Παγίδα για εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση στήνει η Τουρκία

Η δήλωση του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν περί αναστολής των σεισμογραφικών ερευνών από το Oruc Reis, προκειμένου να ξεκινήσει μία εποικοδομητική προσέγγιση ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, εκτιμάται ότι εντάσσεται στο πλαίσιο της τουρκικής στρατηγικής του κατευνασμού δυτικών χωρών με μία προσωρινή απόσυρση του τουρκικού στόλου.

Ο κατευνασμός της Δύσης από την Τουρκία εκτιμάται ότι κρίθηκε επιβεβλημένος λόγω των παρασκηνιακών αντιδράσεων που προκάλεσε η πρόσφατη διπλή τουρκική προκλητικότητα: πρώτον, με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και δεύτερον με την τουρκική ναυτική πολεμική παρουσία στις θαλάσσιες περιοχές πέριξ του Καστελλόριζου.

Η δήλωση του Τούρκου αξιωματούχου επίσης εντάσσεται στο πλαίσιο του ανατολίτικου παζαριού έναντι της Ελλάδας, το οποίο στοχεύει στην προώθηση ενός σχεδίου pax turkana σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο που προωθεί τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Το εν λόγω σχέδιο εστιάζει στην τουρκική κυριαρχία σε ελληνικές θαλάσσιες περιοχές που εκτείνονται έως και νότια της Κρήτης και στοχεύει στην έγερση ενός ντόμινο διεκδικήσεων σε διμερές επίπεδο, όπως χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος και έλεγχος των θαλάσσιων οδών.

Ως γνωστόν, η Άγκυρα παγίως επιδιώκει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο (η οποία σημειωτέον αποτελεί την μοναδική διαφορά που αναγνωρίζει η Ελλάδα) στην βάση της διμερούς διαπραγμάτευσης και εκτός των κανόνων του διεθνούς δικαίου, υποστηρίζοντας ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Με την εξαφάνιση της υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ του Καστελόριζου, η Τουρκία επιδιώκει αφενός να αποκοπεί η ζώνη επαφής των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου, αφετέρου να εγερθούν τουρκικές διεκδικήσεις στα θαλάσσια οικόπεδα 1, 4, 5, 6 και 7 που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Καμβάς αμφισβητήσεων

Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία διαχρονικά δημιουργεί ένα καμβά αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Το πλέγμα των τουρκικών διεκδικήσεων συντίθεται από:

• Συστηματική εργαλειοποίηση προσφύγων και μεταναστών με σκοπό τον εκβιασμό της Ελλάδας και της Ευρώπης,
• Παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου,
• Υπερπτήσεις άνωθεν ελληνικού εδάφους στον Έβρο και τα νησιά του Αιγαίου με συχνά οπλισμένα στρατιωτικά αεροσκάφη,
• Μη αβλαβείς διελεύσεις στα ελληνικά χωρικά ύδατα,
• Το παράνομο Μνημόνιο με την κυβέρνηση της Τρίπολης στη Λιβύη για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, το οποίο αγνοεί το δικαίωμα της Κρήτης σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Οι εν λόγω διεκδικήσεις και η αμφισβήτηση του καθεστώτος των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του τουρκικού αναθεωρητισμού ο οποίος εστιάζει στην αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 που όρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας. Με δεδομένο ότι, όπως προβλέπει το Δίκαιο των Συνθηκών, οι συνθήκες που ορίζουν σύνορα δεν αναθεωρούνται, η Τουρκία επιδιώκει την de facto αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης τόσο με την εμπέδωση της στρατιωτικής της παρουσίας σε πολεμικά θέατρα που εκτείνονται από τη Συρία έως την Λιβύη όσο και με τη σύμπηξη νέων συμμαχιών στο πλαίσιο του μεταλλασσόμενου περιφερειακού περιβάλλοντος.

Υπό τα δεδομένα αυτά, η Ελλάδα οφείλει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτική έναντι των τουρκικών προθέσεων που εστιάζουν στη νομιμοποίηση του συνόλου των μονομερών επεκτατικών διεκδικήσεων της γειτονικής χώρας μέσα από τη διμερή διαπραγμάτευση. Στόχος της Άγκυρας η πρόσκτηση όσο το δυνατό περισσότερων τουρκικών ωφελημάτων που απορρέουν από την δυνητική εκχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο απευθείας ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων.

Αλεπού της ανατολής

Η τουρκική ηγεσία δρώντας σαν αλεπού της Ανατολής έχει στήσει την παγίδα του αναθεωρητισμού, την οποία η Αθήνα πρέπει να αποφύγει κινούμενη σε δύο πυλώνες, τον διπλωματικό και τον στρατιωτικό. Διπλωματικά, η Ελλάδα επιθυμεί τη διατήρηση διαύλων επικοινωνίας, προτάσσοντας την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, οι οποίες διακόπηκαν τον Μάρτιο 2016. Οι διερευνητικές επαφές δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να τελούν υπό καθεστώς απειλών ή τετελεσμένων εκ μέρους της Τουρκίας και οφείλουν να εστιάσουν στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, αποκλείοντας οιαδήποτε συζήτηση επί των γνωστών μονομερών τουρκικών διεκδικήσεων.

