Ο ουκρανικός πόλεμος εκτοξεύθηκε στο διάστημα

Αν και προσγειώθηκε στο Καζακστάν “σε φιλικό κλίμα” η τριμελής αποστολή αστροναυτών (δύο Ρώσων και ενός Αμερικανού) από τον διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όλα δείχνουν πώς με αφορμή το Ουκρανικό ζήτημα, δύσκολα θα συνεχιστούν τα κοινά προγράμματα στο διάστημα. Ο πόλεμος αυτός θα πάει πίσω ακόμα και τα καθαρά επιστημονικά ή πολιτιστικά προγράμματα συνεργασίας μεταξύ πολλών χωρών, παρότι αυτά παρέπαιαν από καιρό. Οι ΗΠΑ τελικά έσπρωξαν την Ρωσία στην αγκαλιά της Κίνας και οι δύο ασιατικές υπερδυνάμεις φαίνεται πως ενώνονται στην ίδια τροχιά.

Ο Αμερικανός Mark Vande Hei και οι δύο Ρώσοι Anton Shkaplerov και Pyotr Dubrov που πέρασαν 365 μέρες μαζί στον Διαστημικό Σταθμό προσγειώθηκαν ομαλά. Λίγες ώρες αργότερα ο Αμερικανός αναχώρησε με τζετ της NASA για τις ΗΠΑ. Για τον πόλεμο και οι τρεις αστροναύτες δήλωσαν σε συνεντεύξεις τους πως δεν θέλουν να εμπλακούν στο χάσμα που χωρίζει τις κυβερνήσεις τους. Χθες ο Shkaplerov, ο ένας από τους δύο Ρώσους που επέστρεψαν, δήλωσε «είμαστε ένα πλήρωμα».

Ο Αμερικανός, σε συνέντευξή του, είπε ότι «τα μέλη του πληρώματος τα πηγαίναμε μια χαρά μεταξύ μας και το Ουκρανικό ζήτημα δεν ήταν και τόσο συχνό θέμα συζήτησης. Δεν θα έλεγα ότι θέλαμε να το συζητήσουμε. Είναι κάτι πολύ δύσκολο για τις διεθνείς σχέσεις. Ελπίζω ότι στην προσπάθειά μας για ειρήνη στον κόσμο, αυτού του είδους οι σύνδεσμοι συνεργασίας όπως στον Διαστημικό Σταθμό πρέπει να διατηρηθούν και να χρησιμεύσουν ως ατραπός».

Η NASA και ο αντίστοιχος ρωσικός φορέας Roscosmos επιμένουν ότι επιζητούν την διατήρηση της συνεργασίας παρά την εντονότατη κυβερνητική κόντρα των δυο χωρών, όμως η αλήθεια είναι ότι τα περιθώρια έχουν από καιρό στενέψει. Οι κοινός Διαστημικός Σταθμός ήταν ένα θαύμα στην θεωρητικά ειρηνική εποχή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και είχε έλξει τη Ρωσία στην διεθνή κοινότητα και συνεργασία. Στήθηκε σε συνεργασίας ΗΠΑ, Ρωσίας, ΕΕ, Ιαπωνίας και Καναδά το 1998. Χτίσθηκε από τη Ρωσία με χρηματοδότηση της NASA, καθώς τότε η πρώην Σοβιετική Ένωση και νυν Ρωσική Ομοσπονδία αντιμετώπιζε οικονομικό χάος μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ.

Έκτοτε Αμερικανοί και Ρώσοι αστροναύτες πηγαινοέρχονται στον Σταθμό σταθερά επί 20 και πλέον χρόνια. Οι Ρώσοι στηρίζονταν στα αμερικανικά ηλιακά πάνελ για ισχύ, ενώ τα ρωσικά “φορτηγά” (διαστημόπλοια) είχαν αναλάβει τη συντήρηση του σταθμού σε σταθερή θέση ώστε να μην πέσει στην ατμόσφαιρα της Γης. Αυτό ήταν (και παραμένει) κάτι που επιτυγχάνεται με περιοδικές “ενισχύσεις” στην ώση του.

Ο “νέος” ψυχρός πόλεμος

Η συμφωνία εκείνη διευκόλυνε τις ΗΠΑ και απέτρεπε τους Ρώσους ειδικούς να πουλούν πλέον την επιστήμη τους  σε χώρες σαν την Βόρειο Κορέα και άλλες που θέλουν να κατασκευάσουν καλύτερους πυραύλους. Παράλληλα κρατούσε τη Ρωσία μακριά από την Κίνα, κάτι που ήταν ευχής έργο για τις ΗΠΑ και που όμως πλέον αλλάζει άρδην, καθώς έκτοτε κύλησε πολύ νερό στ΄ αυλάκι.

Μέχρι και δύο χρόνια πριν οι Αμερικανοί δεν είχαν τρόπο να πάνε στον Διαστημικό Σταθμό και χρειάζονταν τους ρωσικούς Soyuz, ενώ παράλληλα δεν μπορούσαν να ενισχύουν με διαστημικά οχήματα τον Σταθμό ώστε να μην κινδυνεύει να πέσει στη Γη. Για πολλά χρόνια οι ΗΠΑ τουτέστιν είχαν απόλυτη ανάγκη τους Soyuz. Μέσα στο 2022 πιστεύουν ότι θα μπορουν πλέον να στηρίζονται στην ιδιωτική SpaceX και την κάψουλα Crew Dragon της εταιρείας αυτήν ή στην αντίστοιχη που αναπτύσσει η Boeing.

