Κυπριακό: Οδικός χάρτης με πέντε σταθμούς

Τα Ηνωμένα Έθνη βάζουν όλα τα αυγά στο καλάθι μιας άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό, ώστε να ακολουθήσουν δύο διαδικαστικά στάδια μέχρι την κατάληξη, δηλαδή τη συμφωνία και τα χρονοδιαγράμματα. Επιδιώκοντας έξωθεν στήριξη διατηρούν ανοικτό κανάλι επικοινωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βρετανία.

Η σύγκληση της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό πρέπει να θεωρείται δεδομένη, χρονικά τοποθετείται στο δεύτερο δεκαπενθήμερο Φεβρουαρίου και τα Ηνωμένα Έθνη αναζητούν τρόπους να υπάρξει και συνέχεια, επόμενη ημέρα. Στα πλαίσια αυτά, επανέρχονται στο προσκήνιο μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ενώ είναι σαφές πως μια ενδιάμεση συμφωνία είναι στην ατζέντα, για να μη χαθεί “η διπλωματική κινητικότητα”.

Παρόλο που ούτε αυτό δεν φαίνεται να είναι εφικτό λόγω των διαφορετικών προσεγγίσεων και του γεγονότος ότι η Άγκυρα συζητά μόνο στη δική της βάση, αυτή για συνομοσπονδιακή λύση. Στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών, οι ασχολούμενοι με το Κυπριακό είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν με τη διαδικασία, παρά το γεγονός ότι το αδιέξοδο είναι το επικρατέστερο σενάριο, με βάση τα δεδομένα που διαμορφώνονται.

Η αξιωματούχος του διεθνούς οργανισμού, Τζέιν Χολ Λουτ, επιστρέφοντας από την Άγκυρα (νωρίτερα είχε επαφές στη Λευκωσία), ενημέρωσε τον Γενικό Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες, ότι είναι εφικτή η άτυπη Πενταμερής Διάσκεψη (5 συν 1) ενώ διαμήνυσε προς τους εμπλεκόμενους, πως αυτή τη φορά όλοι θα πρέπει να λειτουργήσουν λαμβάνοντας υπόψη την κρισιμότητα των εξελίξεων.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η κ. Λουτ η οποία θα βρίσκεται στην Κύπρο στις 9-10 Ιανουαρίου για ένα νέο κύκλο επαφών, εκτιμά πως θα πρέπει μετά την Πενταμερή να υπάρξει μια άτυπη διαδικασία προετοιμασίας, η οποία θα οδηγήσει σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Αυτό το τελευταίο, δηλαδή να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις, είναι καινούργιο καθώς μέχρι τώρα η προσέγγιση ήταν να ολοκληρωθούν σε μεγάλο βαθμό οι συζητήσεις στη Διάσκεψη, αν όχι στην άτυπη, σε μια νέα επίσημη.

Η στρατηγική των Ηνωμένων Εθνών

Η λογική των Ηνωμένων Εθνών είναι η επίτευξη μιας στρατηγικής συμφωνίας που θα “κλειδώσει” βασικές αρχές και τα κενά να συμπληρωθούν με διαπραγματεύσεις, που θα οδηγήσουν σε χωριστά δημοψηφίσματα. Ο Οδικός αυτός χάρτης των Ηνωμένων Εθνών αν και άτυπος φαίνεται πως έχει και χρονοδιάγραμμα, που καθορίζει πως τα πέντε στάδια θα πρέπει να ολοκληρωθούν σε μερικούς μήνες.

Στα Ηνωμένα Έθνη θέλοντας να ενισχύσουν τις προσπάθειες τους, εμπλέκουν την ΕΕ και τους Βρετανούς. Οι τελευταίοι κινούνται κυρίως προς την κατεύθυνση της Άγκυρας και σε αντίθεση με την ΕΕ δεν σχολιάζουν ιδιαίτερα την τουρκική επιμονή για δύο κράτη. Εκείνο που προέχει για το Λονδίνο είναι η διατήρηση των δικών του “κεκτημένων” στο νησί. Γι’ αυτό και οι Βρετανοί επιλέγουν την “εποικοδομητική ασάφεια” και εργάζονται παρασκηνιακά για να μην προκύψει θέμα με την εδώ παρουσία τους.

Την ίδια ώρα, η ΕΕ στις συζητήσεις που πραγματοποιεί με την Άγκυρα (επικοινωνίες Μισιέλ με Ερντογάν και Τσαβούσογλου) ζητά από το καθεστώς Ερντογάν τα εξής: Πρώτον, να αρχίσουν οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Δεύτερον, να σταματήσουν οι όποιες ενέργειες κάνουν οι Τούρκοι παρανόμως στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου και της Ελλάδος. Τρίτον, να συνεργασθούν στο Κυπριακό, παραπέμποντας στη σύγκληση Πενταμερούς Διάσκεψης.

