18 χρόνια παγιδευμένοι στο Αφγανιστάν οι Αμερικανοί

Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως θα έφτανε μία μέρα που οι Αμερικανοί θα παρακαλούσαν για διαπραγματεύσεις τους Ταλιμπάν! Και όμως, 18 χρόνια μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και τον ονομαζόμενο “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας”, αυτό ακριβώς συμβαίνει στο Αφγανιστάν. Η κατάσταση απέχει από το “τέλος του καθεστώτος των Ταλιμπάν”, που είχε ανακοινώσει ο πρώην πρόεδρος Μπους, τον μακρινό Δεκέμβριο του 2001.

Όπως έχουμε γράψει σε παλαιότερο άρθρο, οι Αμερικανοί ήταν διατεθειμένοι να δώσουν “τα κλειδιά” του Αφγανιστάν στους Ταλιμπάν. Αδυνατούν να νικήσουν τον πόλεμο, μιας και η κατάσταση στην χώρα επιδεινώνεται διαρκώς. Όταν η συντριπτική επικράτεια της χώρας ελέγχεται από τους Ταλιμπάν και άλλες εξτρεμιστικές ομάδες, δεν μπορούμε να μιλάμε για μία στρατιωτική επιτυχία των Αμερικανών.

Όμως ο βασικός λόγος που εξηγεί την στάση της Ουάσιγκτον, έχει να κάνει με την κοσμοθεωρία του σημερινού ένοικου του Λευκού Οίκου. Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, ο Ντόναλντ Τραμπ ομνύει στον απομονωτισμό. Βασική προεκλογική υπόσχεση του μεγιστάνα, ήταν η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν. Για τον Ντόναλντ Τραμπ, είναι πλέον ένας πόλεμος που κοστίζει πολλά, χωρίς κανένα αντίκρισμα. Οι θεωρίες των νεοσυντηρητικών για “πολεμικό εκδημοκρατισμό” του Αφγανιστάν και η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ουδόλως τον συγκινούν.

Προτεραιότητα του είναι να επιστρέψουν οι Αμερικανοί στρατιώτες “στην πατρίδα”, έχοντας πάντα τον νου του στις προεδρικές εκλογές του 2020. Για αυτό είναι πρόθυμος να διαπραγματευτεί ακόμα και με τον “διάβολο”. Στην προκειμένη περίπτωση με το ισλαμικό κίνημα των Ταλιμπάν. Ο Αμερικανός πρόεδρος προέβη σε μία σημαντική αποκάλυψη. Πως ήταν έτοιμος να πραγματοποιήσει μυστική συνάντηση με την ηγεσία των Ταλιμπάν, εντός αμερικανικού εδάφους, την οποία ακύρωσε μετά τις τελευταίες εξελίξεις.

Θέλουν ειρήνη οι Ταλιμπάν;

Ο Ντόναλντ Τραμπ ακύρωσε τις διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν, μετά την αιματηρή επίθεση που πραγματοποίησαν την περασμένη Πέμπτη. Οι διαπραγματεύσεις είχαν φτάσει στο όριο σύναψης μίας ιστορικής συμφωνίας, που προέβλεπε την αποχώρηση χιλιάδων Αμερικανών στρατιωτών από την εμπόλεμη χώρα. Είναι αλήθεια πως ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε πολλές υποχωρήσεις, προκειμένου να καταλήξει σε μία συμφωνία με τους ισλαμιστές μαχητές.

Οι Αμερικανοί διαπραγματεύτηκαν σε επίσημο επίπεδο με τους Ταλιμπάν, παρακάμπτοντας εντελώς την αφγανική κυβέρνηση. Ο Αμερικανός απεσταλμένος Ζαλμάι Χαλιλζάντ απαξίωνε σε τέτοιο βαθμό τους αξιωματούχους της κυβέρνησης Γάνι, κάνοντας τους τελευταίους να τον αποκαλούν “αντιβασιλέα”! Η αφγανική κυβέρνηση έχει κάθε λόγο να παραπονιέται. Αισθάνεται πως οι Αμερικανοί την εγκαταλείπουν στο έλεος των Ταλιμπάν. Το ισλαμικό κίνημα ουδόλως τερμάτισε την πολεμική του δράση, κατά την διάρκεια των ειρηνευτικών συνομιλιών.

Αυτό που άλλαξε με την επίθεση της Πέμπτης είναι πως, μεταξύ των θυμάτων, συγκαταλέγεται και ένας Αμερικανός στρατιώτης. Ο Ντόναλντ Τραμπ δικαίως εξαγριώθηκε. Ο ίδιος έκανε πολλές κινήσεις καλής θέλησης, τις οποίες δεν εκτίμησαν οι Ταλιμπάν. Πρέπει να σημειώσουμε πως ο Αμερικανός πρόεδρος άρχισε να έχει αρκετούς ενδοιασμούς, στην αποχώρηση του συνόλου των Αμερικανών στρατιωτών. Οι Ταλιμπάν, με την επίθεση τους στην Καμπούλ, επιβεβαίωσαν τους χειρότερους φόβους του μεγιστάνα.

Διότι δεν αρκεί να θέλουν ειρήνη μόνο οι Αμερικανοί, αλλά και οι Ταλιμπάν. Μοιάζει ακατόρθωτο με δεδομένη την πολεμική παράδοση του Αφγανιστάν. Οι ίδιοι είναι τα “παιδιά” του άγριου εμφυλίου που είχε αιματοκυλίσει την χώρα, μετά την αποχώρηση των Σοβιετικών. Τότε οι οργανώσεις των παλιών μουτζαχεντίν είχαν επιδοθεί σε έναν αδυσώπητο αγώνα αλληλοεξόντωσης. Η ιστορία κινδυνεύει να επαναληφθεί, μετά από μία εσπευσμένη αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων.

