Oruc Reis ημέρα 40η – «Όλα τα περιμένουμε πια»!

Ενώ διόρθωνα τα “Πρόβατα #2” έκανα ένα σύντομο break και κατέβηκα στη χώρα του νησιού για να δω μια πολυσυζητημένη ταινία (μεταξύ των σινεφίλ φίλων μου, μην φανταστείτε πως όλη η Ελλάδα συζητάει εν μέσω covid για κινηματογράφο). Το όνομα της “Τenet”. Ο τίτλος διαβάζεται και αντίστροφα, είναι δηλαδή μια παλίνδρομη λέξη, όπως τα ελληνικά ονόματα, όπως Άννα και Σάββας. Λέγονται και “καρκινικές”.

Πιο καρκινοφόρα απ’ όλες το “αλλά” (ή οι αγγλικές Nivic, mam) που εκφράζει την διαφοροποίηση, ή την αντίθετη άποψη που έχει δαιμονοποιηθεί εσχάτως στη χώρα μας. Όποιος λέει κάτι εκτός γραμμής, ακόμη και υπουργός της κυβέρνησης να είναι, αυτομάτως ψαλιδίζεται. Το πρόβλημα της ταινίας είναι ακριβώς, όπως ο γρίφος των καρκινικών λέξεων. Μάλλον (και λέω μάλλον γιατί κατά διαστήματα τα μάτια μου έκλειναν) πρέπει να τη δει κανείς από το τέλος προς την αρχή και να τη “διαβάσει” από μέσα προς τα έξω.

«It sounds complicated» (ακούγεται σύνθετο) «and indeed it is» (και όντως είναι), θα έλεγε με την αγγλικότατη προφορά του αν την έβλεπε δίπλα μας ο James Bond. Μάλιστα πιστεύω ακράδαντα πως ο αιρετικός Κρίστοφερ Νόλαν, αν ήθελε να δουν δυο-τρεις ανθρώπους στην ταινία του, αυτοί θα ήταν ο 007, ο δημιουργός του Ian Flemming και ο εξίσου αιρετικός σκηνοθέτης David Lynch, με τον οποίο φαίνεται να βρίσκεται σε ένα άτυπο ανταγωνισμό.

Στο Tenet, ο τζεϊμσμποντικός μυστικός πράκτορας (Τζον Ντέϊβιντ Γουάσινγκτον) αναλαμβάνει στη διάρκεια του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου να σώσει τον πλανήτη (και βέβαια τίποτα λιγότερο…) από την “αντίστροφη της εντροπίας των αντικειμένων”! Ναι! Πολλά αποσιωπητικά και πολλά θαυμαστικά μαζί! Και επειδή το slogan μας «όποιος κατάλαβε κατάλαβε» δεν ισχύει στο σινεμά, βλέποντας μια ταινία! Σε μια πηγή, όχι τυχαία και όχι συμπτωματικά στην Κωνσταντινούπολη (Αγία Σοφία), υπάρχει καρκινικός γρίφος «Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν» (ξέπλενε τις αμαρτίες όχι μόνο το πρόσωπο).

Λύνοντας τον γρίφο

Ο θεατής προσπαθεί να λύσει τον γρίφο, στην ταινία του Νόλαν αφορά ένα ακόμη mission impossible: να αντιμετωπίσει σκοτεινές δυνάμεις που έχουν εφεύρει τον τρόπο να γυρίζουν το χρόνο πίσω, φέρνοντας τα πάνω-κάτω στο χωροχρόνο. Αν το καταφέρουν αυτό π.χ. με μια σφαίρα, τότε μπορούν να το πετύχουν και στην κοινωνική/οικονομική και την πολιτική ζωή! Φανταστείτε, λοιπόν, τη δύναμη που θα αποκτήσουν ανατρέποντας τη φορά του χρόνου και κατ’ επέκταση των γεγονότων.

