Η άνοδος και η πτώση της αυτοκρατορίας Μαμιδάκη

Παρά την αποπνικτική ζέστη που επικρατούσε εκείνο το καλοκαιρινό κυριακάτικο μεσημέρι στις αρχές Ιουλίου του 2016 στην Αθήνα, στην περιοχή του Διονύσου στα βόρεια προάστια φυσάει ένα απολαυστικό αεράκι. Αυτό το αεράκι είναι που ταλαντεύει τα φύλλα των άψογα στοιχισμένων δέντρων στην οδό Αχιλλέως, παράγοντας μία ιδιότυπη συγχορδία. Η ομορφιά ξεχυλίζει σ’ έναν δρόμο που μοιάζει αποκομμένος από την υπόλοιπη πρωτεύουσα και όλα τα δεινά που την ταλανίζουν. Η εντυπωσιακή μονοκατοικία του Κυριάκου Μαμιδάκη στον αριθμό 4 στέκει επιβλητικά στον ήσυχο δρόμο.

Η αίγλη της και ο διάσημος ιδιοκτήτης της την έχουν μετατρέψει σε σημείο αναφοράς. Ίσως, δευτερόλεπτα πριν σκίσει τη μεσημεριανή ησυχία ο ήχος των πυροβολισμών, ένας περαστικός να διάβαινε έξω από την μπεζ περίφραξη της βίλας και να μακάριζε για την τύχη τους όσους ζουν εκεί. Η αδιαμφισβήτητη πολυτέλεια, η περιποιημένη πισίνα και ο καταπράσινος κήπος δεν μαρτυρούσαν, άλλωστε, τίποτα από το δράμα που εξελισσόταν στο εσωτερικό του σπιτιού.

Στο επιβλητικό γραφείο του Κυριάκου Μαμιδάκη στον πάνω όροφο του σπιτιού, παρά τον εκτυφλωτικό ήλιο, επικρατούσε σκοτάδι. Τα στόρια ήταν κλειστά. Το ίδιο και η βαριά πόρτα. Ο Κρητικός επιχειρηματίας είχε απομονωθεί εδώ και ώρες στο γραφείο του και κανένας δεν τολμούσε να τον ενοχλήσει. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο συνήθως ευδιάθετος και ενεργητικός ηλικιωμένος άνδρας ήταν βαρύς και ασήκωτος, σχεδόν δεν μιλιόταν. Η επί δεκαετίες σύζυγός του Μιμίκα, αλλά και οι κόρες του Ειρήνη και Εύη ανησυχούσαν. Γνώριζαν καλύτερα από τον καθένα ότι το βάρος που κουβαλούσε ήταν ασήκωτο ακόμα και για εκείνον, τον καθοδηγητή και ηγέτη μίας ισχυρής και πολυπληθούς οικογένειας.

Κανείς δεν γνωρίζει με λεπτομέρειες τις τελευταίες στιγμές του. Καθόταν βλοσυρός στο μεγάλο γραφείο του; Ίσως σηκώθηκε για λίγο, ρίχνοντας από το παράθυρο του δωματίου μία τελευταία ματιά στον έξω κόσμο, στη γειτονιά του. Ίσως χάζεψε τις οικογενειακές φωτογραφίες που κοσμούσαν τον προσωπικό του χώρο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στο μυαλό του είχε την οικογένειά του. Όπως πάντα, έτσι και τότε γι’ αυτούς ανησυχούσε, αυτούς σκεπτόταν.

Αυτό έδειξε και το τελευταίο τηλεφώνημα που έκανε στον αδελφό του Νίκο, το σπίτι του οποίου βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Αδελφός, συνεργάτης, συνοδοιπόρος, στενός φίλος. Όλα αυτά και ακόμα περισσότερα ήταν ο μικρότερος αδελφός του, τον οποίο φρόντισε να αποχαιρετήσει, αλλά και να ορίσει διάδοχο. «Νίκο, σε πήρα για να ευχηθώ σε όλους να έχετε καλή τύχη».

Όπως οι Κρητικοί παλαιάς κοπής, έτσι κι αυτός, δεν ήταν καλός με τα βαρύγδουπα λόγια. Ίσως γι’ αυτό βρέθηκε πάνω στο γραφείο του ένα στιλό και ένα λευκό χαρτί, στο οποίο δεν είχε γράψει ούτε μια λέξη. Βρέθηκε και ένας κάλυκας σφηνωμένος στο ταβάνι του δωματίου. Η δεύτερη σφαίρα, όμως, είχε επιτελέσει τον σκοπό της. Δεν είχε καταφέρει, όμως, να αφαιρέσει τίποτα από την περηφάνεια του ιδιοκτήτη του.

