Με ποιους όρους θα είναι επωφελής η νέα συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ

Ο υπουργός των Εξωτερικών της χώρας Ν. Δένδιας υπέγραψε την ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η νέα συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ έχει διάρκεια τουλάχιστον πενταετή, αφήνοντας την “πόρτα ανοιχτή” να καταστεί αορίστου χρόνου. Η συμφωνία δίνει το δικαίωμα στις ΗΠΑ να διατηρούν βάσεις στο στρατόπεδο Γεωργούλα (Βόλος), στο πεδίο βολής του Λιτόχωρου, στο στρατόπεδο Γιαννούλη (Αλεξανδρούπολη) και στη ναυτική βάση της Σούδας.

Με το δικαίωμα οι ΗΠΑ να επεκτείνουν τις βάσεις τους σε όποιο σημείο της ελληνικής επικράτειας επιθυμούν. Όπως αντιλαμβάνεστε ο στόχος της κυβέρνησης ήταν η θεμελίωση της αμυντικής αποτροπής της χώρας διαμέσου της δημιουργίας όσων περισσότερων αμερικανικών βάσεων εντός της ελληνικής επικράτειας, ώστε αυτές σύμφωνα με την κυβερνητική λογική να αποτελέσουν αποτρεπτικό παράγοντα στην τουρκική αναθεωρητική προκλητικότητα.

Αυτό προκύπτει και από το γεγονός ότι ο κ. Δένδιας πρότεινε στους Αμερικανούς η συμφωνία να περιλαμβάνει και άλλες προχωρημένες βάσεις, όπως η Σκύρος και άλλα νησιά στο Αιγαίο, γεγονός που από ό,τι φαίνεται οι Αμερικανοί δεν το αποδέχτηκαν. Ωστόσο, αφού η κυβέρνηση στηρίζει σε μεγάλο βαθμό την ασφάλεια της χώρας σε όσες δυνατόν περισσότερες αμερικανικές βάσεις, η μη αποδοχή της πρότασης δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τις αληθινές προθέσεις της Ουάσιγκτον.

Ίσως οι ΗΠΑ να μην επιθυμούν να διαταράξουν περαιτέρω τα νερά με την Άγκυρα, με ό,τι αυτό πιθανόν να σημαίνει στη συνέχεια, θετικό ή αρνητικό για τη χώρα. Ένα άλλο σημείο που δημιουργεί ερωτηματικά είναι γιατί τα αναφερόμενα της συνοδευτικής επιστολής του Αμερικανού υπουργού των Εξωτερικών προς τον Έλληνα πρωθυπουργό δεν περιλαμβάνονται
στην σύμβαση, όπως το παρακάτω κείμενο που αναφέρεται στην επιστολή του Antony Blinken.

Στοιχεία-κλειδί από την επιστολή Μπλίνκεν

«It expands our strategic defense partnership and manifestly displays our firm determination to mutually safeguard and protect the sovereignty and territorial integrity of our countries against actions threatening to peace ,including armed attack or threat thereof», το οποίο δηλώνει στον πληθυντικό για τις δύο χώρες, ότι οι ΗΠΑ έχουν την αμοιβαία αποφασιστικότητα να διαφυλάξουν και να προστατέψουν την εδαφική μας ακεραιότητα από ενέργειες που απειλούν την ειρήνη συμπεριλαμβανομένης και της ένοπλης επίθεσης ή απειλής.

Αυτή η επιστολή προφανώς θα είχε μεγαλύτερη βαρύτητα αν είχε την υπογραφή του προέδρου των ΗΠΑ, που δυστυχώς δεν έγινε. Επίσης η επιστολή του Antony Blinken παρακάτω αναφέρει: «we also firmly believe in respecting sovereignty and territorial integrity,as well as sovereign rights and jurisdiction in accordance with the international law of the sea.The Biden Administration is committed to ensuring stability and prosperity throughout the Eastern Mediterranean».

Το κείμενο αυτό αναφέρει ότι οι ΗΠΑ πιστεύουν ακράδαντα στον σεβασμό της εδαφικής κυριαρχίας, καθώς και των κυριαρχικών δικαιωμάτων με διαδικασίες σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας. Η διοίκηση Biden έχει δεσμευτεί να εξασφαλίσει τη σταθερότητα και την ευημερία στην ανατολική Μεσόγειο. Όπως αντιλαμβάνεστε άλλο το πιστεύουμε (we believe) και άλλο το εγγυούμαστε (we guarantee).