Σε παράλληλη τροχιά, η χώρα μας οφείλει να ασκήσει δημόσια διπλωματία κατά τρόπο που θα αναδείξει στο εξωτερικό τις ελληνικές θέσεις επί του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας και των ορίων αυτής. Η δημόσια διπλωματία συνιστά ένα πρόσφορο εργαλείο για την διάδοση των ελληνικών θέσεων που εδράζονται στις προβλέψεις του συμβατικού και εθιμικού δικαίου της θάλασσας έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού, ο οποίος αντιστρατεύεται την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια.

Στην βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), η Αθήνα οφείλει να συνεχίσει μεθοδικά τις διαπραγματεύσεις με το Κάιρο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου, καθώς και τις συνομιλίες με την διεθνώς αναγνωρισμένη λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Λιβύη. Η όποια μάλιστα συμφωνία της Αθήνας με το κοινοβούλιο της Λιβύης θα απολαμβάνει διεθνούς νομιμότητας έναντι του τουρκολιβυκού μνημονίου για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, το οποίο είναι και εκτός διεθνούς δικαίου και τυπικά άκυρο.

Ελληνικό λόμπι

Είναι άκυρο, διότι έχει συνομολογηθεί με την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας, της οποίας η νόμιμη θητεία έχει λήξει εδώ και χρόνια. Επιπροσθέτως, ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί της δεν έχουν εγκριθεί από το λιβυκό Κοινοβούλιο, όπως προβλέπεται στις διατάξεις της Πολιτικής Συμφωνίας για τη Λιβύη, με βάση την οποία συγκροτήθηκε η κυβέρνηση Σάρατζ.

Προσθέτως, η Αθήνα οφείλει να αξιοποιήσει τις ελληνικές ομογενειακές οργανώσεις στην Ουάσιγκτον για την προώθηση των ελληνικών θέσεων που συνάδουν με τα αμερικανικά συμφέροντα ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αδιάλειπτη ενημέρωση Αμερικανών βουλευτών και γερουσιαστών, καθώς και αξιωματούχων στον Λευκό Οίκο και στο αμερικανικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας κρίνεται σημαντική για την ολοκληρωμένη παρουσίαση του τουρκικού αναθεωρητισμού στον Αμερικανό Πρόεδρο.

Παρά την ομολογουμένως πολύ καλή προσωπική σχέση που διαθέτει με τον Τούρκο ομόλογό του, ο Τραμπ υπέγραψε και κατέστησε επίσημα νόμο των ΗΠΑ τον East Med Act, δηλαδή τον Νόμο για την Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο συγκεκριμένος νόμος αναγνωρίζει με τον πιο επίσημο τρόπο ότι η Ελλάδα είναι στρατηγικός εταίρος, και όχι χώρα-ταραξίας ή εστία προβλημάτων στην κρίσιμη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, σε αντιδιαστολή με γειτονικές χώρες (υποδεικνύει την Τουρκία), που προβαίνουν σε συστηματικές παραβιάσεις στο Αιγαίο και την κυπριακή ΑΟΖ.

Στρατιωτική ετοιμότητα

Στρατιωτικά, η ετοιμότητα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων για την προάσπιση της εθνικής ακεραιότητας από ξηρά, θάλασσα και αέρα, εάν και όποτε απαιτηθεί, είναι κρίσιμη παράμετρος για την ανάσχεση της τουρκικής επιθετικότητας που αναβαθμίζει ποιοτικά τον τουρκικό αναθεωρητισμό απέναντι στην Ελλάδα.

Η δημιουργία ενός περιφερειακού αντίβαρου στον επικίνδυνο τουρκικό αναθεωρητισμό με τη συμμετοχή της Ελλάδας και χώρες με κοινό προσανατολισμό όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ιορδανία, τα Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Σαουδική Αραβία είναι σημαντική για την εμπέδωση σταθερότητας και ασφάλειας.

Το διαχρονικό μήνυμα του Θουκυδίδη σύμφωνα με το οποίο «ο ισχυρός προχωρά όσο του επιτρέπει η δύναμή του..» βρίσκει πλήρη εφαρμογή στις σχέσεις της χώρας μας με την Τουρκία. Η Ελλάδα αποτελεί ισχυρή χώρα που έχει το διεθνές δίκαιο με το μέρος της, κρίσιμους συμμάχους στο πλευρό της, και τη δική της δύναμη να κάνει ό,τι χρειαστεί για να προασπίσει τα κυριαρχικά της συμφέροντα.