Κυρώσεις γιοκ από ΕΕ σε Τουρκία – Η υποκριτική στάση των εταίρων

Ο χρόνος κυλά σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων, καθώς η παραμονή του τουρκικού πλωτού γεωτρύπανου ‘Πορθητής’ στην κυπριακή ΑΟΖ, αν διαρκέσει επί μήνες, θα οδηγήσει σε δυσάρεστα τετελεσμένα, ακόμα και στην περίπτωση που δεν ανακαλύψει το παραμικρό ίχνος υδρογονανθράκων. Η Αθήνα και η Λευκωσία δίνουν αγώνα με τον χρόνο για την υλοποίηση της ενδεδειγμένης τακτικής, αλλά βρίσκονται ενώπιον μιας πρωτοφανούς αντίφασης.

Από τη μια πλευρά, πολλοί σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και εταίροι στην ΕΕ –για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες– βρίσκονται ειλικρινώς αντιμέτωποι με την Άγκυρα και ειδικά με τον πρόεδρο Ερντογάν. Προχωρούν, μάλιστα, και στην –επίσης πρωτοφανή– υποβάθμιση ορισμένων οικονομικών σχέσεων. Από την άλλη πλευρά, καμιά δυτική κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να λάβει αυστηρά μέτρα έναντι της Άγκυρας.

Τα κυπριακά διαβήματα με την ήπια εκδοχή επιβολής κυρώσεων μόνον στις ξένες εταιρείες που εμπλέκονται στις τουρκικές γεωτρήσεις αντιμετωπίστηκαν με ουδετερότητα, ή αναβλητικότητα. Οπότε η προσδοκώμενη υιοθέτηση αυστηρότερων μέτρων κατά της ίδιας της Άγκυρας είναι δυσχερέστατη έως αδύνατη. Η εικόνα δεν θα μεταβληθεί τις επόμενες εβδομάδες.

Το αίτημα του πρωθυπουργού Τσίπρα και του Κύπριου Προέδρου Αναστασιάδη για τη λήψη μέτρων, σε περίπτωση παράτασης των γεωτρήσεων, δεν συζητήθηκε επαρκώς κατά τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες για την αξιολόγηση των ευρωεκλογών. Ούτε προβλέπεται μεταβολή της κατάστασης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 20ής Ιουνίου.

Τις ημέρες εκείνες θα κορυφώνονται οι διεργασίες για την ανάδειξη νέου προέδρου της Κομισιόν, ενώ κανένας ξένος ηγέτης δεν θα συνδιαλλαγεί με τον Έλληνα απερχόμενο πρωθυπουργό (για την Τουρκία και την ένταξη Τιράνων και Σκοπίων), μετά τη μεγάλη ήττα του. Θα αναμένουν όλοι το ξεκαθάρισμα του πολιτικού τοπίου.

Η στάση των ισχυρών

Σε αυτό το πλαίσιο διαμορφώνεται η ακόλουθη εικόνα για τη στάση των ισχυρών κρατών έναντι της εξελισσόμενης κρίσης: Οι ΗΠΑ έχουν επιβεβαιώσει επανειλημμένα ότι αναγνωρίζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ της. Η πλήρης ευθυγράμμιση ελληνικών και αμερικανικών συμφερόντων στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο εδραιώνει την αποτελεσματική συνεννόηση Αθήνας-Ουάσινγκτον. Η αμερικανική διπλωματία, όμως, αντιμετωπίζει τα γνωστά προβλήματα με τον Ερντογάν και δεν μπορεί να τον πιέσει.

Κρισιμότατο ζήτημα θα αποδειχθεί η συμμόρφωση (ή μη) όλων των αμερικανικών εταιρειών προς την εκπεφρασμένη θέση των ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι αν θα απέχουν όλες από την (παράνομη) συνεργασία με την Τουρκία, ή αν ορισμένες θα δελεαστούν με τα τεράστια ποσά που προσφέρει η Άγκυρα για να αποκτήσει την τεχνογνωσία που της λείπει στον ‘Πορθητή’.

Η Γερμανία έλαβε αρνητική θέση, παρά τις διαταραγμένες σχέσεις Βερολίνου-Άγκυρας και τις θερμές σχέσεις της καγκελαρίου Μέρκελ με τους Τσίπρα και Αναστασιάδη. Εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών σχολίασε δημοσίως ότι η μη προσχώρηση της Τουρκίας στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας «προκαλεί ζητήματα» σε σχέση με το Διεθνές Δίκαιο.

Υποκριτικό Βερολίνο

Το Βερολίνο θα επιμείνει στην ίδια υποκριτική προσέγγιση, αν και η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και η συγκεκριμένη Σύμβαση, η UNCLOS, επειδή έχει υπογραφεί από μεγάλο αριθμό κρατών, παράγουν γενικώς παραδεδεγμένους κανόνες Διεθνούς Δικαίου, οι οποίοι είναι δεσμευτικοί έναντι όλων. Κατά ειρωνικό τρόπο, η συγκεκριμένη διατύπωση του Βερολίνου υιοθετείται ταυτόχρονα με την ανάληψη της κορυφαίας θέσης του πολιτικού διευθυντή του υπουργείου Εξωτερικών από τον –μόλις απελθόντα από την Αθήνα– πρέσβη Πλέτνερ, για τον οποίο εξέφραζαν ενθουσιασμό στελέχη της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η Βρετανία έχει εκφραστεί αρνητικά, μέσω του υπουργού Ευρώπης Αλαν Ντάνκαν, αλλά καταβάλλονται παρασκηνιακές προσπάθειες για την επούλωση της κρίσης με τη Λευκωσία, καθώς η απόλυτη στάση του απορρίπτεται από άλλους Βρετανούς αξιωματούχους. Το κυβερνητικό κενό στο Λονδίνο, με την παράταση της εκκρεμότητας του Brexit, δυσχεραίνει τις επαφές.

Η Γαλλία προστατεύει, από το 2017, τα συμφέροντα του κολοσσού πετρελαιοειδών Total και προχωρεί σε εντυπωσιακή αναβάθμιση της αεροπορικής και της ναυτικής της παρουσίας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο με την ανάληψη μεγάλου μέρους της ευθύνης για τις αμυντικές υποδομές της Κύπρου. Πάντως, ξένες διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν πως «το ζήτημα προστασίας της Total είναι διαφορετικό από την αποτροπή των τουρκικών ερευνών σε άλλες περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ».

Πέραν των δυτικών εταίρων δεν υπάρχουν προσδοκίες για βοήθεια ούτε από άλλες πλευρές. Η Ρωσία βρίσκεται σε περίοδο θερμών σχέσεων με την Τουρκία, ενώ η Κίνα ενδιαφέρεται για την προώθηση εμπορικών (και άλλων) συμφερόντων της, μέσω Ελλάδος, στη νότια και την κεντρική Ευρώπη. Τουλάχιστον, η Μόσχα και το Πεκίνο δεν μεταβάλλουν την πολιτική τους για το Κυπριακό στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.