Ο 84χρονος, σκυμμένος στην καρέκλα, σαν βυθισμένος σε μεσημεριάτικο ύπνο εκείνο το καλοκαιρινό μεσημέρι, εφάρμοσε αυτό που η θυγατέρα του χαρακτήρισε στον επικήδειό του κρητικό κώδικα τιμής: «ποτέ ήττα, μόνο χαρακίρι». Ο γέρο Κυριάκος, όπως τον αποκαλούσαν γλυκά φίλοι και υπάλληλοι, αγαπούσε πολύ τον Καζατζάκη και ίσως πριν αρπάξει, δίχως να τρέμει, το περίστροφό του να συλλογίστηκε τους παρακάτω στίχους. «Ν’ αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω».

Ο στυλοβάτης

Η οικογένεια, αν και απέφυγε τις δημόσιες δηλώσεις που ποτέ δεν άρεσαν στον Κυριάκο, έσπευσε να εκφράσει τον πόνο της για τον χαμό του «στυλοβάτη και εμπνευστή της», αλλά και τον θαυμασμό της για την αξιοπρέπεια που επέδειξε μέχρι τέλους. Την οδύνη και αγάπη τους εξέφρασαν και όλοι οι υπάλληλοί του, στους οποίους ήταν ιδιαίτερα αγαπητός.

Ο 84χρονος επιχειρηματίας δεν ήταν διαχυτικός. Δεν χάριζε απλόχερα χαμόγελα και ευχάριστα λόγια. Ήταν, όμως, εργατικός. Είχε κυριολεκτικά αφιερώσει όλη τη ζωή του στο επιχειρείν, αποφεύγοντας απολαύσεις. «Ποιός να πιστέψει πατέρα ότι δεν έχεις πάει στη ζωή σου στον κινηματογράφο, ή δεν έχεις φάει ένα παγωτό;», είπε η κόρη του, μιλώντας του στον τελευταίο αποχαιρετισμό.

Όλοι συνομολογούν πως ο Κυριάκος Μαμιδάκης ήταν ένας δραστήριος επιχειρηματίας που σκεφτόταν διαρκώς την επόμενη κίνηση. Είχε, άλλωστε, μεγάλη αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην οικογένειά του, αλλά και απέναντι στους εργαζόμενούς του. Ένοιωθε υπεύθυνος για όλους. Ήταν τέτοια η ευρηματικότητά του που κάποτε είχε φτάσει στο παραπέντε να γυρίσει ταινία στο Χόλιγουντ ως παραγωγός.

Εκείνοι που τον γνώριζαν τον χαρακτηρίζουν ιδιαίτερα εσωστρεφή και ανιδιοτελή. Κρατούσε τους ίδιους συνεργάτες δίπλα του επί δεκαετίες και τους φρόντιζε σαν παιδιά του, ασχολούμενος προσωπικά με τα προβλήματά τους. Παράλληλα ήταν αυστηρός, πεισματάρης και ιδιαίτερα απαιτητικός. Μετά την οικογένειά του στην καρδιά του ήταν η Κρήτη, την οποία λάτρευε και η οποία τον ενέπνεε σε κάθε του βήμα. Ο παραδοσιακός ηθικός κώδικας του τόπου του τον συνόδευσε, άλλωστε, μέχρι τέλους. Τον ενδιέφερε να προσφέρει στο νησί του, αλλά και να απολαμβάνει τον σεβασμό των συντοπιτών του. «Μ’ ενδιαφέρει να περπατώ στο δρόμο και να μου λένε καλημέρα οι άνθρωποι με την ψυχή τους και όχι από υποχρέωση» συνήθιζε να λέει.

Η απαρχή της δυναστείας

Η γενέτειρα της δυναστείας Μαμιδάκη είναι το μικρό χωριό Ανώσκελη της επαρχίας Κισσάμου στο νομό Χανίων. Πρόκειται για ένα ορεινό χωριό, στον δρόμο για την Παλιόχωρα, λίγο έξω από τα Χανιά. Αν και σήμερα έχει δεν έχει δέκα μόνιμους κατοίκους, βρίσκεται στον χάρτη από το 1800.

Η οικογένεια Μαμιδάκη μοιάζει ταυτισμένη με τη μοίρα αυτού του τόπου, καθώς οι πρώτοι κάτοικοί του ήταν προγονοί της. Πάντοτε δημιουργικοί, πάντοτε παράγοντες και ευεργέτες. Ακόμα και σήμερα, όμως, τα μέλη της οικογένειας διατηρούν ιδιαίτερους δεσμούς με τον τόπο καταγωγής και στο παρελθόν έχουν δηλώσει ότι εκεί, σ’ αυτή την κουκίδα στον χάρτη, βρίσκεται πάντα το σημείο αναφοράς τους.

