Ο αδύναμος κρίκος της αντι-Ιράν συμμαχίας

Κατά την επίσκεψη του στη Σαουδική Αραβία, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών αναγνώρισε το δικαίωμα του Ριάντ στην αυτοάμυνα έναντι της επιθετικότητας της Τεχεράνης. Θυμίζει την μόνιμη επωδό των Αμερικανών στις επιθέσεις που πραγματοποιεί το Ισραήλ στην Γάζα. Η Ουάσινγκτον μονίμως αναγνωρίζει το δικαίωμα του Τελ Αβίβ στην αυτοάμυνα, έναντι της Χαμάς. Φυσικά οι όποιες ομοιότητες σταματούν εδώ. Διότι, πολύ απλά, Ριάντ και Τελ Αβίβ ανήκουν μεν στην αντι-Ιράν συμμαχία, αλλά η Σαουδική Αραβία δεν είναι Ισραήλ και βέβαια το Ιράν δεν είναι Χαμάς.

Το Ριάντ ξοδεύει πακτωλό δισ. για υπερσύγχρονα αμερικανικά όπλα, τα οποία στην πράξη αποδείχτηκαν άχρηστα. Φάνηκε πως τα διυλιστήρια πετρελαίου της Aramco, δηλαδή ένα από τα καλύτερα φυλασσόμενα μέρη της Σαουδικής Αραβίας, είναι απολύτως έκθετα στα drones των σιιτών ανταρτών Χούτι. Όπως και έναντι των πυραύλων Κρουζ, οι οποίοι φέρεται να εκτοξεύτηκαν από ιρανικό έδαφος.

Όμως, τόσο ο Μάικ Πομπέο, όσο και ο Ντόναλντ Τραμπ, προχώρησαν σε κάποιες δηλώσεις οι οποίες σίγουρα προβλημάτισαν τη Σαουδική Αραβία. Ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε πως οι ΗΠΑ επιδιώκουν ειρηνική λύση με το Ιράν. Είναι κοινό μυστικό πως η κατ’ εξοχήν χώρα που απεργάζεται πολεμικά σενάρια εις βάρος του σιιτικού Ιράν είναι η σουνιτική Σαουδική Αραβία. Απλώς το Ριάντ, μέχρι πρότινος, πίστευε πως οι Αμερικανοί θα έμπαιναν μπροστάρηδες σε μία πολεμική αναμέτρηση με την Τεχεράνη.

Όμως, μία πολεμική λύση είναι η “έσχατη επιλογή” για τον πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος περιορίστηκε στην επιβολή νέων κυρώσεων. Με τις δηλώσεις του ο Μάικ Πομπέο, σε απόλυτη σύμπλευση αυτή την φορά με τον πολιτικό του προϊστάμενο, πετάει την “καυτή πατάτα” στους Σαουδάραβες. Περισσότερο κυνικός, ο Αμερικανός πρόεδρος υπενθύμισε την σημερινή γεωπολιτική πραγματικότητα, η οποία φέρνει σε δύσκολη θέση την Σαουδική Αραβία. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως οι ΗΠΑ δεν εξαρτώνται πλέον ενεργειακά από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής.

Σαουδική Αραβία και ΗΠΑ

Κατά την προεκλογική περίοδο, ο Ντόναλντ Τραμπ τόνιζε πως η αμερικανική στρατιωτική προστασία δεν πρέπει να είναι πλέον ούτε “τσάμπα”, ούτε δεδομένη. Ο μεγιστάνας αναφέρονταν στο κόστος των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων σε χώρες, όπως η Ιαπωνία και η Σαουδική Αραβία. Αν και ως πρόεδρος έδειξε ρεαλισμό σε αυτό το ζήτημα, η διάχυση του κόστους της άμυνας του Δυτικού Κόσμου (και των συμμάχων του) παραμένει πυλώνας της κοσμοθεωρίας του. Γι’ αυτό και η βασιλική οικογένεια μάλλον τρόμαξε με την δήλωση του Αμερικανού προέδρου πως η επίθεση στην Aramco δεν αφορά την ασφάλεια των ΗΠΑ.

