Ο μη ανασχηματισμός και οι συμβολισμοί του – Ο Κυριάκος διέψευσε τον εαυτό του

Ο τρόπος με τον οποίο ο πρωθυπουργός χειρίστηκε το θέμα του ανασχηματισμού, αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία: αρχικά τον εξήγγειλε, ακολούθως τον ανέβαλε (αφήνοντας τις φήμες να σέρνονται στα πολιτικά και δημοσιογραφικά γραφεία) και τελικά τον ακύρωσε, διαψεύδοντας τον εαυτό του! Οι “βελτιώσεις” που ανακοίνωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της εβδομάδα που πέρασε δεν συνιστούν ανασχηματισμό.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υποκύπτοντας σε πιέσεις πολιτικών και οικονομικών παραγόντων και διατηρώντας εσωκομματικές ισορροπίες, απέφυγε να μετακινήσει ακόμη και τους υπουργούς που (κατά γενική ομολογία) δεν τα πήγαν καλά στον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησής του. Τον ανασχηματισμό που δεν έγινε τον είχε εξαγγείλει μόνος του ο πρωθυπουργός, κατά το ταξίδι του στο Ισραήλ στα μέσα Ιουνίου, χωρίς καν να προκληθεί.

Εκεί μιλώντας στους δημοσιογράφους τους είπε: «για τον ανασχηματισμό δεν θα με ρωτήσετε;», για να προσθέσει ότι «θα είναι διορθωτικές παρεμβάσεις». Μία ημέρα αργότερα από την Αθήνα έκανε “διορθωτική” διαρροή ότι δεν εννοούσε τις επόμενες ημέρες, αλλά τις επόμενες εβδομάδες. Ο πρωθυπουργός διέψευδε τον εαυτό του! Με το που δημοσιοποιήθηκε η πρόθεσή του για ανασχηματισμό, αρχίσαν οι πιέσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Αντώνης Σαμαράς παρενέβη για να προστατεύσει τους δικούς του υπουργούς και για να ζητήσει την ποσόστωση του στην κυβέρνηση.

Αλλά και ισχυροί οικονομικοί παράγοντες παρενέβησαν για να σώσουν αποτυχημένους υπουργούς. Η επόμενη διαρροή ήταν ότι θα έκανε τον ανασχηματισμό μετά την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ Εν τέλει ο Μητσοτάκης δεν τον έκανε, ούτε σε αυτή την φάση. Ήδη οι πληροφορίες από τα κυβερνητικά παρασκήνια αναφέρουν ότι μετατίθεται για το τέλος του Οκτωβρίου, ότι θα είναι μεγάλος και θα ενσωματώνει την εμπειρία της διακυβέρνησης.

Συμπληρωματικά από τους ίδιους κυβερνητικούς κύκλους διαρρέει ότι δεν θα μπορούσε να κάνει ανασχηματισμό τώρα εν μέσω τριών κρίσεων: την αναζωπύρωση του κορονοϊου, τον τουρισμό και συνολικά την δευτερογενή οικονομική κρίση και τα ελληνοτουρκικά. Το να αλλάξει, για παράδειγμα, τον Χάρη Θεοχάρη (που ήταν ο πρώτος που θα άφηνε την κυβέρνηση) κρίθηκε ότι δεν θα ήταν παραγωγικό εν μέσω της τουριστικής περιόδου, όπου η κυβέρνηση προσπαθεί να σώσει ότι σώζεται.

Η ενίσχυση του “επιτελικού κράτους”

Μπορεί να μην έκανε τον απαραίτητο ανασχηματισμό, οι “βελτιώσεις” όμως που ανακοίνωσε ο Μητσοτάκης έχουν την πολιτική τους σημασία και εκπέμπουν ανάλογους συμβολισμούς. Οι αλλαγές εντάσσονται στην περαιτέρω ενίσχυση του, αμφίβολης συνταγματικότητας, επιτελικού κράτους και συνδέονται με την Πενταμελή Εκτελεστική Επιτροπή που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο.

