Η ΕΕ σπάει το δυτικό οικονομικό μέτωπο κατά της Κίνας

Μόλις μία ημέρα πριν την εκπνοή του κοσμογονικού 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κίνα ανακοίνωσαν την επίτευξη μίας επενδυτικής συμφωνίας σημαντικού οικονομικού αλλά και γεωπολιτικού εκτοπίσματος. Οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες προχωρούσαν με αργούς ρυθμούς για σχεδόν έξι χρόνια, επιταχύνθηκαν με πρωτοβουλία της Γερμανίας.

Η συμφωνία άλλωστε, υπήρξε η τελευταία πράξη της γερμανικής προεδρίας της ΕΕ. Αν και η κύρωσή της από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο θα καθυστερήσει αρκετά, οι πιθανότητες να απορριφθεί είναι μάλλον λίγες, με δεδομένη τη στήριξη του γαλλογερμανικού άξονα. Ωστόσο, η συγκεκριμένη συμφωνία δεν διαθέτει το βεληνεκές μίας συνθήκης ελεύθερου εμπορίου.

Ωστόσο, ρυθμίζει ζητήματα τα οποία αποτελούσαν σημεία τριβής επί μακρόν μεταξύ Βρυξελλών και Πεκίνου, καθώς απαγορεύει την αναγκαστική μεταφορά τεχνογνωσίας, την οποία επέβαλε η Κίνα σε ευρωπαϊκές επιχειρήσει, μέσω της υποχρεωτικής συμμετοχής τους σε κοινοπρακτικά σχήματα με κινεζικές εταιρείες. Επίσης, διευρύνεται σημαντικά η πρόσβαση ευρωπαϊκών εταιρειών στην κινεζική αγορά σε τομείς αιχμής, όπως ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός, η παροχή υπηρεσιών υγείας και το cloud computing.

Το Πεκίνο κατήλθε στις διαπραγματεύσεις με μικρότερου εύρους επιδιώξεις, καθώς απολάμβανε σχεδόν πλήρης πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ, παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια Βερολίνο και Παρίσι επενέβησαν ώστε να εμποδίσουν την εξαγορά στρατηγικών επιχειρήσεων από εταιρείες κινεζικών συμφερόντων.

Σε κάθε περίπτωση, η Κίνα εξασφάλισε ότι τα δικαιώματα πρόσβασης των κινεζικών εταιρειών δε θα περιοριστούν από τυχόν αλλαγές του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου. Επιπλέον, αναβαθμίζεται η κινεζική πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία και για την Ελλάδα, καθώς διευκολύνει την προσέλκυση κινεζικών επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα μεγάλης κλίμακας, χωρίς τον κίνδυνο προστριβών με τις Βρυξέλλες.

Γεωπολιτική διάσταση

Σημειωτέον πως υπάρχει ήδη σημαντική παρουσία του Πεκίνου στην ελληνική ενεργειακή αγορά με την κινεζική State Grid International να κατέχει το 24% του ΑΔΜΗΕ. Αν και η συμφωνία αλλάζει σημαντικά τις οικονομικές σχέσεις ΕΕ-Κίνας, η γεωπολιτική της διάσταση είναι αυτή που έχει την μεγαλύτερη βαρύτητα. Η Κομισιόν μετά την εκλογή Μπάιντεν, είχε φροντίσει να δημοσιεύσει ένα σχέδιο διατλαντικής εμπορικής και τεχνολογικής συνεργασίας με σκοπό την ανάσχεση της κινεζικής επέλασης.

Όμως, μετά από λίγες μόλις εβδομάδες, ήρθε αιφνιδιαστικά το σινο-ευρωπαϊκό σύμφωνο, προκαλώντας έντονο εκνευρισμό στη νέα αμερικανική διοίκηση. Φαίνεται πως οι ευρωπαίοι δεν είναι διατεθειμένοι να ακολουθήσουν τυφλά την ψυχροπολεμική ροπή των ΗΠΑ και στοχεύουν στην ανάδειξη της ΕΕ ως τρίτου εξισορροπητικού πόλου.

Ο Μπάιντεν έχει επενδύσει στη δημιουργία μίας “δημοκρατικής διεθνούς” εναντίον του Πεκίνου, ωστόσο πολύ γρήγορα θα κληθεί να αντιμετωπίσει την βαριά κληρονομιά της προεδρίας Τραμπ –ιδιαίτερα όσον αφορά τις διατλαντικές σχέσεις. Η συμφωνία ΕΕ-Κίνας είναι μία πρώτη ένδειξη της κληρονομιάς αυτής. Φυσικά, σημαίνοντα ρόλο έπαιξαν και τα συμφέροντα του γερμανικού εξαγωγικού λόμπι. Η Γερμανία, άλλωστε, χρωστά μεγάλο μέρος της ανάκαμψης των εξαγωγών της μετά το αρχικό σοκ της πανδημίας, στην κινεζική ζήτηση.

Γερμανική επιτυχία

Το σύμφωνο αποτελεί προσωπική επιτυχία της Μέρκελ, αλλά και άλλη μία περίπτωση επιβολής των γερμανικών στρατηγικών προτεραιοτήτων στην Ένωση. Ο μεγάλος κερδισμένος της συμφωνίας είναι αδιαμφισβήτητα η Κίνα. Το Πεκίνο καλύπτει τα νώτα του σε περίπτωση που η Ουάσιγκτον επιχειρήσει να επιβάλει νέους δασμούς ή να προχωρήσει σε ευρείας κλίμακας κυρώσεις μετά από ενδεχόμενες εντάσεις για την Ταϊβάν ή το Χονγκ Κονγκ.

Παρέχοντας στους ευρωπαίους τα ακαταμάχητο κίνητρο της πρόσβασης στην αχανή αγορά της, αλλά και “κλειδώνοντας” με νομικά δεσμευτικό τρόπο την επενδυτική παρουσία της στην ΕΕ, η Κίνα κατάφερε να διασπάσει εκ των προτέρων ένα κοινό ευρω-αμερικανικό οικονομικό μέτωπο. Σε συμβολικό επίπεδο, το πλήγμα για τις ΗΠΑ είναι ακόμη μεγαλύτερο, καθώς το Πεκίνο έδειξε πως η οικονομική του δύναμη ,έχει ξεκάθαρα μεταφραστεί σε πολιτική επιρροή εντός του δυτικού στρατοπέδου. Με άλλα λόγια, η Κίνα δρα πλέον ως υπερδύναμη.