Μέσω Λιβύης χτίζει τη “Γαλάζια Πατρίδα” ο Ερντογάν

Τετελεσμένα για την Ελλάδα επιχειρεί να δημιουργήσει ο Ερντογάν με τη συμφωνία που υπέγραψε με την Λιβύη για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ. Με προκλητικές, καθώς παραβιάζουν κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, πλην όμως συντονισμένες, ενέργειες η Άγκυρα “πήρε κεφάλι” για την ώρα στην αντιπαράθεση με την Ελλάδα. Διευρύνει, όμως, την διένεξή της και με άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.

Η συμφωνία της Τουρκίας με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης υπογράφτηκε την Τετάρτη, κατά την επίσκεψη του Λίβυου πρωθυπουργού Φάγεζ αλ-Σάρατζ, στην Κωνσταντινούπολη και την συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο. Η συμφωνία αφορά τον καθορισμό θαλασσίων συνόρων στη Μεσόγειο και συνοδεύτηκε από μία άλλη που επεκτείνει την συνεργασία τους στον στρατιωτικό τομέα.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε η τουρκική προεδρία αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι δύο χώρες υπέγραψαν μνημόνιο συνεννόησης για τον «καθορισμό θαλάσσιων δικαιοδοσιών». Υπογραμμίζεται, μάλιστα, ότι αυτή αποσκοπεί στην προστασία των δικαιωμάτων των δύο χωρών, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Την συμφωνία ανακοίνωσε και η κυβέρνηση της Τρίπολης, χωρίς όμως να μπει σε λεπτομέρειες.

“Καταργεί” και την Κρήτη!

Ο αλ-Σάρατζ δεν εκπροσωπεί, βεβαίως, ολόκληρη την Λιβύη, καθώς το ανατολικό τμήμα της χώρας είναι από το 2014 υπό την κατοχή του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. Λαμβάνουν χώρα εχθροπραξίες, αλλά παράλληλα βρίσκεται σε εξέλιξη και διεθνής διάλογος για τον τερματισμό του εμφυλίου. Η κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης έχει χαρακτηρίσει ήδη «παράνομο» το Μνημόνιο Συνεννόησης για τα θαλάσσια σύνορα και η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του τοπικού Κοινοβουλίου κάνει λόγο για «κατάφωρη παραβίαση της ασφάλειας και της κυριαρχίας της Λιβύης» που αποτελεί απειλή για «την ειρήνη και την ασφάλεια στη Μεσόγειο».

Αυτά, ωστόσο, είναι “ψιλά γράμματα” για τον Ερντογάν. Η Άγκυρα είχε προετοιμάσει το έδαφος για τη συμφωνία οριοθέτησης, αποστέλλοντας επιστολή στον ΟΗΕ, με την οποία κοινοποιούσε τις συντεταγμένες της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, έτσι όπως αυθαίρετα την προσδιορίζουν οι Τούρκοι. Η συμφωνία με την αναγνωρισμένη λιβυκή κυβέρνηση χτίζει ουσιαστικά το δόγμα για τη “Γαλάζια Πατρίδα”, καθώς, συμφωνία με όσα αναφέρονται στην τουρκική επιστολή, η Τουρκία αφενός “καταργεί” την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και στην Ελλάδα του συμπλέγματος του Καστελλόριζου, της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και της Κρήτης!

Τον βρήκε στην ανάγκη 

Πως το κάνει αυτό; Υποστηρίζει ότι τα ελληνικά νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδας, μόνο χωρικά ύδατα έξι μιλίων. Η υπόλοιπη θαλάσσια έκταση μοιράζεται ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη στη λογική της μέσης γραμμής. Το ίδιο κάνει και για την Κύπρο, στην οποία, αν και αναγνωρίζει τα χωρικά ύδατα δώδεκα μιλίων, υποστηρίζει ότι η υπόλοιπη έκταση, πάλι με βάση τη μέση γραμμή μοιράζεται ανάμεσα στην Τουρκία και την Αίγυπτο. Το Κάιρο, βεβαίως, απορρίπτει αυτή την οριοθέτηση, αφού έχει συμφωνία οριοθέτησης με τη Λευκωσία.

