Facebook: Ένα μεταμοντέρνο “αυγό του φιδιού”

Τα κατάφερε το Facebook και έγινε πολύ γρήγορα η σύγχρονη κοινωνικοποίηση, η νέα ψηφιακή βίβλος της εποχής μας. Μπορεί να αλλάζει τώρα όνομα, αλλά η ουσία δεν αλλάζει. Έχει εδραιώσει νέους κανόνες, πολύ διαφορετικούς από αυτούς που γνωρίζαμε στις πατροπαράδοτες τεχνικές επικοινωνίας, αλλάζοντας ριζικά την σχέση του ανθρώπου, όχι μόνο με το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον αλλά και με το ευρύτερο.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, ώστε να κατανοήσουμε τη νέα τάξη στην οποία διαμορφώνονται οι προσωπικές αλλά και οι ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις του σύγχρονου ανθρώπου. Το σημαίνον ζήτημα σε αυτήν την ιστορία είναι ότι την ώρα που ο σύγχρονος άνθρωπος δημιουργεί προφίλ στο Facebook η “καρτέλα” του είναι σε δημόσια θέα. Από την ώρα που κάποιος δημιουργεί προφίλ στο Facebook, σιγά σιγά προσθέτει στις επαφές του “φίλους” δηλαδή χρήστες, επίσης, μέλη του Facebook που είτε τους γνωρίζει προσωπικά στην “κανονική” του ζωή, είτε μέσα από την εν λόγω πλατφόρμα.

Οι αναρτήσεις, οι φωτογραφίες, τα σχόλιά του αλλά και το σημαντικότερο όλων, τα “Like” που κάνει ο χρήστης σε αναρτήσεις άλλων, είναι ορατά σε όλους είτε του θέλει είτε όχι. Εδώ αρχίζει να εκκολάπτεται και το αυγό του φιδιού. Αργά η γρήγορα το ζήτημα των “Likes” παίρνει διαστάσεις ανταγωνιστικής κούρσας μιας και το κυνήγι των αριθμών των “Likes” γίνεται αυτοσκοπός.

Ο αριθμός των “likes” καθρεφτίζει την δημοτικότητα, την αποδοχή αλλά και την σύμπλευση όσων δείχνουν την προτίμησή τους στην προβαλλόμενη ανάρτηση. Είτε είναι μια φωτογραφία, ένα βίντεο ή ένα σχόλιο, βαθμολογείται δημόσια από την αποδοχή του κοινού. Σε αυτό το σημείο αρχίζει και η κατάρρευση των προσχημάτων.

Πριν εφευρεθεί το δαιμονικό αυτό εργαλείο της κοινωνικής δικτύωσης, η κοινωνική αποδοχή του ανθρώπου φιλτραριζόταν από τη διμερή σχέση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του. Είτε αγαπημένοι είτε ψυχραμένοι, το γεγονός συνήθως ή έμενε μεταξύ τους ή το πολύ να γινόταν γνωστό σε έναν σχετικά κλειστό κύκλο ανθρώπων που είχε την στενή επαφή να το διακρίνει.

Ακόμα και αν κάποιος δεν συμπαθούσε ιδιαιτέρως τον διπλανό του, με ένα χαμόγελο και μια καλημέρα μπορούσε να κρατήσει τα αισθήματά του για τον ίδιο, και, έως εκεί. Είτε πρόκειται για προσωπικούς, κοινωνικούς, η πολιτικούς λόγους, τα προσχήματα ετηρούντο χωρίς να παίρνει δημόσια διάσταση η κάθε αντιπαράθεση και αντιθέτως η κάθε φιλία, η κάθε συμμαχική σχέση.

Ιδεολογικό ζήτημα και πολιτική τοποθέτηση

Στην κατάρρευση των κοινωνικών προσχημάτων, την χαριστική βολή έρχεται να δώσει η δημοσιοποίηση των πολιτικών και ιδεολογικών τοποθετήσεων. Για παράδειγμα ποιος γνώριζε αν ο νεαρός που έμενε στον δεύτερο όροφο είναι αριστερός ή δεξιός; Ποιoς γνώριζε αν είναι δικαιωματιστής, ή κρυφο-χρυσαυγίτης; Ποιoς γνώριζε επίσης τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, τις ιδεολογικές του κατευθύνσεις; Μόνο όσοι είχαν άμεση επαφή στον κλειστό κύκλο στον οποίο ανήκε.

Σήμερα από την ώρα που μετέχει στο δαιμονικό αυτό εργαλείο, αργά η γρήγορα παίρνει δημόσια θέση σε ό,τι τον αφορά κοινωνικά, ιδεολογικα και πολιτικά. Όσο ανεβαίνει ο υδράργυρος της αντιπαράθεσης, τόσο απαιτείται από τα μέλη μια κοινωνικής ομάδας να δηλώνουν παρόντες, να εκδηλώνουν τη αρέσκειά τους, την υποστήριξή τους στην ιδεολογία τους, στην ομάδα, στους ομοίους. Όποιος αρνείται να συμμετέχει στην ομαδική αυτή συμμετοχή θεωρείτε αδιάφορος στην επιεικέστερη των περιπτώσεων.

Κάπως έτσι λοιπόν φτάνουμε στο σημείο που με ένα πάτημα κουμπιού να γνωρίζουμε την τρομακτική αλήθεια: Ποιοι συμπλέουν μαζί μας και ποιοι όχι. Ποιοι στοιχίζονται με τον νεαρό του δευτέρου ορόφου και ποιοι όχι. Πόσοι διατίθενται να εκδηλώσουν δημόσια την προτίμησή τους στο πρόσωπό μας και ποιοι όχι. Το τέλος των προσχημάτων που ζούμε με αφορμή το Facebook, φέρνει παγκοσμίως μια νέα κοινωνική τάξη όπου η κοινωνική συνοχή, όπως τη γνωρίζαμε, απειλείται με μια ολοκληρωτική συντριβή, όπου οι συμμαχίες των υποσυνόλων υπονομεύουν αυτό που κάποτε αποκαλούσαμε τάξη των προσχημάτων.