O Homo Pasokus στον βιότοπο του ΣΥΡΙΖΑ

Η κρίση έχει αφήσει πίσω της πολλών ειδών θύματα. Ο Homo Pasokous είναι ένα από αυτά. Γι’ αυτόν, όμως, δεν υπάρχει η συνήθης αλληλεγγύη. Το σύνθημα σε τοίχο της Αθήνας τα λέει όλα: «Πεινάς; Φάε τον πασόκο της γειτονιάς σου»! Οι καιροί, όμως, έχουν γυρίσματα. Οι άλλοτε περίπου απόβλητοι του πολιτικού συστήματος έχουν τον τελευταίο καιρό μετατραπεί στο νέο πολιτικό έρωτα του Αλέξη. Για χάρη τους έστησε “Γέφυρα” και συγκρότησε “Προοδευτική Συμμαχία”.

Μπορεί η θάλασσα των μη προνομιούχων να έχει προ πολλού εγκαταλείψει το άλλοτε κραταιό Κίνημα, αλλά ο λεγόμενος κεντροαριστερός χώρος παραμένει πολύτιμη πολιτική και εκλογική δεξαμενή. Το πρόβλημα είναι το ΠΑΣΟΚ. Όσα έχτισε με κόπο ο πατέρας τα κατεδάφισε σε χρόνο ρεκόρ ο γιός, με τον Βαγγέλη Βενιζέλο να ολοκληρώνει το γκρέμισμα. Έτσι πολλά ορφανά του Ανδρέα κατέφυγαν στην αγκαλιά του Αλέξη. Τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αντιμέτωπος με την εκλογική ήττα, ο αρχηγός ψάχνει σ’ εκείνο τον χώρο σωτηρία.

Όσοι, πάντως, τις τελευταίες δεκαετίες κολλάνε ένσημα στην Κουμουνδούρου είχαν από την αρχή την τάση να βλέπουν τον πρώην “πράσινο” σαν μικροαστό βουτηγμένο στην αμαρτία. Άλλοτε υπερήφανος νοικοκύρης κατάντησε πολιτικός μετανάστης. Πάσχιζε να πάρει αποστάσεις από το παρελθόν και να παραμείνει στο παιχνίδι, αλλά όσοι κατέφυγαν στον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε εκεί έμελλε να βρουν “στοργή και προδέρμ”.

Ήταν η εποχή που όλα έδειχναν ότι το τρένο του Αλέξη πήγαινε καρφί προς την εξουσία με ριζοσπαστική αριστερή σημαία. Τα πράγματα, λοιπόν, για τον πρώην πασόκο δεν ήταν εύκολα. Έζησε τότε κι αυτός το δράμα του! Έπρεπε να εδραιωθεί σ’ ένα χώρο, όπου του φόρτωναν όλα τα κακά του κόσμου. Για να ανταπεξέλθει είχε ακολουθήσει έναν άτυπο οδηγό επιβίωσης.

Ενδυματολογικές συνήθειες

Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Στο επίπεδο της ένδυσης, το ζιβάγκο είχε πεταχτεί στα σκουπίδια από τη δεκαετία του 1980. Δειλά αλλά σταθερά ο πασόκος της εξουσίας είχε υιοθετήσει διαδοχικά το πουκάμισο χωρίς γραβάτα, το ετοιματζίδικο κοστούμι για να καταλήξει γρήγορα στα κομψά ακριβά κοστούμια του Γιαννέτου. Μόνο στις συνόδους της Κεντρικής Επιτροπής και στις άλλες κομματικές εκδηλώσεις τις σινιέ γραβάτες αντικαθιστούσε μια πιο σπορ αμφίεση, με το γνωστό “κροκοδειλάκι”, πάντως, να έχει την τιμητική του.

Οι καιροί, όμως, άλλαξαν. Μεταξύ 2012-15 ο ανακυκλωμένος πασόκος απέφευγε όσα με έκδηλη υπερηφάνεια είχε κατακτήσει. Συχνά θα τον έβλεπες στον βιότοπο του ΣΥΡΙΖΑ με ρούχα “μάρκα μ’ έκαψες”. Ήταν κι αυτό μια σπονδή ταπεινοφροσύνης. Ακόμα και τα επώνυμα της ντουλάπας του συνήθως κρύβονταν κάτω από ένα απλό σακάκι ή ένα συνηθισμένο μπουφάν.

Σήμα κατατεθέν του πρώιμου επαναστατικού ΠΑΣΟΚ ήταν και τα γένια, κοινός παρονομαστής με την παράδοση της Αριστεράς. Σταδιακά τα πρόσωπα καθάρισαν από τρίχες. Φρεσκοξυρισμένα και απαστράπτοντα από τα ακριβά after save έφτασαν να παραπέμπουν σε στελέχη πολυεθνικών.

