίβεια προέρχεται από αύξηση του κόστους ενέργειας και πρώτων υλών, δυσλειτουργίες στις αλυσίδες ανεφοδιασμού και τον πληθωρισμό χρήματος της πανδημίας. Στις χαμηλές αμοιβές δεν μπορεί να επέμβει, όπως υπόσχεται με το κατώτατο ωρομίσθιο των 30 ευρώ. Οι δε πολιτικές των ανοικτών συνόρων που πρεσβεύει μάλλον ρίχνουν τις αμοιβές σε ένα σύστημα χωρίς συλλογικές συμβάσεις και ελέγχους.

Ο δήμαρχος δεν διαθέτει μακροοικονομικά εργαλεία για οικονομική πολιτική, παρά μόνο συλλέγει φόρους. Χρειάζεται την στήριξη της πολιτείας της Νέας Υόρκης και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η πολιτεία είναι δύσκολο να τον στηρίξει. Ο Τραμπ αποκλείεται. Ενδεχόμενη εκροή εκατομμυριούχων και εταιρειών θα τον στρέψει στη φορολογία της μεσαίας τάξης για την υλοποίηση του προγράμματος. Αυτό θα κατέρριπτε όλο το αφήγημα. Προκαλεί εντύπωση ότι προέβαλε προβλήματα που αδυνατεί λόγω αρμοδιότητας να λύσει. Αντιθέτως, δεν έθεσε ως προτεραιότητα θέματα όπου μπορεί να επέμβει, όπως της καθαριότητας και της εκπαίδευσης.

Αν επιχειρήσει αντιπερισπασμό με πολιτικές ταυτότητας, θα αποδοκιμαστεί. Ο κόσμος δεν τον ψήφισε για το μεταναστευτικό, ούτε για τα δικαιώματα μεμονωμένων ομάδων. Ταυτόχρονα, οι πρώτες του κινήσεις για τη στελέχωση της ομάδας διοίκησης δείχνουν ότι θα στηριχθεί σε στελέχη των προηγούμενων διοικήσεων, ακόμα και για συμβολικά πόστα, όπως του επικεφαλής της αστυνομίας. Θα εφαρμόσει νέες ιδέες με παλαιό προσωπικό;

Μέσα σε όλα αυτά, καιροφυλακτεί ο Τραμπ, προκειμένου να τον ενθρονίσει ως αποτυχημένο και να τον χρησιμοποιήσει ως εσωτερικό εχθρό για αντιπερισπασμό από τα δικά του αδιέξοδα.  Ο Μαμντάνι θα μπορούσε να αποδειχθεί μια πνοή για τους Δημοκρατικούς, αλλά και μια ακόμα απογοήτευση, που θα ανοίξει το δρόμο σε μια ακόμα τετραετία για τους Ρεπουμπλικάνους.