Πληροφορίες αναφέρουν πως η τουρκική πλευρά είναι πιο ξεκάθαρη στο θέμα των διερευνητικών επαφών με την Αθήνα, παρουσιάζεται να τις θέλει, σημειώνοντας πως δεν υπάρχει οποιαδήποτε δραστηριότητα στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδος. Υπενθυμίζει πως το ερευνητικό σκάφος, “Όρούτς Ρέις”, θα βρίσκεται μέχρι τον Ιούνιο του 2021 για έρευνες εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.

Λύση δυο κρατών

Για το Κυπριακό, οι Τούρκοι είναι “ναι μεν αλλά”. Την ίδια ώρα, πάντως, επιμένουν πως θα πρέπει να διασφαλιστεί το καθεστώς των Τουρκοκυπρίων, την επόμενη ημέρα ενός νέου αδιεξόδου. Αυτό είναι μια διαχρονική αξίωση των Τούρκων, που εάν ικανοποιηθεί θα προδικάσει το αποτέλεσμα. Το αδιέξοδο, δηλαδή, καθώς θα έχει ήδη εξασφαλίσει το καθεστώς που θα δοθεί στους Τουρκοκύπριους.

Ταυτόχρονα, είναι προφανές πως για την τουρκική πλευρά, από τη στιγμή, κατά την οποία δεν έχει κόστος, θα επιμένει στη λύση δύο κρατών, επιδιώκοντας επί της ουσίας συνομοσπονδία, ώστε να εξασφαλίσει έλεγχο του νησιού. Η Άγκυρα δεν πρόκειται να αναστείλει τους σχεδιασμούς της “Γαλάζιας Πατρίδας” και της επέκτασης της κι αυτό το έχει καταστήσει σαφές προς όλους τους συνομιλητές της. Συνεπώς, εάν δεν ικανοποιηθεί η Άγκυρα στις αξιώσεις της, θα οδηγήσει τις συζητήσεις σε αδιέξοδο. Αυτό, όπως εκτιμά, θα διευκολύνει τα επόμενα της βήματα σε θάλασσα και έδαφος (Αμμόχωστος).

Οι κατοχικές δυνάμεις θέτουν εμπόδια και προκαλούν προβλήματα στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ και στις δράσεις της στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο τουρκικός κατοχικός στρατός θέλει να μετακινηθούν τα παρατηρητήρια της Ειρηνευτικής Δύναμης από την περιοχή, με στόχο προφανώς να μην έχουν κανένα έλεγχο.

Το θέμα της Αμμοχώστου αναμένεται πως θα περιληφθεί στην εξαμηνιαία έκθεση του Γενικού Γραμματέα για την ΟΥΝΦΙΥΠ. Η Γραμματεία του Διεθνούς Οργανισμού έχει διαμηνύσει προς τη Λευκωσία, πως τα γεγονότα θα καταγραφούν στην έκθεση. Την ίδια ώρα, υποδεικνύεται πως οι διατυπώσεις δεν θα είναι τέτοιες που θα “χαλάσουν το κλίμα”, ενόψει της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης. Κοντολογίς, δεν θέλουν να ενοχλήσουν την Άγκυρα για να μην… αντιδράσει.

Τουρκικές δημόσιες σχέσεις 

Η κατοχική Τουρκία έχει έλθει σε συμφωνία με μεγάλο οίκο δημοσίων σχέσεων στις ΗΠΑ με στόχο την επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ. Επενδύει χρήματα για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, που φαίνεται να είναι άμεσης προτεραιότητας για το καθεστώς Ερντογάν. Από τις κινήσεις, που γίνονται από πλευράς της Άγκυρας, είναι προφανές πως επιδιώκει διακαώς την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Τελ Αβίβ.

Στόχος αυτών των ενεργειών είναι να σπάσει τον άξονα των περιφερειακών συνεργασιών με Ελλάδα και Κύπρο καθώς και το Φόρουμ του Καΐρου. Είναι σαφές πως η Άγκυρα έχει μεγάλες δυσκολίες στο πεδίο αυτό, καθώς το Ισραήλ δεν φαίνεται να συναινεί και κυρίως δεν είναι διατεθειμένο να χαλάσει τις σχέσεις του με την Κυπριακή Δημοκρατία για να τα βρει με την Τουρκία.

Η Άγκυρα θα συνεχίσει τις προσπάθειες επενδύοντας και στη σύγκληση πολυμερούς διάσκεψης με χώρες της περιοχής. Για την πολυμερή φαίνεται να έχει πείσει την ΕΕ, η οποία και περιέλαβε τούτο στα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Κι αυτό παρόλο που έχουν δηλώσει ήδη, ότι δεν θα συμμετάσχουν Ισραήλ, Αίγυπτος, Κύπρος και η Ελλάδα. Η θέση των κρατών αυτών είναι πως η συμπεριφορά της κατοχικής Τουρκίας δεν επιτρέπει πραγματοποίηση σε αυτή τη φάση πολυμερούς περιφερειακής διάσκεψης. Είναι προφανές πως χωρίς τη συμμετοχή των χωρών αυτών, πολυμερής δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.