Υέλιον-Λειμόχειρ: Το Βυζάντιο αφανίζει τους Τούρκους – Η άγνωστη νίκη

Το 1176 η Βυζαντινή αυτοκρατορία υπέστη μια από τις καταστροφικότερες ήττες στην ιστορία της στο Μυριοκέφαλο. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι συνέχισαν τις καταστροφικές τους επιδρομές στη Μικρά Ασία, εκμεταλλευόμενοι τη νίκη τους. Ωστόσο το Βυζάντιο μπορούσε, ακόμα, να αντιδράσει και μάλιστα ιδιαίτερα δυναμικά και αποτελεσματικά.

Το 1177 οι Τούρκοι και οι Τουρκομάνοι υπήκοοί τους εξαπέλυσαν επιδρομή στην κοιλάδα του Μαιάνδρου στην κεντρική Μικρά Ασία. Σε απάντηση ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός διέταξε τον ανεψιό του στρατηγό Ιωάννη Κομνηνό Βατάτζη να σπεύσει και να τους αντιμετωπίσει. Μαζί του ήταν οι στρατηγοί Κωνσταντίνος Δούκας και Μιχαήλ Ασπιάτης. Αποστολή των τελευταίων ήταν η συγκέντρωση στρατευμάτων, κατά την πορεία.

Οι Τούρκοι στο μεταξύ είχαν λεηλατήσει πολλές βυζαντινές πόλεις και χωριά στην περιοχή φτάνοντας ως τις ακτές του Αιγαίου. Κατόπιν της «νίκης» τους επέστρεφαν στην περιοχή τους μεταφέροντας μαζί τους πέραν των λαφύρων και των σκλάβων και ένα δοχείο με θαλασσινό νερό, ένα με άμμο και ένα κουπί, ως απόδειξη ότι έφτασαν στη θάλασσα.

Η Αυτοκρατορία εφορμά και συντρίβει

Φορτωμένοι λάφυρα οι Τούρκοι κινούντο αργά χάνοντας το κύριο τακτικό τους πλεονέκτημα έναντι των Βυζαντινών, την ταχύτητα. Οι Τούρκοι, περί τους 24.000 άνδρες, έφτασαν στη γέφυρα επί του ποταμού Μαιάνδρου κοντά στα χωριά Ύελιον και το Λειμόχειρ.

Οι Βυζαντινοί τους περίμεναν εκεί καθώς το σημείο αποτελούσε υποχρεωτική διάβαση. Από εκεί περνούσε ο κύριος αυτοκρατορικός δρόμος Ανατολής-Δύσης. Σύμφωνα με τον ιστορικό Νικήτα Χωνιάτη ο Βατάτζης είχε τοποθετήσει περιπόλους παντού και μοίρασε τις δυνάμεις του σε δύο τμήματα. Το πρώτο το έταξε εκατέρωθεν του δρόμου, κρυμμένο στα χωριά, σε ενέδρα.

Το δεύτερο τμήμα το έταξε ανατολικά του περάσματος του ποταμού. Οι Βυζαντινοί άφησαν τον μισό τουρκικό στρατό να περάσει και κατόπιν επιτέθηκαν. Η τουρκική στρατιά κομμένη στα δύο δεν μπορούσε να αντιδράσει παρά τις προσπάθειες του αρχηγού τους Αταπάκου, σύμφωνα με τους Βυζαντινούς.

«…οι δι Τούρκοι ὡς εἴχοντο τοῦ διαβαίνειν, ἐξ ὑπερδεξίων βαλλόμενοι τω ποταμω ἐπωθοῦντο και απεπνίγοντο. ο δε γε ατάπακας μετά των αμφ᾿ αυτόν ευοπλοτάτων εις λόχον συσπειραθείς και συστραφείς αγχωμάλως Ρωμαίοις συμπλέκεται…», αναφέρει ο Χωνιάτης. Τα βυζαντινά ελαφρά τμήματα άρχισαν να βάλλουν με τόξα, ακόντια και σφενδόνες κατά των Τούρκων, σκοτώνοντας εκατοντάδες.

Ο Ατάπακος συγκέντρωσε γύρω τους καλύτερα οπλισμένους Τούρκους και επιτέθηκε κατά των Βυζαντινών, την ώρα που οι περισσότεροι άνδρες του σφαγιάζονταν ή πνίγονταν. Η τουρκική επίθεση απέτυχε όμως και ο Ατάπακος προσπάθησε να σωθεί, περνώντας κολυμπώντας τον ποταμό. Το κατάφερε άλλα όταν έφτασε απέναντι δεν βρήκε Τούρκους άλλα ένα Βυζαντινό στρατιώτη, ο οποίος τον σκότωσε.

Αμέσως μετά τον θάνατο του αρχηγού τους η αντίσταση των Τούρκων κατέρρευσε και όσοι μπορούσαν τράπηκαν σε φυγή. Πάρα πολλοί πνίγηκαν κατά την άτακτη φυγή. Η τουρκική στρατιά διαλύθηκε με τους Βυζαντινούς να εκδικούνται για την καταστροφή στο Μυριοκέφαλο. Στην μάχη χάθηκε ο Μιχαήλ Ασπιάτης που πνίγηκε όταν το τραυματισμένο άλογό του τον έριξε στο ποτάμι.

Δυστυχώς, η νίκη που θα μπορούσε να ανατρέψει τα αποτελέσματα του Μυριοκέφαλου δεν έτυχε της ανάλογης εκμετάλλευσης. Εκτός από μια τιμωρητική εκστρατεία κατά των Τουρκομάνων δεν έγινε κάτι άλλο. Άλλωστε λίγο αργότερα ο αυτοκράτορας Μανουήλ πέθανε και η αντίσταση στη Μικρά Ασία κατέρρευσε και λόγω της εξέγερσης του εξαδέλφου του Ανδρόνικου Κομνηνού.