Η αλήθεια είναι ότι αρκετοί δυσκολεύτηκαν να απαλλαγούν από το μουστάκι τους. Σ’ αυτή τη μάχη, μάλιστα, ο Γιωργάκης αντιστάθηκε μέχρι τέλους. Ποτέ, άλλωστε, δεν ήταν τυπικό «πασοκάκι», όπως θα έλεγε και η μαμά Μαργαρίτα. Ένοιωθε πάντοτε πρίγκηπας και σαν πρίγκηπας ήταν έξω από κανόνες. Σήμερα, το μουστάκι παραμένει ως κατάλοιπο και στο ΠΑΣΟΚ και στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά πια ταιριάζει σε χιπστεράδες μέχρι 35 ετών.

Οικογενειακή κατάσταση

Η προσωπική ζωή αποκαλύπτει πολλά για κάποιον. Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, αν και κατά κανόνα είχαν ταπεινές αφετηρίες, συνήθως κατάφεραν να ανοίξουν “φωτεινούς” δρόμους ευημερίας γι’ αυτούς και τις οικογένειές τους. Η κοινωνική ανέλιξη, όμως, συνοδεύτηκε συχνά από διαζύγιο. Ο χωρισμός ερχόταν λόγω της παρεμβολής ενός τρίτου προσώπου, συνήθως μίας όμορφης νεαρής γραμματέως. Στους διαδρόμους της εξουσίας, πάντως, γεννήθηκαν παράφορα πάθη που άλλοτε κατέληξαν σε νέα παντρολογήματα κι άλλοτε διάνθισαν τη βαρετή οικογενειακή ζωή.

Μπορεί σ’ αυτό το γήπεδο οι δεξιοί να έχουν γράψει τις δικές τους λαμπρές σελίδες, αλλά οι “πράσινοι” το έκαναν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, έβαλαν τη δική τους ξεχωριστή σφραγίδα. Ο παραδοσιακός συριζαίος ήταν συνήθως λίγο πιο μαζεμένος. Στον χώρο εκείνο τουλάχιστον επιβιώνουν ακόμα ζευγάρια από τα χρόνια της επαναστατικής νιότης. Και εν πάση περιπτώσει τότε ακόμα δεν είχαν γευτεί τους πειρασμούς της εξουσίας. Τώρα που μετράνε τέσσερα ολόκληρα χρόνια και κάτι μήνες στο τιμόνι της χώρας τα πράγματα έχουν αλλάξει γενικά και βέβαια και σ’ αυτό το επίπεδο.

Τα παιδιά ήταν ένα ακόμα επίμαχο ζήτημα. Τα ακριβά ιδιωτικά σχολεία ήταν ένα θέμα που ο ανακυκλωμένος πασόκος συνήθως απέφευγε να συζητάει. Αν και πάντα μιλούσε υπέρ των δημόσιων πανεπιστημίων, προτιμούσε να στείλει το  βλαστάρι του συνήθως στη Βρετανία, μακριά από τον ορυμαγδό των καταλήψεων.

Η συζήτηση, λοιπόν, για τις σπουδές των παιδιών στο τότε νέο “κόκκινο” περιβάλλον ήταν συνήθως αμήχανη. Ενώ τη δεκαετία του 1990 και του 2000 υπερηφανευόταν για το γεγονός ότι το βλαστάρι του έγινε δεκτό από το τάδε ή το δείνα γνωστό πανεπιστήμιο του εξωτερικού, όταν μετακόμισε στον ΣΥΡΙΖΑ μιλούσε για το θέμα ντροπαλά. Και βέβαια συμπλήρωνε με έμφαση: «άνεργο με μάστερ τον βλέπω».

Προσοχή! Κουβέντες που θα δείχνουν ότι γνωρίζει το Λονδίνο σαν την παλάμη του δεν επρόκειτο να βγουν από το στόμα του. Ήταν κι αυτή μία συνήθεια του “πράσινου” στελέχους που μέχρι και το 2012 συζητούσε με κοσμοπολίτικη άνεση για πανεπιστήμια, ενοίκια, γειτονιές, αλλά και για επενδύσεις παρακαλώ.

Διασκέδαση

Η μεταπολιτευτική πολιτιστική σκηνή της χώρας ταυτίζεται με την κουλτούρα του πασόκου. Από τραγούδια της λευτεριάς γλύστρισε στα ημισκυλάδικα της πίστας, ενώ δηλώνει –και το πιστεύει– λάτρης του έντεχνου. Τα ζεϊμπέκικα του Ανδρέα στο Περιβόλι του Ουρανού ήταν η αφετηρία, αλλά γρήγορα τη μάχη κέρδισαν οι μεγάλες πίστες. Ο Βαγγέλης Γιαννόπουλος, μάλιστα, τις είχε ευλογήσει δημοσίως, αποκαλώντας τες «πολιτιστικά κέντρα».