Από εκεί, άλλωστε, ξεκινά και η επιχειρηματική παράδοση τους το 1885 με τη λειτουργία φάμπρικας. Το 1915, μάλιστα, ο Αλέξανδρος, πατριάρχης της οικογένειας και πατέρας του αποθανόντος Κυριάκου, λειτούργησε το πρώτο υδραυλικό ελαιοτριβείο για τις ανάγκες της πολυμελούς οικογένειάς του. Είχε ήδη αποκτήσει εφτά παιδιά από τον γάμο του με την Ειρήνη. Όταν απεβίωσε ο πρωτότοκος Γιώργος, τα ηνία της οικογένειας και της επιχείρησης ανέλαβε ο δευτερότοκος Κυριάκος. Ακολούθησαν ο Νίκος, ο Μανόλης, η Κατερίνα, η Ερασμία και η Ελευθερία.

Αυτός που άνοιξε την πόρτα της οικογένειας στον κερδοφόρο τομέα των πετρελαίων ήταν ο εξάδελφος Γιώργος Ι. Μαμιδάκης. Ο επίσης δαιμόνιος και ευρηματικός Κρητικός είχε δημιουργήσει μία εταιρεία πετρελαιοειδών που ως εμπορικό σήμα στα πρατήριά της έχει το αρχικό γράμμα της οικογένειας (Μ) σε κόκκινο χρώμα. Εκμεταλλευόμενος την κρίση του Σουέζ στράφηκε στην Ανατολή. Έκλεισε συμφωνία με τους Σοβιετικούς για αποκλειστική αντιπροσώπευση των πετρελαίων τους, η οποία διήρκεσε έως το 1981. Η επιχειρηματική δραστηριότητά του ενοχλούσε ισχυρούς παίκτες του κλάδου που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την άνοδό του.

Ο εξάδελφος Γιώργος δεν κάμφθηκε. Εξασφάλισε άδεια μεταφοράς και πώλησης καυσίμων στην Κρήτη, με τα στοιχειώδη μέσα της εποχής. Κατάφερε να εγκαταστήσει αποθηκευτικούς χώρους στην περιοχή του Αγίου Νικολάου, στο σημείο που αργότερα οι κληρονόμοι του έχτισαν μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα. Πριν πεθάνει (1986) ήταν πανίσχυρος. Το δίκτυο εγκαταστάσεων του έφτασε να έχει δυναμικότητα 240.000 τόνων και ο ίδιος να κατέχει δεκάδες τάνκερ. Ποιός να το φανταζόταν ότι αυτός ο κραταιός άνδρας θα χανόταν κατά τη διάρκεια των οικογενειακών του διακοπών, επειδή αποφάσισε να πάει για κολύμπι αμέσως μετά το μεσημεριανό φαγητό;

Στα ηνία ο Κυριάκος

Ο Κυριάκος εργάστηκε στο πλευρό του εξαδέλφου του ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του. Το 1951 τέλειωσε την Εμπορική Σχολή και στη συνέχεια παρακολούθησε με αλληλογραφία μαθήματα στο περίφημο London School of Economics του Λονδίνου. Ήταν το 1968 όταν τα τρία αδέλφια Γιώργος, Κυριάκος και Νίκος, έχοντας αποκτήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία, έκαναν το δικό τους επιχειρηματικό βήμα στον τομέα των πετρελαίων. Δημιούργησαν την εταιρεία Jet Οil με πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου τον Κυριάκο.

Είναι ενδεικτικό ότι τα έξι από τα οκτώ μέλη του του Διοικητικού Συμβουλίου είναι μέλη της οικογένειας. Στόχος, άλλωστε, και των τριών αδελφών ήταν η ίδρυση μίας παραδοσιακής οικογενειακής επιχείρησης που το μάνατζμεντ θα βρισκόταν στα χέρια τους. Τέσσερα χρόνια αργότερα, πραγματοποιήθηκε η συγχώνευση και η δημιουργία της Mamidoil Jet Οil ΑΕ.

Η φιλοδοξία τους ήταν να δραστηριοποιηθούν στο εξωτερικό και κυρίως στη Γιουγκοσλαβία, στην Αλβανία, στο Κόσσοβο και στη Βουλγαρία. Για τον λόγο αυτό επένδυσαν, δημιουργώντας τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις αποθήκευσης αργού και προϊόντων πετρελαίων στο Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης. Από εκεί προωθούσαν σιδηροδρομικώς και οδικώς στην τότε Γιουγκοσλαβία και στη συνέχεια στο διυλιστήριο ΟΚΤΑ των Σκοπίων.

Η φωτιά του 1986

Η εντυπωσιακά ανοδική πορεία της εταιρείας κλονίσθηκε όταν στις 24 Φεβρουαρίου του 1986 ξέσπασε φωτιά στις δεξαμενές της Jet Oil στη Θεσσαλονίκη. Για επτά συνεχόμενες ημέρες λάμβαναν χώρα αλλεπάλληλες εκρήξεις, που άφησαν πίσω τους τρυμτίες και τοξικό νέφος. Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε αρχικά στην περιοχή της δεξαμενής No1, μετά από ανάφλεξη διασκορπισμένου πετρελαίου στο έδαφος κατά τη διάρκεια θερμικής συγκόλλησης μίας σωλήνωσης. Πολύ γρήγορα απλώθηκε σε ακόμη οκτώ από τις δώδεκα συνολικά δεξαμενές. Η καταστροφή τους ήταν ολοσχερής.

