Το δίδαγμα που μας κληροδότησε το Ναυαρίνο

Γράφει ο Κωνσταντίνος Κόλμερ  – 

Ο δρ. Μελέτης Μελετόπουλος, μιλώντας πρόσφατα στην Παλαιά Βουλή επί τη 197η επετείω της Εθνικής Παλιγγενεσίας, ανεφέρθη διεξοδικώς στα αίτια που προεκάλεσαν την λυτρωτική για το ελληνικόν έθνος ναυμαχία στο Ναυαρίνο (20 Οκτωβρίου 1827 με το παλαιόν ημερολόγιον). Απέδειξε ότι η αναμέτρηση με τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο ήταν αναπόφευκτη και όχι τυχαία, διότι, όπως είπε στον Ιμπραήμ ο επικεφαλής ναύαρχος Εδουάρδος Κώδριγκτον, εισερχόμενος στον όρμο του Ναυαρίνου με την ναυαρχίδα «Ντάρτμουθ»: «Ήλθον ίνα δώσω διαταγάς και όχι να λάβω»!

Πράγματι, αρχομένου του 1927, η άφιξη του Βρετανού πρεσβευτού στην Κωνσταντινούπολη Στράτφορτ Κάννινγκ διεμήνυσε στην Υψηλή Πύλη το αγγλορωσσικό πρωτόκολλο του 1826 δια ανακωχή των εχθροπραξιών μεταξύ των εμπολέμων Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων στην Πελοπόννησον και Ρούμελη. Ο σουλτάνος την απέρριψε ως ένα «λευκό χαρτί» και έδωσε εντολή στον Ιμπραήμ να αποβιβασθή και καταστρέψει την Ύδρα – την τότε θεωρουμένη ως «Μικρά Αγγλία». Όμως, το Χουάητ Χώλλ εν Λονδίνω, υπό τον νέο πρωθυπουργόν Γεώργιον Κάννινγκ είχε άλλες σκέψεις, όπως προκύπτουν από στοιχεία που προσεκόμισε ο δρ. Μελετόπουλος.

Αντιλαμβανομένη η αγγλική εξωτερική πολιτική ότι η τυχόν επικράτηση του Αλβανού Μεχμέτ Αλή (προβλέπτου της Αιγύπτου και πατρός του Ιμπραήμ) στην Ελλάδα υπήρχε κίνδυνος εν συνεχεία καταλήψεως της Κωνσταντινουπόλεως από τους Αιγυπτίους και συνεπώς επεμβάσεως της Ρωσίας. Οπότε ο ακρογωνιαίος λίθος της αγγλικής πολιτικής συγκρατήσεως των Ρώσων όπως μη εξέλθουν σε «θερμά νερά» (της Μεσογείου) θα κατέρρεε. Έτσι απεφασίσθη η καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναυαρίνο.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ρεής-Εφφέντι δεν ερμήνευσε σωστά το περιεχόμενο της Συνθήκης του Λονδίνου, που είχαν συνυπογράψει στις 6 Ιουλίου 1827 Γαλλία, Ρωσία και Μεγάλη Βρετανία. Η λληνική κυβέρνηση υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια την είχεν αποδεχθή, αλλά η τουρκική, με την συνήθη αλαζονεία, την απέρριψε.

Τα ματαιωμένα σχέδια

«Ο σουλτάνος προσωπικώς θα προτιμούσε να σφάξει όλους του΄Ελληνες, Αρμενίους και τους λοιπούς χριστιανούς στην επικράτεια παρά να ενδώσει στις απαιτήσεις των συμμάχων» διεμήνυσαν οι πρέσβεις των τριών ευρωπαϊκών δυνάμεων και έδωσαν οδηγίες στον συμμαχικό στόλο να εφαρμόσει την αποφασισθείσα μονομερώς ανακωχή.

Το αποτέλεσμα της εφαρμογής της είναι γνωστό: Οι τρείς ναύαρχοι ο Άγγλος Κόδρικτων, ο Γάλλος Δεριγνύ και ο Ολλανδός Χέύδεν, επικεφαλής της ισχυράς ρωσικής μοίρας της Μεσογείου, επέφεραν συντριπτικό πλήγμα στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο μέσα στον όρμο του Ναυαρίνου, βυθίσαντες εντός 3,5 ωρών 60 πλοία εκ των 118 του εχθρικού στόλου.

Τα πλείστα των τουρκοαιγυπτιακών πλοίων αχρηστεύθησαν, φονεύσαντες 6.000 και τραυματίσαντες 4.000 ναύτες του εχθρικού στόλου, με φίλιες απώλειες μόνον 176 και 478 τραυματιών ναυτών, χωρίς απώλειες πλοίου εκ του συμμαχικού στόλου. Ο Ιμπραήμ αποκλεισθείς στον Μωριά αναγκάσθη μετά από ολίγον να αποσυρθή και τα σχέδια του Μεχμέτ Αλή να γίνη χαλίφης εν Κωνσταντινουπόλει, ανεβλήθησαν αν δεν ματαιώθησαν οριστικώς.

Ο δρόμος προς τον Ινδικόν ωκεανό δεν παρενοχλήθη έκτοτε παρά μόνον κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το 1948 ο Αμερικανός πρέσβης στην Μόσχα Τζώρτζ Κένναν ενεθυμήθη τον όρο «συκράτησις» (containment) των Σοβιετικών, ανανεώσας την αγγλοσαξωνική εξωτερική πολιτική μέχρις ότου ο πρόεδρος Ρέηγκαν διέλυσε την Σοβιετική Ένωση το 1989 «χωρίς να ρίξει μία πιστολιά».

Όποιος ηγέτης ελησμόνησε το δόγμα του «Ανατολικού ζητήματος» από του Όθωνος μέχρις του Κωστάκη Καραμανλή έχασε την εξουσία στην Ελλάδα. Χρήσιμον που υπενθύμισε ο δρ. Μελετόπουλος το δίδαγμα του Ναυαρίνου σε χαλεπές ημέρες για Έλληνες και Τούρκους πολιτικούς.