Η αφανής πολιτική διάσταση της υπόθεσης Γραβριηλίδη

Εκτός από το γεγονός αυτό καθεαυτό – που θα ΄λεγε ο Ιμμάνουελ, της πολτοποίησης των βιβλίων του χρεοκοπημένου οίκου Γαβριηλίδη, εκείνο που είναι ακόμη πιο σοβαρό είναι πως στη φιλολογία που αναπτύχθηκε στα κοινωνικά δίκτυα και στις ιστοσελίδες, τα απούλητα βιβλία που ήταν στην αποθήκη του οίκου, χαρακτηρίζονται ως «πολιτιστικό απόθεμα» . Ουάου!… που θα ΄λεγε ο πρώην πρωθυπουργός.

Ο όρος «πολιτιστικό απόθεμα» είναι ακαδημαϊκός και ανήκει στο μετά-μοντέρνο language της ευρύτερης μετά-αλήθειας, σύμφωνα με την οποία δεν έχει σημασία το γεγονός αυτό καθεαυτό, αλλά ο κυρίαρχος λόγος που το περιγράφει. Είναι προφανές ότι ο όρος «πολιτιστικό απόθεμα» έχει λογιστική αναφορά, οικονομίστικη και συσχετίζεται με τη μεταπολεμική εμπορευματοποίηση της τέχνης και της πνευματικής δημιουργίας. Δεν μετράει το «πολιτιστικό», αλλά το «απόθεμα».

Αλλά πέρα από την οικονομίστικη διάσταση, διότι και το βιβλίο είναι προϊόν πως πώληση, η πνευματική του αξία (και υπεραξία) υποβαθμίζεται, ευτελίζεται και εμπορευματοποιείται από τους δήθεν “αναγνώστες”, τους δήθεν κριτικούς, τους παρουσιαστές, τους δημοσιογράφους (γράφουμε μόνο γι΄ αυτά που νομίζουμε ότι είναι καλά) για να πάρουν θέση στα “ευπώλητα” ή να μπουν στο Top 10 που λέμε κι εμείς οι μουσικόφιλοι. Ελάχιστοι είναι αυτοί που γράφουν αρνητικές κριτικές και συνήθως αυτές έχουν ιδεοληπτικό υπόβαθρο.

Αλλά η υπόθεση Γαβριηλίδη έχει και μια αφανή πολιτική διάσταση. Το μόνο πράγμα που φοβάται το σύστημα είναι ο πολιτισμός και η παιδεία. Βλέπουμε και στη χώρα μας τη χρόνια προσπάθεια των κυβερνήσεων να χειραγωγήσουν τον πολιτισμό και να τον εμπορευματοποιήσουν (κατάργηση του ΕΚΕΒΙ, τσιμεντοκονία στην Ακρόπολη για τις γόβες του Ντιόρ, οικονομικά σκάνδαλα στο ΕΚΚ κλπ). Το ίδιο και στην Παιδεία όπου επιχειρείται η αποστέωσή της και η παραγωγή επιστημονικού και τεχνικού προλεταριάτου.

Λαϊκή κουλτούρα

Δεν είναι τυχαίο που ο πολιτικά και θεωρητικά εγγράμματος Ευκλείδης Τσακαλώτος, μετά την ήττα της υπαρκτής αριστεράς, πρότεινε την τακτική του Γκράμσι για διεκδίκηση της εξουσίας μέσω του πολιτισμού. Δεν είναι επίσης τυχαίο που ο κοινωνικός γεωγράφος, Κριστόφ Γκιλλουί, στο βιβλίο του “NO SOCIETY-Το τέλος της μεσαίας τάξης της Δύσης” (Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2019), παραδίδει μία νέα προσέγγιση των κοινωνικών καταστάσεων μέσα από τη χωροταξία: τις μητροπόλεις των παγκοσμιοποιημένων ελίτ και της υποτακτικής τους υπαλληλίας από τη μια και των περιφερειών των παρηκμασμένων βιομηχανικών πόλεων και των μητροπολιτικών περιχώρων με τα διαλυμένα από τις κρίσεις μεσαία κοινωνικά στρώματα από την άλλη.

Εκεί, διαπιστώνει τη συστηματική προσπάθεια των κυρίαρχων ελίτ να εξαφανίσουν τη λαϊκή κουλτούρα, ένα ισχυρό πολιτισμικό κεφάλαιο, που αποτελεί κεντρικό πεδίο της αντιπαράθεσης. Καταλήγει δε πως «χωρίς πολιτισμικό ή πολιτικό σημείο αναφοράς, χωρίς εδαφική προσκόλληση, ο κόσμος των ελίτ βρίσκεται σε αδιέξοδο, χαμένος. Αμφιβάλλει». Γι΄αυτό και πρέπει να βοηθηθούν οι ελίτ να κατανοήσουν την κοινωνική κατάσταση και να επιστρέψουν στη συνύπαρξη των τάξεων, καθώς από αυτή εξαρτάται και η δική τους επιβίωση.