Το τοξικό νέφος προκάλεσε πανικό σ’ όλη τη Θεσσαλονίκη. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που εγκατέλειψαν τη συμπρωτεύουσα, φοβούμενοι ότι η φωτιά θα έφτανε και στις αποθήκες των Ελληνικών Διυλιστηρίων. Ήταν το εφιάλτικό σενάριο. Η ζημιά για την εταιρεία ήταν συντριπτική. Είχαν καεί δεκάδες χιλιάδες κυβικά μέτρα πετρελαίου με κόστος που υπολογίστηκε σε 22 εκατομμύρια δολάρια. Το μόνο παρήγορο ότι δεν είχε χαθεί καμία ανθρώπινη ζωή.

Δεύτερο πλήγμα

Η εταιρεία κατάφερε να ανακάμψει και να συνεχίσει τις εξαγωγές προς τη Γιουγκοσλαβία. Με την πάροδο των χρόνων, η Jet Oil εδραιώθηκε ως η τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία στην αγορά των πετρελαιοειδών. Διαθέτει δίκτυο 600 πρατηρίων, αλλά και πέντε θυγατρικές στα Βαλκάνια, όπου εξάγεται το 40% των καυσίμων της. Πηγές του κλάδου μας λένε πως αποφαιστικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι η εταιρεία Μαμιδάκη να δημιουργήσει ισχυρά ερείσματα στο πολιτικό κατεστημένο των Σκοπίων. Έτσι, το 1993 επέτυχε την υπογραφή δεκαετούς συμφωνίας για την τροφοδοσία του κρατικού διυλιστηρίου ΟΚΤΑ.

Το δεύτερο μεγάλο πλήγμα για την εταιρεία ήλθε στις αρχές του 1999. Τότε, επί πρωθυπουργίας Σημίτη, τα Ελληνικά Πετρέλαια εξαγόρασαν το διυλιστήριο OKTA και μέσω αυτού κυριάρχησαν στην αγορά της FYROM. Ήταν η πρώτη φορά που ο ηγέτης της εταιρείας Κυριάκος εγκατέλειψε τους χαμηλούς τόνους και πέρασε στην αντεπίθεση. Με πληρωμένη καταχώρηση στις εφημερίδες τον Αύγουστο του 1999, ο όμιλος Μαμιδάκη καταφέρεται εναντίον των Ελληνικών Πετρελαίων λέγοντας, «ότι από θέση ισχύος και χωρίς καμία ηθική αναστολή προσπαθούν να αναπτύξουν δραστηριότητα στα Βαλκάνια εις βάρος μιας άλλης ελληνικής ιδιωτικής εταιρείας».

Δεν περιορίσθηκε σ’ αυτή την επιστολή. Αφιέρωσε χρόνο, ενέργεια και χρήμα σ’ έναν πολύχρονο δικαστικό αγώνα. Το 2003 δικαιώθηκε από το Δικαστήριο Εμπορικών Υποθέσεων του Λονδίνου, το οποίο και επιδίκασε στη Mamidoil αποζημίωση 17 εκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, οι προσφυγές κατά των ΕΛΠΕ στα ελληνικά δικαστήρια δεν απέδωσαν αποτελέσματα.

Το 2001 ο όμιλος εγκαινίασε τη λειτουργία των εγκαταστάσεών του MAMIDOIL ALBANIAN στο Δυρράχιο της Αλβανίας. Ακολούθησε το Κοσυφοπέδιο. Το 2007 ο όμιλος εξαγόρασε το 50% των εγκαταστάσεων της Standardplin. Παράλληλα η Mamidoil ίδρυσε θυγατρική με έδρα την Πρίστινα. Το 2008 λειτούργησε και η Jetoil Bulgaria με έδρα τη Σόφια.

Το 2009 η κρίση είχε δείξει τα δόντια της, αλλά ο όμιλος διευρύνθηκε, αποκτώντας περίπου 60 πρατήρια της Dracoil και ακόμη 10 πρατήρια της El Petrol. Με τις εξαγορές αυτές ο συνολικός αριθμός των πρατηρίων του έφθασε στα 630 και το μερίδιο του στην αγορά αυξήθηκε από 8% σε πάνω από 10%. Το μότο του ιδιοκτήτη, άλλωστε, ήταν πως «η Jet Oil θέλει να είναι… γαμπρός και όχι νύφη». Η επιθετική πολιτική, όμως, με την εξαγορά πρατηρίων και τη διεύρυνση του δικτύου αποδείχθηκε λανθασμένη. Ο όμιλος Μαμιδάκη είδε τον τζίρο του να μειώνεται ραγδαία. Πρώτη φορά στην ιστορία του αντιμετώπισε ζημιές.

