Πώς εγγράφεται στο τρίγωνο ΗΠΑ-Τουρκία-Ρωσία το αίτημα για 120 F-16

Το αίτημα της Τουρκίας προς τις αμερικανικές αρχές για την προμήθεια 40 καινούργιων μαχητικών αεροσκαφών F-16 BlockBlock 70/72 (η διαμόρφωση των ελληνικών “V”) και την αναβάθμιση άλλων 80 στο ίδιο επίπεδο, είναι λογικό να έχει προκαλέσει αναστάτωση στην Ουάσιγκτον, επειδή οι Αμερικανοί παραμένουν διχασμένοι αναφορικά με την αντιμετώπιση της Τουρκίας και της σοβαρής πρόκλησης που εξ αυτής αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ.

Ενώ το Κογκρέσο έχει υιοθετήσει ξεκάθαρες “κόκκινες γραμμές” η παραβίαση των οποίων επέφερε κυρώσεις με βάση τον νόμο CAATSA μετά την προμήθεια του ρωσικού συστήματος S-400, το Πεντάγωνο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δείχνουν πως επιθυμούν να αγοράσουν χρόνο, ευελπιστώντας να επαναφέρουν την Τουρκία στο “μαντρί”. Ποντάρουν στο ενδεχόμενο απομάκρυνσης του Ερντογάν από την εξουσία και προβάλλουν τα “θέλω” τους σαν σώφρονα πολιτική. Αρνούνται με άλλα λόγια να αποδεχθούν ότι ενδεχομένως η Τουρκία να έχει χαθεί οριστικά για τη Δύση. Εν ολίγοις, η υπερδύναμη εκλαμβάνει τους πόθους της για πραγματικότητα.

Το βέλτιστο σενάριο για τις ΗΠΑ είναι να βρεθεί μια ισορροπία που θα επιτρέψει στην Τουρκία να συνεχίσει την “ανεξάρτητη” πολιτική της, αντιμετωπίζοντας τις μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη με τον ίδιο τρόπο. Αδυνατούν όμως οι Αμερικανοί προς το παρόν να συνειδητοποιήσουν, ότι εάν συμβεί αυτό, η Τουρκία θα πρέπει να αποβληθεί από το ΝΑΤΟ.

Προκαλεί εύλογο ενδιαφέρον η σχεδόν ολοκληρωτική απουσία από την επικαιρότητα του τουρκικού αιτήματος προς τις ΗΠΑ για 120 καινούργια και αναβαθμισμένα μαχητικά F-16. Πιθανότερη ερμηνεία είναι ότι , αρά την επιβεβαίωση της πληροφορίας από το Reuters, το θέμα είχε αποκαλυφθεί προ τετραημέρου στην Ελλάδα από… μη συστημικά μέσα ενημέρωσης.

Business με την Ρωσία

Ας επιστρέψουμε όμως στην ουσία του προβλήματος. Πώς είναι δυνατόν να υπηρετεί τους σκοπούς της Ατλαντικής Συμμαχίας, διατηρώντας παράλληλα το επίπεδο των σχέσεων που έχει σήμερα με τη Ρωσία; Αυτό είναι εκ των θεμελιωδών ερωτημάτων που οφείλουν να απαντήσουν οι διαμορφωτές της αμερικανικής γεωστρατηγικής προσέγγισης.

Εάν υποτεθεί ότι η κίνηση των Τούρκων προς τις ΗΠΑ για την προμήθεια νέων μαχητικών και την αναβάθμιση υφισταμένων αποτελεί απόπειρα επαναπροσέγγισης με τις ΗΠΑ, αφήνοντας ανοικτό ακόμα και το ενδεχόμενο απομάκρυνσης των S-400 από το τουρκικό έδαφος (δεν υπάρχει τέτοια ένδειξη), οι ίδιες οι δηλώσεις του προέδρου Ερντογάν καταδεικνύουν ότι η προσέγγιση επιχειρείται με τις γνωστές εκβιαστικές τακτικές της τουρκικής διπλωματίας.

Οι δημοσιογράφοι που συνόδευσαν τον Ερντογάν στην τελευταία του επίσκεψη στο θέρετρο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας, όπου συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον άκουσαν να κάνει λόγο για επέκταση της εξοπλιστικής συνεργασίας με τη Μόσχα. Επεσήμανε μάλιστα, ότι κύριο αντικείμενο των συνομιλιών ήταν τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών.

Σε αυτά συμπεριέλαβε και το ενδεχόμενο συμφωνίας για κατασκευή δεύτερου και τρίτου πυρηνικού εργοστασίου. Δεδομένου ότι καθένα πυρηνικό εργοστάσιο συνιστά επένδυση που υπερβαίνει τα 10 δισ. δολάρια, είναι προφανές ότι από τουρκικής πλευράς, οι “προσφορές” προς τη Ρωσία είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρες για επίτευξη των σκοπών της τουρκικής διπλωματίας.