Το σχέδιο του Ερντογάν ήταν βεβαίως γνωστό και η προώθησή του αναμενόμενη. Κάποια στιγμή, για να το προωθήσει, θα πατούσε στην πιεσμένη από τον εμφύλιο κυβέρνηση του αλ-Σάρατζ, τον οποίο υποστηρίζει στρατιωτικά στον πόλεμο με τον στρατό της ανατολικής Λιβύης. Τουρκικής προέλευσης ήταν –όπως αποκάλυψαν διπλωμάτες– τα μη επανδρωμένα αεροπλάνα που σταμάτησαν πριν από μήνες την επέλαση του Χαφτάρ προς την Τρίπολη.

Τον περασμένο Ιούνιο, μάλιστα, ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του Χάφταρ, ο οποίος υποστηρίζεται από την Αίγυπτο και τα Εμιράτα και μεγάλες χώρες, όπως η Ρωσία, αλλά και πιο χλιαρά από τις ΗΠΑ, διέκοψε όλες τις σχέσεις του με την Τουρκία. Ανακοίνωσε ότι θα αντιμετωπίζονται εχθρικά όλες οι τουρκικές εμπορικές πτήσεις και τα τουρκικά πλοία που προσπαθούν να φθάσουν στη Λιβύη.

Εκμεταλλευόμενος στη δυσκολία της αναγνωρισμένης ισλαμιστικής κυβέρνησης της Λιβύης, ο Ερντογάν της έριξε το δόλωμα. Επέκτεινε και αύξησε τη στρατιωτικής βοήθεια προς την κυβέρνηση της Τρίπολης και πήρε από αυτήν αυτό που επεδίωκε, το μνημόνια-συμφωνία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας με βάση τους τουρκικούς όρους. Το έκανε μάλιστα, μόλις δύο εβδομάδες μετά την συμφωνία των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην Τουρκία, επειδή παραβιάζει την κυπριακή ΑΟΖ.

Η αντίδραση της Αθήνας 

Οι ανακοινώσεις της Άγκυρας και της Τρίπολης “έβαλαν φωτιά” στην Αθήνα. Ο υπουργός Εξωτερικών κάλεσε τον Τούρκο πρέσβη, προκειμένου να ζητήσει εξηγήσεις. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές υπήρξε και τηλεφωνική επικοινωνία του υπουργού Εξωτερικών με τους ομολόγους του της Κύπρου και της Αιγύπτου, Νίκο Χριστοδουλίδη και Σαμέχ Ελ-Σούκρι, ενώ η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στην ΕΕ ανέλαβε να ενημερώσει άμεσα την Κομισιόν.

Ο Νίκος Δένδιας χαρακτήρισε «τελείως αδόκιμη» κάθε συζήτηση για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, ως απάντηση στη σχετική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για προσπάθεια «παντελώς αγεωγράφητη». Ανέφερε, μάλιστα, ότι η Αθήνα είναι έτοιμη να αποστείλει πρέσβη στη Λιβύη, όταν οι συνθήκες επιτρέψουν την εκεί παραμονή του.

Η δημόσια αντίδραση της Αθήνας συμπληρώθηκε από τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρο Γεννηματά, ο οποίος δήλωσε ότι «η υπογραφή μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης μνημονίου κατανόησης δεν μπορεί να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών». Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «μια τέτοια ενέργεια θα παραβίαζε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και δεν θα παρήγε έννομα αποτελέσματα».

Από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Μανώλης Κεφαλογιάννης κατέθεσε ερώτηση προς την Κομισιόν, ζητώντας της να πάρει θέση αναφορικά με το μνημόνιο συνεννόησης Λιβύης-Τουρκίας που «παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας». Η απάντηση θα δείξει τη στάση που θα τηρήσει η ΕΕ, αλλά σύμφωνα με διπλωματικούς παρατηρητές δεν αναμένεται να επηρεάσει την πολιτική του Ερντογάν. Η τουρκική διπλωματία επεδίωκε εδώ και καιρό αυτό το διπλωματικό προηγούμενο και δεν πρόκειται να κάνει πίσω τώρα που το επέτυχε.