Η στοιχειωμένη επένδυση της Σούδας

Το τρίτο και μοιραίο πλήγμα ήταν η ανάκληση της άδειας που είχε εξασφαλίσει ο όμιλος για αποθήκες καυσίμων στη Σούδα της Κρήτης. Η ιστορία της επένδυσης ξεκίνησε το 1972, όταν ο Κυριάκος Μαμιδάκης αγόρασε μία μεγάλη έκταση με σκοπό να εγκαταστήσει αποθήκες καυσίμων. Το συγκεκριμένο οικόπεδο ήταν χαρακτηρισμένο με νόμο του 1936 ως ναυτικό οχυρό. Το 2002, με Προεδρικό Διάταγμα περιορίστηκαν τα όρια του οχυρού και το κομμάτι της Jet Οil χαρακτηρίσθηκε επιτηρούμενη ζώνη. Τότε, λοιπόν, ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την αδειοδότηση που ολοκληρώθηκαν το 2006. Μία προσφυγή, όμως, στο Συμβούλιο Επικρατείας καθυστέρησε εκ νέου την επένδυση.

Δύο αποφάσεις το 2009 δικαίωσαν τον όμιλο Μαμιδάκη. Με απόφασή του ο περιφερειάρχης Κρήτης, όμως, ανακάλεσε δύο θετικές γνωμοδοτήσεις που είχαν εκδοθεί το 2004 και το 2005, επικαλούμενος συνολικά 37 παραλείψεις στην Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Στην απόφαση ανάκλησης, ο περιφερειάρχης ζήτησε την υποβολή νέου φακέλου μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Η επένδυση των δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ έμεινε μετέωρη. Μέσα σε διάστημα σχεδόν 12 ετών κάποιοι φορείς άναβαν πράσινο φως και άλλοι έβαζαν εμπόδια. Η οικογένεια Μαμιδάκη συγκρούστηκε ακόμα και στα δικαστήρια με τοπικούς παράγοντες. Η υπόθεση κόλλησε και στην πολεοδομία του Δήμου Χανίων. Το επιχείρημα όσων εναντιώνονταν ήταν ότι τα 58 στρέμματα, όπου επρόκειτο να κατασκευαστούν οι αποθήκες, είναι χορτολιβαδική έκταση και ανήκει στο δημόσιο.

Ήταν η δεύτερη φορά που ο Κυριάκος Μαμιδάκης πέρασε στην αντεπίθεση με μία οργισμένη επιστολή, αυτή την φορά απευθυνόμενη προσωπικά προς τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Με αυτήν ζητούσε την παρέμβασή του για να ξεμπλοκάρει η επένδυση. Πηγές της αγοράς υποστηρίζουν ότι η “στοιχειωμένη” επένδυση στη Σούδα στοίχισε ακριβά στην ήδη λαβωμένη εταιρεία.

Πολιτικές φιλίες

Η υπόθεση έφερε στη δημοσιότητα και τη στενή φιλία που ενώνει την οικογένεια Μαμιδάκη με την οικογένεια Μητσοτάκη. Πράγματι, οι δύο άνδρες συνδέονταν με μία σχέση ζωής, όπως την έχουν εκατέρωθεν χαρακτηρίσει, που μέτραγε πολλές δεκαετίες. Η κοινή τους καταγωγή από τα Χανιά ήταν το βασικό, αλλά όχι το μοναδικό στοιχείο που τους ένωνε. Στο παρελθόν, μάλιστα, ο Κυριάκος είχε αποκαλύψει ότι είναι και μακρινοί συγγενείς.

Οι δύο οικογένειες έκαναν στενή παρέα και περνούσαν μαζί πολλές από τις καλοκαιιρνές διακοπές τους. Πάντα βρισκόταν ο ένας δίπλα στον άλλον σε σημαντικές στιγμές, όπως γάμους, γεννήσεις και κηδείες. Ο επιχειρηματίας δεν είχε κρύψει ποτέ και την πολιτική υποστήριξή του όχι μόνο στον πατριάρχη της οικογένειας, αλλά και στην κόρη του Ντόρα Μπακογιάννη. Είχε, μάλιστα, εμπράκτως στηρίξει το πολιτικό εγχείρημά της Δημοκρατική Συμμαχία, συμμετέχοντας και στην οικονομική επιτροπή της.