Ο Μάικ Πομπέο ως “καλός μπάτσος”

Ο επόμενος γύρος του αφγανικού εμφυλίου πολέμου, με βεβαιότητα , θα περιλαμβάνει τους Ταλιμπάν και τις δυνάμεις της αφγανικής κυβέρνησης. Εάν συμπεριλάβουμε και άλλες τζιχαντιστικές ομάδες, όπως το Ισλαμικό Κράτος που ανασυντάσσεται στο Αφγανιστάν, δημιουργείται ένα εκρηκτικό μείγμα. Επομένως μπορούμε να πούμε πως δικαίως κατηγορείται, στο εσωτερικό των ΗΠΑ, πως ο Ντόναλντ Τραμπ βιάστηκε στο ζήτημα του Αφγανιστάν.

Μοιάζει περίεργο που οι Αμερικανοί αρκέστηκαν στις γενικόλογες διαβεβαιώσεις των Ταλιμπάν, ότι “θα περιορίσουν την βία και θα διακόψουν τους δεσμούς τους με την Αλ Κάιντα”. Αυτό υπενθύμισε με τις δηλώσεις του ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών. Το ενδιαφέρον είναι πως ο Μάικ Πομπέο άφησε ανοιχτό το παράθυρο των διαπραγματεύσεων. Το μόνο που ζήτησε από τους Ταλιμπάν είναι να “αλλάξουν συμπεριφορά”. Μπορούμε να πούμε πως ο Μάικ Πομπέο παίζει τον ρόλο του “καλού μπάτσου” έναντι των Ταλιμπάν. Οι οποίοι, ευρισκόμενοι υπό θέση ισχύος, απείλησαν πως θα τερματίσουν την αμερικανική κατοχή με “τζιχάντ”.

Σε αυτή την φάση, θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε μία κίνηση καλής θέλησης για να κατευνάσουν την οργή του Αμερικανού προέδρου. Αντί αυτού, εκτόξευσαν μία ρουκέτα στο αφγανικό υπουργείο Άμυνας, το οποίο γειτνιάζει με την αμερικανική πρεσβεία, ανήμερα της επετείου της 11ης Σεπτεμβρίου! Ο συμβολισμός της κίνησης τους είναι προφανής. Σίγουρα το ισλαμικό κίνημα παίζει ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι.

Την στιγμή που φαίνονταν να έχει το πάνω χέρι, επιλέγει να τορπιλίσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με μία αχρείαστη επίθεση εις βάρος ενός Αμερικανού στρατιώτη. Οι Ταλιμπάν οφείλουν να θυμούνται πως η υπομονή των ΗΠΑ δεν είναι απεριόριστη. Δεν αποκλείεται ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στις δύο πλευρές να επιδιώξει να αναλάβει το Πακιστάν. Το Πακιστάν αδημονούσε να καλύψει το κενό από την αποχώρηση των Αμερικανών, ενώ είναι κοινό μυστικό πως υποστηρίζει τους Ταλιμπάν.

Το Ιράν νίκησε τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας”

Και όμως το Αφγανιστάν είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Ο περίφημος “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” που είχε κηρύξει η κυβέρνηση Μπους βρίσκει νικητή τον μεγάλο ανταγωνιστή των ΗΠΑ και του Ισραήλ, το Ιράν. Η αμερικανική εισβολή κατά των σουνιτών Ταλιμπάν, όπως και κατά του σουνίτη Σαντάμ Χουσείν που ακολούθησε, κατέληξε στην ενίσχυση της ιρανικής επιρροής. Το Ιράν έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας ακόμα και με τους Ταλιμπάν, θανάσιμους εχθρούς του κατά τον πόλεμο της δεκαετίας του ‘90.

Η αυξανόμενη ιρανική επιρροή αποτελεί τον μεγαλύτερο “πονοκέφαλο” των Ντόναλντ Τραμπ και Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Προφανώς και δεν μπορεί να ανασχεθεί με μεμονωμένες επιθέσεις που πραγματοποιεί η ισραηλινή πολεμική αεροπορία σε Ιράκ και Συρία. Αυτό είναι το μείζον γεωπολιτικό διακύβευμα για τον πρόεδρο Τραμπ, όχι ο “άχρηστος” πόλεμος του Αφγανιστάν. Πάντως ο Αμερικανός πρόεδρος, μετά την απομπομπή του Τζον Μπόλτον, φαίνεται να επανεξετάζει την σκληρή στάση του έναντι της Τεχεράνης.

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα επιλέξει να ανοίξει ένα νέο μέτωπο με τους Ταλιμπάν. Ο ίδιος έχει αποκαλύψει πως φοβάται μην έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες την τύχη της Ε.Σ.Σ.Δ στο Αφγανιστάν. Είναι φανερό πως φοβάται μία περαιτέρω πολεμική εμπλοκή των ΗΠΑ. Όμως, από την άλλη, βλέπει ως πρόκληση την επίθεση των Ταλιμπάν εις βάρος του Αμερικανού στρατιώτη. Ο πρόεδρος Τραμπ είναι πλέον σε δίλημμα για την στάση που θα κρατήσει στον πόλεμο κατά του Αφγανιστάν, ένα πόλεμο που εδώ και 18 χρόνια δεν λέει να τελειώσει.