Πρόκειται για παράλληλη κυβερνητική δομή η οποία διακλαδίζεται σε όλα τα οικονομικά και παραγωγικά υπουργεία, ενώ θα διαχειριστεί τα ευρωπαϊκά κονδύλια των 72 δισ. ευρώ, μέσα στο οικονομικό και αναπτυξιακό πλαίσιο που θέτει το πόρισμα της Επιτροπής Πισσαρίδη. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η πρώτη σημαντική αλλαγή που είναι η αναβάθμιση του Θεόδωρου Σκυλακάκη.

Ο άνθρωπος της οικογένειας Μητσοτάκη, με τις γνωστές νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις που συμμετέχει στην Πενταμελή Επιτροπή, θα έχει την ευθύνη για την ροή της χρηματοδότησης, όχι μόνο σε κλάδους, αλλά και σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Ο Σκυλακάκης αποκτά στάτους αναπληρωτή υπουργού, αυτονομείται οργανωτικά από τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα και αναφέρεται πλέον μόνο στον πρωθυπουργό.

Η εξαφάνιση του Άδωνη Γεωργιάδη

Η δεύτερη αλλαγή έχει ευρύτερη σημασία, καθώς αποτελεί κόλαφο για τον μέχρι πρότινος ισχυρό πολιτικά (καθότι αντιπρόεδρος της ΝΔ) και οπλισμένο με σημαντικές εξουσίες ως υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνη Γεωργιάδη. Ο μέχρι πρότινος υφυπουργός Νίκος Παπαθανάσης (που κρίθηκε ότι στην καραντίνα πήγε καλά εκεί που απέτυχε ο Γεωργιάδης) αναβαθμίζεται σε αναπληρωτή υπουργό και παίρνει τις αρμοδιότητες για τις επενδύσεις και τα ΣΔΙΤ από τον υπουργό.

Ο Άδωνις Γεωργιάδης κρατά μόνο τον τίτλο και δευτερεύουσες αρμοδιότητες, μέχρι τον ανασχηματισμό οπότε θα κριθεί η τύχη του. Βέβαια από την επομένη άρχισε να κολακεύει τον πρωθυπουργό, πλέκοντας το εγκώμιο της Επιτροπής Πισσαρίδη, αλλά η κολακεία μάλλον δεν θα τον σώσει! Οι αρμοδιότητες του κ. Παπαθανάση εντάσσονται στον κύκλο των δράσεων της Πενταμελούς Επιτροπής για την διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Εν ολίγοις ο υπουργός με τον οποίο θα συνεννοείται η Επιτροπή για το κοινό πεδίο αρμοδιοτήτων θα είναι ο κ. Παπαθανάσης.

Η στα όρια της εξαφάνισης υποβάθμιση του Άδωνη Γεωργιάδη είναι ένα σημαντικό μήνυμα προς τον Αντώνη Σαμαρά και την ακροδεξιά ομάδα του στη ΝΔ. Ενώ υποβαθμίζει τον Άδωνη, ο Μητσοτάκης, δείχνει ότι θα συνεχίσει πιο αποφασιστικά στη νεοφιλελεύθερη πολιτική του, με στελέχη που έχουν “τεχνοκρατικό προφίλ”, όπως ο Θεόδωρος Σκυλακάκης και ο Νίκος Παπαθανάσης, στον βαθμό που είναι απαραίτητο να πλαισιώνουν το “επιτελικό κράτος” γύρω από την Γραμματεία της κυβέρνησης.

Ανασχηματισμός με ανοίγματα

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και τρίτη αλλαγή που έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον ορισμό του Παναγιώτη Τσακλόγλου ως υφυπουργό Εργασίας. Έχει ενδιαφέρον ότι ο κ. Τσακλόγλου συμμετείχε στην Επιτροπή Πισσαρίδη, διαμορφώνοντας την πρόταση για την απορρύθμιση του ασφαλιστικού και τώρα αναλαμβάνει να την προωθήσει και από το κυβερνητικό πόστο.