Αν η σφαίρα επιστρέφει στη θαλάμη της, τότε μπορούν να επιστρέψουν τα πάντα. Η άρση ή αναίρεση ενός θανατηφόρου χτυπήματος δίνει στον φορέα της δύναμης απεριόριστη εξουσία, αφού δεν έχει μόνο τη δυνατότητα να παίρνει μια ζωή (κάτι που κάνουν όλοι οι κακοί του σινεμά και οι μισοί “κακοί” της πραγματικής ζωής), αλλά και να δίνει ή καλύτερα να τη “χαρίζει”. Αυτό το rewind είναι η απόλυτη εξουσία. Γίνεται Darth Vader και Jedi Luke Skywalker μαζί. Γίνεσαι… Σαρούμπου και Γκάνταλφ μαζί, Ντράκο και Ρόκυ μαζί, Τραμπ και Ομπάμα μαζί!

Η διαχείριση ενός προβλήματος που είναι σχεδόν αδύνατον να περιγραφεί, είναι ακόμη πιο δύσκολο να εξηγηθεί πόσο μάλλον να ερμηνευτεί, υποκριτικά και να αποτυπωθεί στην οθόνη, παρά τη μεγάλη διάρκεια της ταινίας.  Όπως γράφει ο Γιάννης Ζουμπουλάκης, ένας από τους πιο έγκριτους Έλληνες κριτικούς, στα ΝΕΑ «από κάποια στιγμή και μετά νοιώθεις ότι βρίσκεσαι σε μια ταινία που ακυρώνει κάθε έννοια της έκπληξης, αφού εδώ τα πάντα μπορούν να συμβούν».

Αν λοιπόν έχει ακυρωθεί το στοιχείο της έκπληξης σε μια sci-fi περιπέτεια, τί απομένει; Η δράση; Για να βγεις και ξύπνιος και με σώας τας φρένας από τον κινηματογραφικό λαβύρινθο του μεγάλου ocuteur πρέπει να βρίσκεσαι διαρκώς σε διανοητική εγρήγορση. Πώς; Μα κάνοντας παράλληλες σκέψεις και συνειρμούς. Με ένα ιδιότυπο και δημιουργικό ADS (Attention Disorder Sympo). Πού σε οδηγούν “αυτές” και “αυτοί”; Τί ιδέες σου βγάζουν;

Από το Tenet στο Αιγαίο

Μα πού αλλού παρά στο Αιγαίο και στις σιωπηρές ναυμαχίες που διεξάγονται εδώ και σχεδόν 40 ημέρες δίπλα μας, χωρίς δυστυχώς, ή τουλάχιστον μέχρι στιγμής, να έχει εμφανιστεί ένας υπέρ-ήρωας τύπου Tenet να μας απαλλάξει. Ο μόνος που προσπάθησε (και αν δεν ήταν Αρχηγός ΓΕΕΘΑ ο Στρατηγός Φλώρος θα τον είχαν αποτάξει κάποιοι φυτευτοί νεοφιλελεύθεροι νενέκοι που μάθανε εξωτερική πολιτική διαβάζοντας τη Συμφωνία της Μαδρίτης και όχι την Συνθήκη της Λωζάνης) ήταν ο «μάγκας» κυβερνήτης της φρεγάτας “Λήμνος”, αντιπλοίαρχος Μάξιμος Ι. Σαλιάρης.

Τί μπορούμε να διδαχθούμε από την ταινία για το παράδειγμά του; Πως «η άγνοια είναι το μεγαλύτερο όπλο». Όπως και ο Tenet, έτσι και οι θεατές/πολίτες βομβαρδιζόμαστε με απανωτές επιστημονικές/διεθνολογικές πληροφορίες και αναλύσεις (οι περισσότερες εκ των οποίων είναι τόσο δυσεξήγητες που καθιστούν την αποκωδικοποίηση αδύνατη). Οι κακοί στο έργο είναι “απρόβλεπτοι”, όπως και οι Τούρκοι, οι κοκκινόγκριζοι λύκοι που απειλούν παντοιοτρόπως την εθνική μας ακεραιότητα.