Ο Κυριάκος Μαμιδάκης συνήθιζε να λέει ότι η φιλία αυτή του έχει κοστίσει, καθώς έχει εισπράξει το μένος των πολιτικών αντιπάλων του φίλου του Κώστα Μητσοτάκη. «Οι δεσμοί μας έχουν δαιμονοποιηθεί μόνο και μόνο για να πλήξουν το όνομά μου», έχει πει. Οι αντίπαλοί ισχυρίζονταν το αντίθετο. Ισχυρίζονταν ότι είχε κεφαλαιοποήσει επιχειρηματικά την πολιτική φιλία με την οικογένεια Μητσοτάκη για να εξασφαλίσει άδειες και προνομιακή μεταχείριση. Σ’ αυτούς απαντούσε ότι η επένδυση της Σούδας ξεμπλόκαρε το 2002 επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, ενώ οι άδειες για τις αποθήκες εκδόθηκαν σταδιακά επί κυβερνήσεων και των δύο κομμάτων.

Η αρχή του τέλους

Τα τελευταία χρόνια, τα γκρίζα σύννεφα είχαν πια για τα καλά μαζευτεί πάνω από τον όμιλο Μαμιδάκη. Ο κλάδος των ποετρελαιοειδών, άλλωστε, έχει υποστεί καθίζηση της τάξεως του 40% την τελευταία τριετία. Περισσότερα από 2.000 πρατήρια έχουν ήδη βάλει λουκέτο. Το τιμόνι της εταιρείας ουσιαστικά είχε αναλάβει ο νεότερος αδελφός Νίκος και η νεότερη γενιά. Ο Κυριάκος εργαζόταν καθημερινά, αλλά λόγω προχωρημένης ηλικίας είχε επιλέξει να βρίσκεται ένα βήμα πίσω.

Τα κέρδη του 2008 εξανεμίστηκαν και έγιναν ζημίες ύψους 538.000 ευρώ το 2009, ενώ το ίδιο κακή χρονιά ήταν και το 2010 με την πτώση της κατανάλωσης να υπολογίζεται για την εταιρεία στο 3,5%. Ο όμιλος έχασε και σημαντικά σημεία πώλησης. Ενώ το 2011 ο κύκλος εργασιών της εταιρείας ήταν στα 1,48 δις, τρία χρόνια αργότερα είχε πέσει στα 873 εκατ. ευρώ.

Στον  ισολογισμό του 2014 εμφανίζονται επισφάλειες ύψους 82,5 εκατ. ευρώ, ενώ σήμερα εκτιμάται ότι έχουν ξεπεράσει τα 100 εκατ. ευρώ. Στον ίδιο ισολογισμό φαίνεται πως οι ληξιπρόθεσμες και μη ρυθμισμένες μακροπρόθεσμες οφειλές προς τράπεζες έφτασαν τα 107 εκατ. ευρώ. Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις του ομίλου υπερέβαιναν κατά 143 εκατ. ευρώ το ενεργητικό.

Τα προβλήματα έγιναν εμφανή όταν διακόπηκε ο εφοδιασμός του δικτύου της Jet Oil στη νότια Ελλάδα και τα πρατήρια άρχισαν να αλλάζουν σήμα. Η εταιρεία Μαμιδάκη δίνει αγώνα επιβίωσης. «Έχουμε τη στόφα του Κρητικού και αγωνιζόμαστε κρατώντας ψηλά το κεφάλι», έλεγε η οικογένεια σε φίλους και υπαλλήλους. Συγχρόνως, υιοθετούσαν μία πιο συντηρητική επενδυτική πολιτική.

Η οικογένεια ήθελε πάση θυσία να διατηρήσει τον έλεγχο της επιχείρησης. Γι’ αυτό και στο παρελθόν είχε απορρίψει πεισματικό το φλερτ κολοσσών που τον είχαν προσεγγίσει. Υπό την πίεση των πραγμάτων, όμως, υποχρεώθηκε να αλλάξει τακτική. Ο Νίκος Μαμιδάκης και ο γιός του Αλέξανδρος εξέτασαν σοβαρά το ενδεχόμενο να παραχωρήσουν μέρος της Jet Oil.

Είναι ενδεικτική η δήλωση του Αλέξανδρου πως «στο εξωτερικό βλέπουμε την επόμενη μέρα να έχει ήλιο». Πράγματι, ένας ισχυρός όμιλος από το εξωτερικό έδειξε ενδιαφέρον και ξεκίνησαν σχετικές διαπραγματεύσεις. Στο παραπέντε, όμως, η συμφωνία ναυάγησε. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ναυάγιο οφείλεται στο γεγονός ότι τα οικονομικά στοιχεία της εταιρείας οποία δεν ήταν όπως τα περίμεναν οι υποψήφιοι αγοραστές.