Εξάλλου, η εικόνα του Ριάντ δεν είναι πλέον η καλύτερη στο πολιτικό κατεστημένο της Ουάσιγκτον, μετά την αιματηρή εμπλοκή του στον πόλεμο της Υεμένης και την φρικτή δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι. Είναι αλήθεια πως ο πρόεδρος Τραμπ απέφυγε την ρήξη με το βασίλειο, προκειμένου να μην στερηθεί η αμερικανική πολεμική βιομηχανία τον καλύτερο πελάτη της. Ο πρίγκηπας διάδοχος Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είναι, όμως, πολύ φιλόδοξος για να αρκεστεί στον ρόλο του πελάτη αμερικανικών όπλων.

Μόνιμος φόβος της δυναστείας Σαούντ είναι πως μία μέρα θα τους πουλήσουν οι Αμερικανοί, όπως έκαναν με τον Χόσνι Μουμπάρακ στην Αίγυπτο. Η συμφωνία της κυβέρνησης Ομπάμα για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είχε εντείνει τις ανησυχίες τους. Είναι ο λόγος που το βασίλειο έκανε μία σημαντική γεωπολιτική στροφή, προσεγγίζοντας θεαματικά την Μόσχα. Γι’ αυτό ο Ρώσος πρόεδρος έσπευσε να εκμεταλλευτεί την κρίση, πλασάροντας στη Σαουδική Αραβία τα πλεονεκτήματα των ρωσικών όπλων.

Όμως, ούτε οι Ρώσοι είναι αξιόπιστος σύμμαχος. Η Μόσχα πουλάει όπλα στους Σαουδάραβες, την ίδια στιγμή που κάνει ναυτικά γυμνάσια στον Ινδικό Ωκεανό με τους Ιρανούς. Σχέσεις με το Ιράν επιδιώκει και ένας άλλος στενός σύμμαχος της Σαουδικής Αραβίας, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Στην πραγματικότητα ο στρατάρχης Σίσι συνεχίζει την πολιτική της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, στήνοντας γέφυρες με την Τεχεράνη.

Ο πιο αδύναμος κρίκος

Ουσιαστικά η Σαουδική Αραβία είναι ο “αδύναμος κρίκος” του αντι-Ιράν άξονα που έχει συγκροτήσει με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Αυτή την πραγματικότητα την έχουν κατανοήσει ευφυώς οι Ιρανοί. Σε αντίθεση με άλλα επεισόδια στον Περσικό Κόλπο, η Τεχεράνη δεν χαρακτήρισε προβοκάτσια το χτύπημα στην Aramco. Αντιθέτως, έδωσε πολιτική κάλυψη στους σιίτες αντάρτες της Υεμένης Χούτι, οι οποίοι ανέλαβαν από την πρώτη στιγμή την ευθύνη της επίθεσης.

Πέπλο μυστηρίου καλύπτει ακόμα το επιχειρησιακό σκέλος της. Όμως, ακόμα και αν δεχτούμε πως δράστες είναι αποκλειστικά οι Χούτι, η επίθεση έχει βαρύνουσα σημασία. Στο παρελθόν οι σιίτες αντάρτες είχαν χτυπήσει και άλλους στόχους στην Σαουδική Αραβία, όπως το αεροδρόμιο της Άμπχα, τον περασμένο Αύγουστο. Υπάρχει, όμως, μία ειδοποιός διαφορά της πρόσφατης επίθεσης με παρελθούσες. Για πρώτη φορά το Ιράν χαρακτήρισε ξεκάθαρα την επίθεση στην Aramco «νόμιμη άμυνα του λαού της Υεμένης».

Οι αντάρτες Χούτι απείλησαν με νέες επιθέσεις, προφανώς με την έγκριση της Τεχεράνης. Όπως φαίνεται δεν έχουν μόνο το πράσινο φως από τους Φρουρούς της Επανάστασης, αλλά και από το σύνολο του ιρανικού καθεστώτος. Ακόμα και ο μετριοπαθής Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Ζαρίφ κατήγγειλε σε υψηλούς τόνους τα εγκλήματα της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη. Ο Ιρανός πρόεδρος Ρουχανί μίλησε για ανταποδοτικό χτύπημα των Χούτι, λέγοντας χαρακτηριστικά πως δεν χτύπησαν σχολεία ή νοσοκομεία.