Πιέζει η Μόσχα στο Ιντλίμπ

Το “μενού” όμως των τουρκικών εξοπλιστικών κινήτρων προς τη Μόσχα δεν εξαντλήθηκε εδώ. Οι δυο ηγέτες –προφανώς με πρωτοβουλία Ερντογάν– συζήτησαν το ενδεχόμενο συνεργασίας στον τομέα της κατασκευής κινητήρων. Το πρόβλημα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας για την εξασφάλιση αξιόπιστων κινητήρων για το εθνικό άρμα μάχης Altay, αλλά και το φιλόδοξο πρόγραμμα μαχητικού αεροσκάφους πέμπτης γενιάς, είναι επαρκώς τεκμηριωμένο.

Συζήτηση έγινε όμως και για συνεργασία στον τομέα των ναυπηγήσεων πολεμικών πλοίων, με τον Ερντογάν να κάνει λόγο (στις δηλώσεις του προς τους Τούρκους δημοσιογράφους) για πρόγραμμα ναυπήγησης υποβρυχίων! Απέφυγε αυτή τη φορά να επαναλάβει τις απειλές του πρόσφατου παρελθόντος για την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών από τη Ρωσία (Su-35 ή Su-57), ίσως λόγω του αιτήματος προς τις ΗΠΑ για τα F-16.

Ο Ερντογάν δήλωσε, επίσης, ότι εξέφρασε στον Πούτιν την επιθυμία της Τουρκίας για συνεργασία με τη Ρωσία στον διαστημικό τομέα, που θα περιλαμβάνει τη δημιουργία χερσαίας και θαλάσσιας πλατφόρμας εκτόξευσης διαστημικών αποστολών!

Μια από τις βασικές επιδιώξεις της τουρκικής πλευράς στις συνομιλίες με τη ρωσική ήταν και η “αποφόρτιση” της ρωσικής πίεσης στο Ιντλίμπ της Συρίας, η οποία ακυρώνει στην πράξη τα σχέδια ενσωμάτωσης της συριακής επαρχίας στο τουρκικό κράτος, όπως είχε συμβεί στη δεκαετία του 1930 με την Αλεξανδρέττα. Αυτό επιβεβαιώνει όσους διέβλεπαν επεκτατικές διαθέσεις στην τουρκική στρατηγική και όχι απέχθεια για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το καθεστώς Άσαντ.

Δεν πρέπει να λησμονηθεί, ότι το ζεύγος Ερντογάν είχε αναπτύξει φιλική σχέση με το ζεύγος Άσαντ, προφανώς στο πλαίσιο της τουρκικής επιδίωξης για επίτευξη των βασικών στόχων διά της ανάπτυξης συνεργασίας και της άσκησης αποτελεσματικής επιρροής. Από τη στιγμή που άλλαξαν οι συνθήκες, ο Άσαντ μετατράπηκε σε εχθρό και η υλοποίηση της τουρκικής εναλλακτικής στρατηγικής ανατέθηκε στη στρατιωτική ισχύ, λαμβάνοντας και επεκτατικό χαρακτήρα.

Τούρκικοι εκβιασμοί

Το πρόβλημα αυτό δηλητηριάζει και τις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, καθώς η αμερικανική πολιτική στήριξης των Κούρδων της Συρίας αποκαθίσταται σταδιακά μετά την εκ νέου δραστηριοποίηση του Μπρετ Μακ Γκουρκ ως βασικού συμβούλου του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν για την περιοχή. Οι Κούρδοι που έχυσαν για άλλη μια φορά το αίμα τους υποστηρίζοντας την πολιτική των ΗΠΑ εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, αποδείχθηκε ότι αποτελούσαν βασικό στόχο του τουρκικού ενδιαφέροντος για την περιοχή. Και φυσικά η ρητορική των Τούρκων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφορούσε μόνο τα πεπραγμένα του συριακού καθεστώτος και όχι τα αντίστοιχα του τουρκικού οπουδήποτε υπάρχουν κουρδικοί πληθυσμοί.

Τούτων λεχθέντων, υπάρχει νουνεχής αναλυτής ή πολιτικός στην Ουάσιγκτον χωρίς δεσμεύσεις και ειδικές σχέσεις με τους Τούρκους, που να πιστεύει ειλικρινά ότι η μεγάλη εικόνα της σημερινής τουρκικής εξωτερικής πολιτικής επιτρέπει αισιοδοξία για μεταστροφή της Άγκυρας και προσέγγιση με τη Δύση; Η ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα, ότι το τουρκικό αίτημα στις ΗΠΑ για τα F-16, διατυπώνεται τουλάχιστον σε εκβιαστικό πλαίσιο. Έρχεται μάλιστα σε μια στιγμή ψύχρανσης των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας, καθώς μετά την τελευταία συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν δεν έγιναν καν δηλώσεις.

Αυτή και μόνο η παρατήρηση, δίνει στο τουρκικό αίτημα χαρακτήρα οπορτουνιστικής κίνησης τακτικής που τελικά στρέφεται εναντίον των συμφερόντων τόσο της Μόσχας, όσο και της Ουάσιγκτον. Πέραν οποιουδήποτε άλλου υπολογισμού, υπό φυσιολογικές συνθήκες η Ουάσιγκτον θα έπρεπε να αρνηθεί ακόμα και να το συζητήσει…