Άλλες δραστηριότητες

Αν και στη συνείδηση του κόσμου η οικογένεια Μαμιδάκη είναι ταυτισμένη με τα πετρέλαια, η πραγματικότητα είναι ότι επιχειρηματικά έχει επεκταθεί και σε άλλους τομείες. Ασχολείται με τη ναυτιλία, τον τουρισμό και την παραγωγή και τυποποίηση κρητικών προϊόντων. Η ενασχόλησή τους με τα ξενοδοχεία προέκυψε και από την αγάπη της οικογένειας για την περιοχή του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη. Οι ντόπιοι, μάλιστα, ισχυρίζονται ότι ο όμιλος Μαμιδάκη συνεβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της μέχρι τότε υπανάπτυκτης τουριστικά περιοχής.

Τον δρόμο άνοιξαν τα ξενοδοχεία Κοράλ, Ερμής και Μιραμπέλλο, στα οποία δραστηριοποιήθηκε πολύ η νέα γενιά που εξακολουθεί να βαδίζει με τον κανόνα «η ισχύς εν τη ενώσει». Το ξενοδοχείο Ερμής άρχισε να λειτουργεί το 1974 και είναι ένα εντυπωσιακό κτίριο, η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε σε μόλις εννέα μήνες!

Ενδεικτικό είναι ότι ο πιο στενός συνεργάτης της οικογένειας και διευθυντής των ξενοδοχείων Μίμης Δεσποτάκης εργάζεται στο πλευρό της οικογένειας τα τελευταία 45 χρόνια. Αυτός είναι που έχει πει ότι οι επιχειρηματικές κινήσεις της οικογένειας γινόντουσαν με γνώμονα όχι μόνο το κέρδος, αλλά και την ανάπτυξη της περιοχής. Έχει, μάλιστα, αποκαλύψει ότι ο Κυριάκος Μαμιδάκης επιθυμούσε όλοι οι υπάλληλοι των επιχειρήσεων να προέρχονται από την Κρήτη και συγκεκριμένα από τον Άγιο Νικόλαο.

Το 2004, ο όμιλος αγόρασε το Μιραμπέλλο, το οποίο και ανακαίνισε εκ βάθρων. Και εκεί δούλεψαν μόνο ντόπια συνεργεία. Ήταν το αγαπημένο ξενοδοχείο της οικογένειας, το οποίο επέλεγε και για τις καλοκαιρινές διακοπές της. Και εκείνο το καλοκαίρι του 2016, μάλιστα, σχεδίαζαν να πάνε εκεί όλοι στα μέσα του Ιουλίου.

Μία άλλη δραστηριότητα της οικογένειας Μαμιδάκη, όχι και τόσο γνωστή στο κοινό, είναι η παραγωγή, τυποποίηση και εμπορία κρασιού και ελαιόλαδου από τη γενέτειρά τους, μέσω της εταιρείας «Ανώσκελη ΑΕ». Τα συγκεκριμένα προϊόντα φέρουν το όνομά του χωριού τους και ήδη γνωρίζουν επιτυχία. Ο διεθνής συνεργάτης τους, η Iberostar τα χρησιμοποιεί σε όλα τα ξενοδοχεία που ελέγχει.

Πρόσωπα της νέας γενιάς Μαμιδάκη

Ο Κυριάκος Μαμιδάκης έχει δύο κόρες: την Ειρήνη και την Εύη. Η Ειρήνη είναι η πιο δραστήρια στις επιχειρήσεις, καθώς κατέχει τον τίτλο της διευθύνουσας συμβούλου των ξενοδοχείων. Όσοι τη γνωρίζουν ισχυρίζονται ότι έχει κληρονομήσει το επιχειρηματικό δαιμόνιο του πατέρα της, αλλά και το ενδιαφέρον με το οποίο αντιμετωπίζει τους εκατοντάδες υπαλλήλους του ομίλου. Είναι παντρεμένη με τον Απόστολο Καμαρινάκη και έχουν αποκτήσει δύο παιδιά, τον Κυριάκο και την Μαρίλια.

Ο γιός του Νίκου Μαμιδάκη Αλέξανδρος κατέχει κομβικό ρόλο στην εταιρεία, δίπλα στον πατέρα του. Μετά τις σπουδές του εργάστηκε στην Jet Oil, περνώντας από όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας, για να ψηθεί στη δουλειά. Προς το τέλος κατείχε την θέση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου στην Mamidoil-Jet Oil. Ο Νίκος Μαμιδάκης έχει και μια κόρη την Άννα, η οποία είναι παντρεμένη με τον Γεράσιμο Σκλαβενίτη, της ομώνυμης ελληνικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ, με τον οποίο έχει αποκτήσει δύο παιδιά. Η Άννα προτίμησε να ακολουθήσει τον δικό της δρόμο. Καταπιάστηκε με τον χώρο του παιδικού ρούχου.