Το μεγάλο πρόβλημα της Σαουδικής Αραβίας είναι πως βρίσκεται σε αδιέξοδο από την πολεμική εμπλοκή της στην Υεμένη. Δεν έχει αξιόπιστους συμμάχους στα πολεμικά σχέδια της, ούτε στον Αραβικό Κόσμο, ούτε στη Δύση. Οι Αμερικανοί όντως ενίσχυσαν τα αμερικανικά στρατεύματα στο βασίλειο, αλλά καθαρά για “αμυντικούς λόγους”, όπως τόνισαν. Στην Γερμανία δεν μπορεί να υπολογίζει, καθώς το Βερολίνο έδωσε παράταση στο εμπάργκο όπλων που επέβαλε στο Ριάντ.

Επιπλέον η Σαουδική Αραβία βλέπει με τρόμο, να μετατρέπεται η Υεμένη σε σημείο αναφοράς για τους σιίτες του μουσουλμανικού κόσμου. Σε ανακοίνωση τους, οι Χούτι ανέφεραν πως «το πετρέλαιο δεν είναι πιο σημαντικό από το αίμα του λαού της Υεμένης». Μία ρητορική που θυμίζει έντονα την εποχή του Αγιατολάχ Χομεϊνί και προκαλεί ανατριχίλα στην βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας.

Γίγαντας “με γυάλινα πόδια”

Είναι φανερό πως η Υεμένη συσπειρώνει το σιιτικό στοιχείο, καθώς σε σχετικές δηλώσεις προχώρησε και ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα. Ο επικεφαλής της οργάνωσης των Λιβανέζων σιιτών έδωσε το στίγμα της τακτικής των Ιρανών και των συμμάχων τους. Δήλωσε πως μόνο αν σταματήσουν τον πόλεμο στην Υεμένη θα είναι ασφαλείς «οι εγκαταστάσεις και οι υποδομές» στη Σαουδική Αραβία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Με άλλα λόγια, στο στόχαστρο δεν θα μπουν τα σχολεία και τα νοσοκομεία του Ριάντ και του Άμπου Ντάμπι. Όμως, πιθανό να αναμένουμε νέα χειρουργικά χτυπήματα σε στόχους όπως διυλιστήρια, δεξαμενόπλοια και αεροδρόμια. Αν θυμηθούμε τον Ντόναλντ Τραμπ, το Ιράν θα ασκήσει πολιτική “μέγιστης πίεσης” στη Σαουδική Αραβία, χρησιμοποιώντας ασύμμετρες πολεμικές τακτικές, στις οποίες ειδικεύεται.

Υπολογίζει πως θα αναγκάσει την Σαουδική Αραβία να αναζητήσει πολιτική λύση στην Υεμένη, αποσταθεροποιώντας την οικονομία της. Οι υπολογισμοί του Ιράν δεν είναι αβάσιμοι. Η δυναστεία των Σαούντ ζει με τον φόβο μιας οικονομικής κρίσης, η οποία θα υπονομεύσει την τυραννική εξουσία της. Εύστοχα ο Χασάν Νασράλα χαρακτήρισε γυάλινη την οικονομία των Σαουδαράβων, εννοώντας πως κινδυνεύει με κατάρρευση αν επηρεαστούν οι εξαγωγές πετρελαίου.

Μοιάζει περίεργο, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να συμφωνεί με το παλιό σύνθημα του αντιπολεμικού κινήματος “Όχι πόλεμοι για το πετρέλαιο”. Με τις ΗΠΑ να έχουν απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, δεν μοιάζει πρόθυμος να συρθεί σε έναν πόλεμο εξαιτίας κάποιων σαμποτάζ στις υποδομές της Σαουδικής Αραβίας. Σίγουρα, ένα πολύνεκρο χτύπημα εις βάρος αμάχων θα μπορούσε να μεταβάλει την στάση του. Αλλά, δυστυχώς για τους Σαουδάραβες, οι Ιρανοί είναι πολύ έξυπνοι για να προκαλέσουν τον Αμερικανό πρόεδρο.