Το χαρτοφυλάκιο της κοινωνικής ασφάλισης (που είναι το πλέον σημαντικό) είχε προκαλέσει την ρήξη και την απομάκρυνση του Νότη Μηταράκη από το υπουργείο Εργασίας. Ενώ τότε είχε κερδίσει ο Γιάννης Βρούτσης, τώρα χάνει τις αρμοδιότητες που είχε πάρει από τον Μηταράκη. Για λόγους ισορροπιών και εντυπώσεων ο κ. Τσακλόγλου δεν έγινε αναπληρωτής.

Όμως εννοείται ότι ο Βρούτσης (που ήταν ο δεύτερος προς αποχώρηση μετά τον Θεοχάρη) δεν θα έχει κανέναν λόγο. Άλλωστε στον ανασχηματισμό θα εγκαταλείψει την κυβέρνηση. Ο κ. Τσακλόγλου, αφενός έχει το ίδιο τεχνοκρατικό προφίλ με την ομάδα που συμπληρώνει το επιτελικό κράτος του Μητσοτάκη, αφετέρου προέρχεται από το σημιτικό ΠΑΣΟΚ και με αυτή την έννοια αποτελεί άνοιγμα του Κυριάκου στην κεντροαριστερά.

Η αντι-ΣΥΡΙΖΑ κεντροαριστερά

Φυσικά ο κ. Τσακλόγλου νεοφιλελεύθερες απόψεις διαθέτει και πολιτικά εντάσσεται στο αντί-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Υπό αυτή την έννοια η προσέγγισή του αποτελεί πρόκληση, όχι προς την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα, αλλά προς την πλευρά του ΚΙΝΑΛ και της Φώφης Γεννηματά. Είναι μία ακόμη κίνηση που δείχνει ότι ο Μητσοτάκης αντιμετωπίσει το ΚΙΝΑΛ, όπως το Ποτάμι.

Επιδιώκει την πολιτική του εξαφάνιση με την ακούσια συνδρομή της Γεννηματά, που δεν αντιλαμβάνεται ότι όσο γίνεται ουρά της ΝΔ στο αντι-ΣΥΡΙΖΑ παιχνίδι δεν έχει λόγο ύπαρξης (αφού άλλωστε αδυνατεί να ασκήσει αντιπολίτευση στον Μητσοτάκη). Ο συμβολισμός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αποφασίσει να πορευτεί με τα “τεχνοκρατικά” στελέχη πολλά από τα οποία προέρχονται από το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ και από το Ποτάμι, αποτελεί πρόκληση προς τη βαθιά ΝΔ και κυρίως την ακροδεξιά της πτέρυγα υπό τον Αντώνη Σαμαρά.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει καθώς εκδηλώνεται την στιγμή που ο Μητσοτάκης δείχνει διατεθειμένος να κλείσει και το ελληνοτουρκικό, με ανάλογες εθνικές υποχωρήσεις. Η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, όπως αναλύει ο Σταύρος Λυγερός, είναι ενδεικτική των προθέσεων του πρωθυπουργού. Το πώς θα αντιδράσει η Δεξιά έχει σημασία.

Έχει επίσης σημασία και αν η κυβέρνηση βασιστεί στην συναίνεση του ΣΥΡΙΖΑ για να κλείσει το ελληνοτουρκικό, γεγονός που θα είναι casus belli για τον Σαμαρά. Γιατί ο πρώην πρωθυπουργός μπορεί να συγχωρήσει στον Κυριάκο Μητσοτάκη εθνικές υποχωρήσει έναντι των “Σκοπιανών” ή του Ερντογάν, όχι όμως και την συναίνεση με την Αριστερά.