Πόσο απαραίτητη είναι η πανεπιστημιακή αστυνομία;

Συμφωνώ βεβαίως ότι η δημοκρατία στα πανεπιστήμια είναι υπόθεση όλων μας. Ωστόσο οι εξαγγελίες της κυβέρνησης, που αφορούν αφενός στην ίδρυση Ειδικού Σώματος Πανεπιστημιακής Αστυνομίας (ΠΑ) που θα υπάγεται στην ΕΛΑΣ και στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και αφετέρου στην αυστηροποίηση του νομικού καθεστώτος για αδικήματα που τελούνται σε πανεπιστημιακούς χώρους, θεωρήθηκαν απαράδεκτες από τους χώρους της Αριστεράς και έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στην πανεπιστημιακή κοινότητα.

Τα δημόσια πανεπιστήμια δεν στοχοποιούνται, αλλά μάλλον εκλαμβάνονται ως πεδία όπου οι εισβολές οιονεί αντιεξουσιαστών, οι διαρρήξεις γραφείων, οι καταλήψεις χώρων κατά το δοκούν, οι κλοπές εξοπλισμού, οι προπηλακισμοί και οι βιαιοπραγίες σε διδάσκοντες και όργανα της διοίκησης (κοσμήτορες, πρυτάνεις) γίνονται ανεκτές ατιμωρητί ή, αν προτιμάτε, εμπίπτουν σε καθεστώς παραγραφής.

Η κοινωνία μοιάζει κουρασμένη (και μπουχτισμένη;) είτε από την ανεκτικότητα της βίας, είτε από την ατιμωρησία της παραβατικής δράσης στα ΑΕΙ. Στα ελληνικά ΑΕΙ πάντως, η εγκληματικότητα στα πανεπιστήμια βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο σε σύγκριση με πανεπιστήμια άλλων χωρών, στις οποίες ο θεσμός της πανεπιστημιακής αστυνομίας δεν έχει μειώσει σημαντικά τα ποσοστά της εγκληματικότητας.

Όμως, οι βιαιοπραγίες και η παραβατικότητα στους χώρους των ελληνικών ΑΕΙ είναι άλλης τάξης: δεν είναι τόσο πολύ τα ναρκωτικά, οι κλοπές, ή άλλα εγκλήματα, αλλά οι εξευτελισμοί θεσμών και προσώπων, οι καταλήψεις κτιρίων και η οικειοποίηση χώρων από ομάδες και φορείς, άσχετους με την πανεπιστημιακή κοινότητα.

Διαχρονικές οι ευθύνες

Αν κανείς χαρακτηρίσει συλλήβδην αυτές τις συμπεριφορές ως χουλιγκανισμούς, τραμπουκισμούς και ως φαινόμενα παρακμής, πιθανόν να χαρακτηρισθεί ως αντιδραστικός, φασίστας ή κάτι άλλο “κακό”, όχι προοδευτικό πάντως. Συμφωνώ, ασφαλώς, ότι η θέσπιση πανεπιστημιακής αστυνομίας πλήττει στον δημοκρατικό πυρήνα του το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ και αντικαθιστά την πανεπιστημιακή κοινότητα και τα όργανά της από όργανα αστυνομικά και καταστολής.

Σαφώς και αποτελεί ρήξη στα δημοκρατικά κεκτημένα των εγχώριων ΑΕΙ. Ωστόσο, η μεταπολιτευτική (προοδευτική;) γενιά που διοικεί τις τελευταίες δεκαετίες τα ΑΕΙ δεν διαμόρφωσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε να προασπίζονται οι συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας για όλους ανεξαιρέτως τους χρήστες των πανεπιστημιακών χώρων. Ούτε επιπλέον φρόντισε, αυτή η προοδευτική γενιά, να καλλιεργηθούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πολίτη και ο σεβασμός κάθε εργαζόμενου και κάθε επαγγελματία στα ΑΕΙ.

Ασφαλώς και εκλαμβάνονται ως προκλητικές οι κυβερνητικές εξαγγελίες για προσλήψεις χιλίων και πλέον αστυνομικών και η διάθεση τριάντα εκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχούν σε μεγάλο ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε να αναβαθμιστεί η φύλαξη των πανεπιστημίων, ενώ πράγματι τα ΑΕΙ υπολείπονται σε διοικητικό και εκπαιδευτικό προσωπικό, δεν καλύπτονται οι ανάγκες της φοιτητικής μέριμνας και δεν υπάρχουν βασικές υποδομές και μέσα.

Αποτελούσε, όμως, ευθύνη και χρέος της πανεπιστημιακής κοινότητας να διαφυλάξει το πανεπιστήμιο ως χώρο έρευνας, έκφρασης, ελευθερίας και διαρκούς εκδημοκρατισμού, εν τοις πράγμασι. Και αν φαίνεται ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν πλέον ανάγκη από καταστολή, ας ανατρέξουμε και σε όσους τα διοίκησαν από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα, υπουργεία και συλλογικά όργανα, με την συναίνεση (ή την ανοχή;) της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Τι χρειάζεται το δημόσιο πανεπιστήμιο

Η θέσπιση της πανεπιστημιακής αστυνομίας εκπορεύεται από τη διάθεση ανθρώπων της εξουσίας να βάλουν τάξη σε έναν χώρο με τον οποίο δεν έχουν βιωματική σχέση. Το πανεπιστήμιο δεν χρειάζεται πανεπιστημιακή αστυνομία, διότι η θέσπισή της, ασφαλώς, θα δημιουργήσει βαθύτερα προβλήματα στη λειτουργία των ελληνικών ΑΕΙ.

Από την άλλη, όμως, το δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο χρειάζεται νοικοκύρεμα και επαγρύπνηση, στο πλαίσιο των οποίων θα πρέπει οπωσδήποτε να ενισχυθούν τα χαρακτηριστικά της ιδιότητας του πολίτη, του επαγγελματία, του σπουδαστή-σπουδάστριας, του εργαζόμενου-εργαζομένης.

Κοντολογίς, εάν το πανεπιστήμιο επιθυμούσε να διατηρήσει το αυτοδιοίκητο της λειτουργίας του μακριά από τις αστυνομικές δυνάμεις, μήπως έπρεπε να στέκεται κριτικά και σε εγρήγορση απέναντι στην ανοχή “συμπεριφορών” που ευδοκίμησαν στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής ελευθερίας και συναλλαγής και να μην διερωτάται “σκιαγμένο” γιατί και πώς εντέλει αυτές οι συμπεριφορές καθ’ αυτές προσέλκυσαν σαν ώριμα φρούτα τις “χρυσόμυγες” της καταστολής;