Φαρμακευτική δαπάνη – Μία ιστορία από την δεκαετία του ’80

Οι Αμερικάνοι της ΝΑΣΑ δαπάνησαν τεράστια ποσά σε έρευνες για να κατασκευάσουν ένα στυλό που να γράφει υπό συνθήκες έλλειψης βαρύτητας στο διάστημα. Οι ομόλογοί τους στη Ρωσία, έλυσαν το πρόβλημα με μηδενικό κόστος. Χρησιμοποίησαν μολύβι! Αυτό και πολλά άλλα παρόμοια παραδείγματα, μπορούν να αναφερθούν για να καταδείξουν ότι πολλές φορές, αν όχι τις περισσότερες, οι απλές λύσεις είναι οι καλύτερες και στοιχίζουν πολύ λιγότερο.

Το ίδιο ισχύει για την αντιμετώπιση της υπέρμετρης φαρμακευτικής δαπάνης που με κύρια ευθύνη των πολυεθνικών τύπου Novartis, έχει καταχρεώσει, διαφθείρει και διασύρει τη χώρα μας. Δυστυχώς δεν υπάρχει κοινή λογική και κυρίως ισχυρή πολιτική βούληση για την επιλογή απλών εφαρμόσιμων και αποτελεσματικών λύσεων που θα πλήξουν τα τεράστια συμφέροντα των φαρμακευτικών πολυεθνικών που ποδηγετούν και λυμαίνονται τη φαρμακευτική αγορά.

Το 1985 μόλις ανέλαβα τη διοίκηση του ΙΚΑ, ζήτησε να με δει ένα από τα πολλά εξαιρετικά στελέχη που διαθέτει ο δημόσιος τομέας, ο τότε επικεφαλής της φαρμακευτικής διεύθυνσης Παναγιώτης Τσιατάς. Μου παρουσίασε το σχέδιό του για την ηλεκτρονική σήμανση των φαρμάκων με το υδατογραφημένο κουπόνι, με το οποίο μπορούσε να ελεγχθεί η υπερβάλλουσα χορήγηση φαρμάκων. Εντυπωσιάστηκα και κατάλαβα τη σημασία του σχεδίου και του ζήτησα να προχωρήσει στην ολοκλήρωση ώστε να το εφαρμόσουμε άμεσα.

Πως μείωσα την φαρμακευτική δαπάνη

Ο κ. Τσιατάς μου είπε τότε, το θυμάμαι σαν τώρα, «δεν θα το εφαρμόσετε κύριε Διοικητά». Κατάπληκτος τον ρώτησα γιατί το λέει αυτό. Μου απάντησε με θλίψη : «Τα μεγάλα συμφέροντα των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών, δεν θα επιτρέψουν να υλοποιηθεί μια τέτοια ρηξικέλευθη πρόταση. Και προηγούμενοι διοικητές στους οποίους το πρότεινα δεν τόλμησαν ή δεν τα κατάφεραν να το εφαρμόσουν».

Έμεινα άφωνος και ένιωσα θυμό. Νεαρός, ανατρεπτικός και ίσως λίγο “κουζουλός” όπως ήμουν, προώθησα άμεσα το σχέδιο που πολύ σύντομα υλοποιήθηκε με ίδια μέσα και χωρίς κόστος. Ναι, ο ηλεκτρονικός έλεγχος της συνταγογράφησης φάρμακων υπάρχει από το 1985 με το γνωστό σε όλους υδατογραφημένο κουπόνι, χωρίς μάλιστα να έχει κοστίσει απολύτως τίποτα, σε αντίθεση με τα εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που στοίχισε η σύγχρονη και πολυδιαφημισμένη έκδοσή του.

Παράλληλα, καθιερώσαμε τότε σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΦ, μια ορθολογικά ανανεωμένη λίστα κόστους φαρμάκων. Επίσης, προωθήσαμε μια μεγάλη δημόσια καμπάνια του ΙΚΑ για την καταπολέμηση της πολυφαρμακίας, με πρωταγωνιστή τον αξέχαστο και αφιλοκερδή Θανάση Βέγγο. Να σημειώσω πως ο ίδιος δεν δέχτηκε καμιά αμοιβή που του προτείναμε για τη συμμετοχή του, λέγοντας ότι αυτό που κάνει ωφελεί τον απλό άνθρωπο.

Με το πρωτοποριακό και καινοτόμο σύστημα του υδατογραφημένου κουπονιού, που το αντέγραψαν και άλλες χώρες, σε συνδυασμό με τη λίστα φαρμάκων, μας δόθηκε η δυνατότητα να ελέγξουμε την κατευθυνόμενη συνταγογράφηση. Τότε, 100 περίπου γιατροί τιμωρήθηκαν παραδειγματικά και ορισμένοι παραπέμφθηκαν στον Εισαγγελέα. Αποτέλεσμα: η φαρμακευτική δαπάνη συρρικνώθηκε, τσακίστηκε στην κυριολεξία, όπως μπορεί να διαπιστωθεί από τα υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία.

Απομάκρυνση δια της προαγωγής!

Όμως, ο Παναγιώτης Τσιατάς είχε δίκιο. Τα πανίσχυρα συμφέροντα των πολυεθνικών με υποχρέωσαν να αποχωρήσω από επικεφαλής του ΙΚΑ το 1987 και τότε μου προσφέρθηκαν άλλες πιο σημαντικές υπουργικές θέσεις που δε δέχτηκα, προτιμώντας τα πανεπιστημιακά έδρανα. Ήταν μία απομάκρυνση δια της προαγωγής!

Η περιθωριοποίηση μετά το 1988 του απλού, όσο και απόλυτα αποτελεσματικού, αυτού του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης με το υδατογραφημένο κουπόνι, σε συνδυασμό με την υψηλού κόστους αναθεώρηση της λίστας φαρμάκων, οδήγησε αμέσως μετά στην κατακόρυφη αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης.

Πολύ αργότερα, το χωρίς κόστος δικό μας σύστημα αντικαταστάθηκε από την πολυδιαφημισμένη σημερινή ηλεκτρονική συνταγογράφηση, η οποία καταβρόχθισε πολλά εκατομμύρια ευρώ, αλλά δεν απέτρεψε εταιρείες, όπως η πολυεθνική Novartis, να κάνουν πάρτι σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού και των πολιτών. Τελικά, το συμπέρασμα είναι απλό.

Για τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης που εκτοξεύουν στα ύψη οι πανίσχυρες όσο και διεφθαρμένες πολυεθνικές, χρειάζεται να υπάρχει κοινός νους, ισχυρή πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Και πάνω απ’ όλα προσήλωση των πολιτικών ταγών στην υπηρεσία του δημόσιου συμφέροντος.