Οι λέξεις είναι τα κλειδιά που καθορίζουν την τελική ερμηνεία του υπό διαμόρφωση κειμένου. Επίσης στο κείμενο ομιλεί για δέσμευση της διοίκησης Biden. Δηλαδή αν αλλάξει η διοίκηση Biden το 2024 τότε ποια θα είναι η λογική των ΗΠΑ; Την γνωρίζουμε; Ένα άλλο σημείο είναι η μη παρουσία του προέδρου των ΗΠΑ και του Έλληνα πρωθυπουργού κατά την τελετή της υπογραφής της συμφωνίας όπως έγινε κατά την υπογραφή της Ελληνογαλλικής συμφωνίας.

Η απουσία των ηγετών

Θα μου πείτε ότι αυτή η σύμβαση είναι ουσιαστικά τροποποίηση της σύμβασης του 1990, ωστόσο η παρουσία των δύο ηγετών θα είχε άλλη βαρύτητα και άλλη σκοπιμότητα στις παρανοϊκές βουλές της Άγκυρας. Η συμφωνία αυτή καλύπτει τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών τόσο για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου όσο και για την περιοχή των Βαλκανίων με στόχο τη Ρωσία.

Η συμφωνία δεν προβλέπει οικονομικό αποτύπωμα για τη χώρα, ούτε περιλαμβάνει προμήθεια σύγχρονου αμυντικού εξοπλισμού, έστω με κάποιες ευεργετικές οικονομικές διατάξεις, σε συνδυασμό με τεχνολογικές βιομηχανικές αμυντικές επενδύσεις. Τώρα στο ερώτημα κατά πόσο αυτή η σύμβαση είναι θετική για τα ελληνικά συμφέροντα, αυτό θα εξαρτηθεί από τι έχει συμφωνηθεί κάτω από το τραπέζι (αν έχει συμφωνηθεί) στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις μεταξύ των δύο διπλωματικών πλευρών.

Δηλαδή ποιες θα είναι οι από εδώ και πέρα κινήσεις της ελληνικής πλευράς, ώστε με την υποστήριξη της αμερικανικής διοίκησης σε συνδυασμό με την ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία να κατορθώσει να πετύχει ένα “ρουά ματ” στον τουρκικό σχεδιασμό της γαλάζιας πατρίδας.

Τα 12 ν.μ. και οι ορέξεις της Τουρκίας

Και για να είμαι ξεκάθαρος, εννοώ αν θα μπορέσει η κυβέρνηση να επιβάλει με γοργά βήματα την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ν.μ., προλαμβάνοντας καταστάσεις που η απέναντι πλευρά έχει στο μυαλό της, υπερασπίζοντας ταυτόχρονα τα εθνικά μας συμφέροντα με τον βέλτιστο τρόπο σ’ αυτή τη δύσκολη χρονική συγκυρία, για όσους αντιλαμβάνονται τους λόγους της κρισιμότητας αυτής της χρονικής περιόδου. Εφόσον όλα αυτά έχουν εξασφαλιστεί στις ιδιαίτερες συνομιλίες (ανεξάρτητα του περιεχομένου της συμφωνίας) μεταξύ των δύο χωρών, τότε ναι, η συμφωνία είναι θετική για τη χώρα.

Αν όμως η κυβέρνηση μας έφερε μία “φλου” συμφωνία (αυτό προκύπτει από την μελέτη της), που στηρίζεται μόνο στη λογική “δώστε βάσεις” για να πετύχουμε την αμυντική μας δυναμική, χωρίς να έχουν σχεδιαστεί τα επόμενα κυβερνητικά βήματα, τότε προφανώς η σύμβαση δεν καλύπτει αμυντικά την χώρα στο βαθμό που επιθυμούμε, και επιπλέον δεν συνάδει με τον χαρακτηρισμό της χώρας μας ως κυρίαρχο κράτος στην περιοχή μας που μας χάρισαν οι φίλοι μας οι Αμερικανοί.

Σ’ αυτή τη περίπτωση η καλύτερη λύση θα ήταν οι βάσεις να έχουν το ανάλογο ετήσιο κόστος για την ενίσχυση της ασθμαίνουσας οικονομίας μας. Συνεπώς, τον βαθμό θετικότητας της σύμβασης, ως προς τα εθνικά μας συμφέροντα, θα την διαπιστώσουμε στο επόμενο χρονικό διάστημα σε συνάρτηση με τις ανάλογες διπλωματικές κινήσεις της κυβέρνησης.