Αφού εργάστηκε για λίγο στην Εγνατία Τράπεζα για να κατανοήσει το πώς λειτουργεί η αγορά αποφάσισε να κάνει τη μετάβαση στη μόδα. Εμπνέεται, άλλωστε, από τη μητέρα της είχε επίσης ασχοληθεί με τον χώρο της ένδυσης, φέρνοντας στην Ελλάδα μαζί με τη Ρούλα Λεβέντη τον οίκο Escada.

Ο έτερος αδελφός του Κυριάκου, ο Μανόλης Μαμιδάκης ασχολείται με την παραγωγή των τοπικών προιόντων. Διευθύνει τη μονάδα ελαιοτριβείου, οινοποιείου και τυποποιητηρίων που εξάγει σ’ όλο τον κόσμο 700 τόνους τυποποιημένου ελαιολάδου με την ονομασία “Ανώσκελη”, αλλά και 30.000 φιάλες ερυθρού, λευκού και ροζέ οίνου με τις ονομασίες “Ανώσκελη” και “Άνω Πλαγιά”.

Στο πλευρό του βρίσκεται η σύζυγός του Σοφία, αλλά και η κόρη του Ελευθερία. Η νεαρή κοπέλα έχει σπουδάσει Νομική στο Λονδίνο. Αν και εργάστηκε στο παρελθόν στα ξενοδοχεία της οικογένειας, παίρνοντας το βάφτισμα του πυρός ως hostess στα θαλάσσια σπορ, έχει αφιερωθεί στην προώθηση των τοπικών προιόντων.

Οι ανηψιές που αποστασιοποιήθηκαν

Σε αντίθεση με τους ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους που διατηρεί η οικογένεια του Κυριάκου Μαμιδάκη, οι ανηψιές του Μαριλένα και Τζίνα επέλεξαν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, ασχολούμενες επίσης με τον τομέα του τουρισμού και των ξενοδοχείων. Πρόκειται για τις κόρες του Γιώργου Ι. Μαμιδάκη, του πρωτεργάτη της οικογένειας στον πετρελαικό χώρο.

Μετά τον θάνατό του αυτές και η μητέρα τους Αριστέα ανέλαβαν τα ηνία των επιχειρήσεων. Το 2010 έφυγε από τη ζωή και η μητέρα τους. Σήμερα, οι δύο αδελφές ασχολούνται με τη διοίκηση των πολυτελών ξενοδοχείων του ομίλου στην Κρήτη, του πεντάστερου Minos Palace, του Arina Sand και του συνεδριακού κέντρου “Γεώργιος Μαμιδάκης”.

Τα τελευταία χρόνια η Μαριλένα Μαμιδάκη έχει επενδύσει και στον πολιτισμό. Δαπάνησε  15 εκατ. ευρώ για να δημιουργήσει τον πολυχώρο “Αθηναΐς” στο Γκάζι. Είναι παντρεμένη με τον δικηγόρο Νάσο Κοκκινέα και είναι μητέρα δύο αγοριών και ενός κοριτσιού. Με ανακοίνωσή τους έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από την πτώση της Jet Oil. Η σχέση τους, άλλωστε, με την ευρύτερη οικογένεια δεν είναι ιδιαίτερα στενή.

Με αυτή την εξαίρεση, τα 17 παιδιά των εφτά αδελφών Μαμιδάκη και πρώτα ξαδέλφια μεταξύ τους συνεχίζουν να έχουν πολύ στενές σχέσεις. Οι γονείς τους, άλλωστε, ακόμα και όταν η οικογενειακή επιχείρηση απογειώθηκε συνέχιζαν να τους πηγαίνουν διακοπές στο πατρικό σπίτι τους στο χωριό Ανωσκέλη. Για να τους μεταδώσουν την αγάπη τους για τον τόπο τους, η μεγάλη οικογένεια κοιμόταν στρωματσάδα στα έξι δωμάτια του σπιτιού και τα παιδιά ξεχύνονταν το πρωί στα χωράφια, παίζοντας εκεί μέχρι τελικής πτώσεως.

Κάθε Δεκαπενταύγουστο όλη η οικογένεια ανοίγει το σπίτι και το εκκλησάκι που υπάρχει στο κτήμα στους συγχωριανούς, αλλά και στους απλούς περαστικούς, Κερνάει ντόπια καλούδια που προετοιμάζουν οι γυναίκες της οικογένειας. Όλοι οι γύρω κάτοικοι κάθε χρόνο σπεύδουν να δοκιμάσουν τα καλτσούνια, το κρητικό πιλάφι και τις άλλες τοπικές λιχουδιές. Αυτό το κλίμα ομόνοιας και συνεργασίας συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Ο Κυριάκος συνήθιζε να λέει στα παιδιά, στα ανήψια και στα εγγόνια του ότι «αν επέλθει ρήξη στην οικογένεια τίποτα άλλο δεν είναι σημαντικό». Με θαυμασμό τους έδειχνε κάθε καλοκαίρι που συγκεντρώνονταν ξανά το εικονογραφημένο γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας τους.