Οι παλιοί συριζαίοι λάτρευαν το ρεμπέτικο, αλλά σνόμπαραν τα σκυλάδικα. Μπορεί το κόμμα τους να έπαιρνε μικρά μονοψήφια ποσοστά, αλλά ήταν υπερήφανοι για την κουλτούρα τους. Και φρόντιζαν πάντοτε να αντιδιαστέλλουν τους εαυτούς τους από τον εσμό των πρασίνων. Γι’ αυτό και η παλιά φουρνιά φρίκαρε που το μεγάλο event του φεστιβάλ της Νεολαίας πριν μερικά χρόνια ήταν η Πίτσα Παπαδοπούλου και ο Γιώργος Μαργαρίτης.

Παγίδες υπήρχαν και στην επιλογή εστιατορίου. Πασόκοι και αριστεροί είχαν στη δεκαετία του 1970 κοινά στέκια. Οι δρόμοι τους, όμως, σταδιακά χώρισαν. Ο δρόμος της εξουσίας οδήγησε τους “πράσινους” μανδαρίνους σε μοδάτα ακριβά εστιατόρια. Εκεί, εν μέσω εκλεκτών εδεσμάτων, λάμβαναν χώρα οι ποικίλες πολιτικές ίντριγκες.

Όσοι απ’ αυτούς παρέμειναν στον χώρο και πιστεύουν ότι δεν μπορεί θα επανέλθουν κάπως στους διαδρόμους της εξουσίας, δεν έχουν αλλάξει συνήθειες. Οι άλλοι, όμως, που μετανάστευσαν πιο αριστερά έχασαν την ατμόσφαιρα των χιπ εστιατορίων και την αίσθηση ανωτερότητας του τακτικού θαμώνα. Υποχρεώνονταν να προσαρμοστούν στις συνήθειες του νέου περιβάλλοντος που ακόμα τότε προτιμούσε τα Εξάρχεια και τα Πετράλωνα από το Ψυχικό και την Κηφισιά. Αλλά κι αυτά σιγά-σιγά, ή μάλλον γρήγορα-γρήγορα αλλάζουν.

Συνήθειες

«Οι παλιές συνήθειες δύσκολα κόβονται» λέει ο σοφός λαός. Και αυτό ισχύει περισσότερο για τις κακές συνήθειες! Λέξεις όπως π.χ. Αλλαγή, εκσυγχρονισμός, Καστρί, ΓΑΠ, συμμετοχική δημοκρατία και πράσινη ανάπτυξη ήταν λάθος διαβατήριο στον βιότοπο της Αριστεράς. Αλλά και οι αναμνήσεις ήθελαν προσοχή. Αντί για την πρόταση «στα Γιάννενα πήγα για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1980 για να οργανώσουμε συγκέντρωση του Ανδρέα», ας πει «υπέροχη πόλη τα Γιάννενα. Έμεινα κάμποσες μέρες εκεί στο σπίτι ενός φίλου φοιτητή»!

Το προεδρικίλι ήταν μία ακόμα παγίδα. Έπρεπε να διαγραφεί από το βιογραφικό και καλό θα ήταν να μην γυρίζει ο πασόκος στο δρόμο όταν κάποιος φωνάζει αόριστα «πρόεδρε». Όταν το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ έψαχνε έμπειρους για να διοικήσει το κράτος, ο ανακυκλωμένος πασόκος υπενθύμισε ταπεινά τη θητεία του σε διάφορα αξιώματα. Τώρα πια, έχουν πληθύνει οι πρόεδροι και στον ΣΥΡΙΖΑ.

Μπορεί ο μετανάστης στον ΣΥΡΙΖΑ πασόκος, να πέρασε δυσκολίες για να προσαρμοστεί, αλλά τελικά μάλλον τα κατάφερε. Για χρόνια, έστω και μίζερα, παρέμεινε στα πράγματα. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι οι συριζαίοι βαδίζουν στα δικά του χνάρια. Η εξουσία είναι Κίρκη και το ραβδάκι της τους μεταλλάσσει με ταχύ ρυθμό, όπως είχε πριν 20 χρόνια μεταλλάξει τους “πράσινους”. Πώς , λοιπόν, ο μεταλλαγμένος σε συριζαίο πασόκος να μη γελάει “κάτω από τα μουστάκια του”;