“Πρώτο τραπέζι” ο Μητσοτάκης, στον “εξώστη” ο Ερντογάν – Πως θα τους δει ο Τραμπ

Μηνύματα έστειλε ο Λευκός Οίκος με τον τρόπο που οργάνωσε τις συναντήσεις που θα έχει ο Αμερικανός πρόεδρος με τον Έλληνα πρωθυπουργό και τον Τούρκο ομόλογό του. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα τον συναντήσει επισήμως. Η συνάντηση είναι ενταγμένη στο πρόγραμμα των συναντήσεων του Ντόναλντ Τραμπ στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Αντιθέτως, ο Ταγίπ Ερντογάν θα συναντήσει τον Αμερικανό ομόλογό του ανεπισήμως.

Υπενθυμίζουμε ότι η Άγκυρα είχε προαναγγείλει επίσημη συνάντηση, όπως είχε επίμονα ζητήσει η τουρκική πλευρά. Τελικώς, η συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν θα πραγματοποιηθεί λίγο πριν το γεύμα που παραθέτει αύριο (25 Σεπτεμβρίου) το Τουρκο-Αμερικανικό Συμβούλιο, στο οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος θα πει δύο λόγια και θα αποχωρήσει. Η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο έγινε για να ανακοινωθεί στον Τούρκο πρόεδρο ότι η συνάντηση θα είναι ανεπίσημη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόφαση του Λευκού Οίκου για τις δύο συναντήσεις συνιστά ένα αρνητικό μήνυμα προς την Άγκυρα. Και έχει πρόσθετη σημασία το γεγονός ότι το μήνυμα το στέλνει ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος κι όχι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ή το Πεντάγωνο. Όπως είναι γνωστό, ο Ταγίπ Ερντογάν ποντάρει πολλά στην προσωπική σχέση του με τον Ντόναλντ Τραμπ. Και δικαίως, αφού ο Αμερικανός πρόεδρος είναι αυτός που αποτρέπει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για τους ρωσικούς S-400 και γενικότερα υιοθετεί μία ευνοϊκή στάση έναντι της γειτονικής μας χώρας.

Υπενθυμίζουμε ότι η τελευταία συνάντηση των δύο ήταν στην Οσάκα της Ιαπωνίας, όπου ο Αμερικανός πρόεδρος είχε δικαιολογήσει τον Τούρκο ομόλογό του για την αγορά των S-400. Το κλίμα, όμως, και στο Κογκρέσο και στο Πεντάγωνο και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι αρκετά διαφορετικό. Δεν φαίνεται να ασπάζονται την συμπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ προς τον Ταγίπ Ερντογάν. Μένει να δούμε για πόσο καιρό ακόμα ο Λευκός Οίκος θα λειτουργεί σαν ανάχωμα στην επιβολή κυρώσεων.

Ο Ταγίπ Ερντογάν έφθασε στη Νέα Υόρκη με μεγάλη ομάδα κυβερνητικών αξιωματούχων και επιχειρηματιών. Στην κορυφή της λίστας των αιτημάτων της Άγκυρας προς την Ουάσιγκτον είναι η επιβολή του τουρκικού σχεδίου στη Βόρεια Συρία. Ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να μετατρέψει το πρόβλημα των S-400 σε θέμα που έχει ξεπεραστεί και δεν επηρεάζει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Όλα δείχνουν, όμως, ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Εγγυήσεις και στρατιωτικό υλικό θα ζητήσει ο Μητσοτάκης

Όσον αφορά στην ατζέντα των συναντήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη, μπορεί η αναζήτηση επενδύσεων να είναι στην πρώτη γραμμή, αλλά δεν θα μπορούσαν να λείψουν τα εθνικά θέματα, αν και συγκριτικά με το παρελθόν είναι υποβαθμισμένα. Όσον αφορά τη συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο, ο πρωθυπουργός θα υπογραμμίσει το γεγονός ότι η Ελλάδα παραμένει σταθερά στο πλευρό των ΗΠΑ για να ζητήσει από την Ουάσιγκτον στήριξη έναντι του τουρκικού επεκτατισμού, καθώς και αμερικανικό στρατιωτικό υλικό.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Αθήνα προσπαθεί να εξασφαλίσει εγγυήσεις από την Ουάσιγκτον. Στο τραπέζι αναμένεται να τεθεί και το ζήτημα των ενεργειακών πόρων στην κυπριακή ΑΟΖ και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, όπου εμπλέκεται η αμερικανική Exxon Mobil. Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι πιθανό να τεθεί και ζήτημα αγοράς αμερικανικών μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35.

Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρόεδρος θα κλειδώσει την ανανέωση για αρκετά χρόνια της σύμβασης που επιτρέπει στους Αμερικανούς να χρησιμοποιούν τη βάση της Σούδας. Το αεροδρόμιο της Λάρισας επίσης αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα για την Ουάσινγκτον. Από εκεί μπορεί να πραγματοποιούνται αποστολές αμερικανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Το τρίτο αμερικανικό αίτημα αφορά στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, το οποίο αποτελεί γέφυρα προς τη Μαύρη Θάλασσα. Η ελληνοαμερικανική συμφωνία αμυντικής συνεργασίας, άλλωστε, είναι έτοιμη και –σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο– αναμένεται να υπογραφεί προσεχώς.

Έπεται ο Στρατηγικός Διάλογος

Όλα αυτά τα θέματα κατά πάσα πιθανότητα θα αναφερθούν επιγραμματικά, δεδομένου ότι θα συζητηθούν εκτενώς τον Οκτώβριο στον δεύτερο γύρο του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ, παρουσία και του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών. Ο Μάικ Πομπέο θα συναντηθεί τόσο με το Νίκο Δένδια, όσο και με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Οι βασικές προθέσεις της Ουάσιγκτον, εξάλλου, έχουν καταστεί σαφείς στη νέα ελληνική κυβέρνηση από τον εδώ Αμερικανό πρέσβη.

Ο διάλογος για τη στρατηγική σχέση Ελλάδας-ΗΠΑ είναι σημάδι της αναβάθμισης των διμερών σχέσεων και δικαίως θεωρείται κομβικής σημασίας. Ως εκ τούτου, εκ των πραγμάτων αποτελεί το πλαίσιο, εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί η συνομιλία Μητσοτάκη-Τραμπ. Αν και το Μέγαρο Μαξίμου δεν κρύβει την ικανοποίησή του για το κλείδωμα της συνάντησης, είναι ενδεικτικό ότι αποφεύγει να καλλιεργήσει μεγάλες προσδοκίες. Αντιθέτως, φαίνεται να κρατά χαμηλά τον πήχη. Χρησιμοποιεί τον όρο «δοκιμαστική πρώτη συνάντηση», δεδομένου ότι δεν θα μπορούσε να είναι και τίποτα άλλο.

Εκτός από τον Αμερικανό πρόεδρο, ο Έλληνας πρωθυπουργός θα συναντήσει και τον Τούρκο πρόεδρο. Από τη ΔΕΘ ακόμα, ο  Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει ότι «αν έχει διάθεση ο κ. Ερντογάν για μια ουσιαστική επανεκκίνηση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα πρέπει να το αποδείξει έμπρακτα. Προσερχόμαστε στη διαπραγμάτευση με τα επιχειρήματα που μας δίνει το διεθνές δίκαιο, που είναι με το μέρος μας».

Σύμφωνα με ελληνικές διπλωματικές πηγές από τη συνάντηση δεν αναμένεται κάποιο βήμα μπροστά όσον αφορά τη συνεννόηση των δύο πλευρών, επειδή η Άγκυρα δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει από τη δεδηλωμένη επεκτατική στρατηγική της. Θα είναι, ωστόσο, σημαντικό εάν οι δύο ηγέτες συμφωνήσουν να κρατηθεί χαμηλά η θερμοκρασία στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Η Αθήνα το επιδιώκει, αλλά μένει να φανεί εάν ο Ταγίπ Ερντογάν θα ανταποκριθεί. Το γεγονός ότι η Τουρκία έχει ανοικτά μέτωπα στη Συρία και στην κυπριακή ΑΟΖ είναι ένα κίνητρο να μην ανοίξει και τρίτο, αλλά δεν επιτρέπει ασφαλείς προβλέψεις.