Σημειώστε μάλιστα πως είναι το είδος του “κακού”, με το οποίο δεν “καθαρίζεις μια και έξω” (one-off…). Είναι επίμονοι και “τρέφονται” από τις ήττες τους. Θα χρειαστούν πολλαπλές επακουμβήσεις για να πάρουν χαμπάρι! Όπως και στα ελληνοτουρκικά, που δεν είναι διμερής διαφορά αλλά πολυμερής κρίση, οι θεατές-πολίτες δεν θα βρουν εύκολες απαντήσεις στο τι συμβαίνει.

Τα κενά στην ιστορία που γράφεται είναι περισσότερα και από τα κενά στην άμυνα της Barcelona στον πρόσφατο ημιτελικό του Champions League με την Bayern (2-8!). Ακόμη και τα συνήθως φιλόξενα νερά του Αιγαίου από μεγάλο ύψος μετατρέπουν την πρόσκρουση σε θανατηφόρο αγκαλιά. Κάποια στιγμή ο ήρωας λέει: «όλα τα περιμένω πια».

Τί να περιμένουμε;

Το ερώτημα είναι απλό: Εμείς ως Έλληνες πολίτες τί να περιμένουμε; Για ποιες καταστάσεις να είμαστε προετοιμασμένοι; Η πολιτική μας ηγεσία τί περιμένει; Ξέρει κάτι και δεν μας το λέει; Αν είναι κάτι “κακό”, δεν θα έπρεπε να προετοιμάσει την κοινή γνώμη εγκαίρως, αντί να την αφήνει να τυρβάζει ημι-αμέριμνη αυτοπεριφρουρούμενη από τον Covid και όχι από τα τουρκικά F-16.

Ο Νόλαν έγινε γνωστός από το “Memento” ένα θρίλερ που ήταν γυρισμένο ανάποδα. Εκεί άφηνε πάλι τον θεατή έρμαιο ενός σεναριακού κυκλώνα και τον εναπόθετε στην ατομική του ευθύνη να βρει άκρη με την ταινία. Ο σημερινός πρωθυπουργός έβαλε υποθήκη για το πρωθυπουργικό αξίωμα, όταν ψήφισε “ανάποδα” στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου.

Με την προσωπική του επιλογή στο πρόσωπο της “άφαντης” (δεν έχει κάνει ούτε ένα ταξίδι στο εξωτερικό για να στηρίξει την εθνική προσπάθεια) κατά τα άλλα συμπαθούς δικαστίνας κυρίας Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, επέλεξε να πάρει πάνω του τη χάραξη της εξωτερικής μας πολιτικής, στην πιο κρίσιμη φάση του αιώνα. Φαίνεται να έχει διαμορφώσει κάποιες νέες πολιτικές που μένει να φανεί αν συνιστούν “νέα εθνική στρατηγική”, ή απλούς “επικοινωνιακούς τακτικισμούς”, όπως τον κατηγορούν άσπονδοι φίλοι και αντίπαλοι.

Όσοι παρακολουθούμε από κοντά τις εξελίξεις νοιώθουμε πως ως νέος Νόλαν, ο Έλληνας πρωθυπουργός σκηνοθετεί/σχοινοβατεί σε τεντωμένο σχοινί, χωρίς το δίχτυ ασφαλείας των συμμάχων μας, χωρίς την κάλυψη της κοινής γνώμης (που ακόμη με ευθύνη των πολιτικών ηγεσιών και των ασπόνδυλων ΜΜΕ βρίσκεται σε θερινή Covidοραστώνη) με κίνδυνο, είτε το σχοινί να μην αντέξει υπό το βάρος των εξελίξεων, είτε οι λύκοι να καταφέρουν (δια “ατυχήματος” να το κόψουν), ή το χειρότερο να στραβοπατήσει και να πέσει. Να πέσει από τεράστιο ύψος! Και αν πέσει «όλα να τα περιμένετε πια»…