Οι ΗΠΑ εντούτοις, ακόμα κι αν γίνουν όντως αυτάρκεις στον συγκεκριμένο τομέα, και πάλι θα θέλουν να συντηρήσουν τις διαστημικές σχέσεις με την Ρωσία, ώστε να μην την σπρώξουν στην διαστημική αγκαλιά της Κίνας. Πώς όμως θα το καταφέρουν αυτό; Ούτε οι κυρώσεις συνδράμουν, ούτε ο Μπάιντεν που αποκαλεί χασάπη και εγκληματία πολέμου τον Πούτιν, ούτε οι Αμερικανοί συνταξιούχοι αστροναύτες που βρίζουν καθημερινά τη Ρωσία στο twitter.

Αβρότητες στο Twitter

O Dmitri Rogozin, που είναι επικεφαλής του ρωσικού διαστημικού προγράμματος, ανέβασε στις 2 Μαρτίου στο Twitter  ένα βίντεο όπου εργαζόμενοι αφαιρουνταν ή σκέπαζαν στους Soyuz τις άλλες σημαίες πλην της ρωσικής. Αυτό εξελήφθη ως έμμεση απειλή ότι οι Ρώσοι θα άφηναν μόνο του τον Αμερικανό αστροναύτη στο Σταθμό, κάτι που διαψεύσθηκε ηχηρά και από εκείνους, αλλά και από τη NASA.

Стартовики на Байконуре решили, что без флагов некоторых стран наша ракета будет краше выглядеть. pic.twitter.com/jG1ohimNuX

— РОГОЗИН (@Rogozin) March 2, 2022

Δεν βοήθησε εν συνεχεία διόλου ο επακόλουθος πόλεμος στο Twitter μεταξύ του Rogozin και ενός συνταξιούχου αστροναύτη των ΗΠΑ, του Scott Kelly όπου ο ένας έβριζε τον άλλον ώσπου η NASA υποχρέωσε τον Αμερικανό να σταματήσει. Ο δε Rogozin εκείνο που όντως είπε σε συνέντευξή του, είναι ότι «άμα δεν θέλουν τους Soyuz μας ας πηγαινοέρχονται με σκουπόξυλα». Το 2016, σε μια άλλη συνέντευξή του –πάλι μετά από εντάσεις με τους Αμερικανούς για την Κριμαία–, είχε πει «ας πεταχτούν στο φεγγάρι με τραμπολίνο».

Димон, без этих флагов и иностранной валюты, которую они приносят, твоя космическая программа выеденного яйца не будет стоить. Может, найдёшь себе работу в Макдональдсе, если Макдональдс ещё существует в России. https://t.co/lZt3kd1LKa

— Scott Kelly (@StationCDRKelly) March 6, 2022

Στο ανωτέρω tweet o Kelly, μετά το βιντεο χωρίς την αμερικανική σημαία στο Σταθμό, γράφει στα ρωσικά (σ.σ. μόνον οι Αμερικανοί που ξέρουν ρωσικά συμμετέχουν στο διεθνές πρόγραμμα) και απευθύνεται στον Dmitri Rogosin χρησιμοποιώντας υποκοριστικό ανάλογο με το “Δημητράκης”: «Ντίμον, χωρίς τις σημαίες των άλλων κρατών και το συνάλλαγμα που φέρνουν, το διαστημικό σου πρόγραμμα δεν θα αξίζει ούτε δεκάρα. Ίσως βρείτε δουλειά στα McDonald’s αν τα McDonald’s υπάρχουν ακόμα στη Ρωσία», πιθανόν ως “καρφί” και για τον Γκορμπατσόφ που διαφήμισε προ εικοσαετίας πίτσα.

Ο Rogozin του απάντησε ότι δεν του έχει δώσει το δικαίωμα να τον αποκαλεί “Δημητράκη” και να πάει να κοιταχτεί σε κάνα γιατρό ειδικό στην άνοια: «Με προκαλείς αδικαιολόγητα! Με αποκαλείς Dimon χωρίς να έχουμε καμιά οικειότητα και χωρίς να σου το επιτρέπω. Είσαι μη συνεργάσιμος και καταστροφικός. Ίσως η άνοια και η επιθετικότητα που παρουσιάζεις να ειναι συνέπεια του υπερβολικού στρες από τέσσερις πτήσεις στο διάστημα. Θα σε συμβούλευα να εξεταστείς στο Ίδρυμα Εγκεφάλου της Ομοσπονδιακής Ιατρικής και Βιολογικής Υπηρεσίας μας», του έγραψε.

Η NASA παριστάνει ότι δεν τρέχει τίποτα

Η NASA προσπάθησε να μείνει έξω από αυτό το κλίμα, προχωρώντας σε ελάχιστες δηλώσεις και επιμένοντας ότι η λειτουργία του Διαστημικού Σταθμού δεν θα θα επηρεαστεί. «Για την ασφάλεια των αστροναυτών μας, η συνεργασία της ΝASA με τις αντίστοιχες υπηρεσίες άλλων κρατών, συνεχίζεται», δήλωσε την περασμένη Δευτέρα ο Bill Nelson, διευθυντής της NASA.

«Δεν είναι μια δουλειά που μπορείς να πεις, χωρίζουν οι δρόμοι μας και συνεχίζουμε κανονικά ο καθένας τον δικό του», είπε ο Joel Montalbano, διευθυντής του προγράμματος στη NASA προ δεκαπενθημέρου σε συνέντευξη Τύπου. «Ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει στην Ουκρανία, είμαστε σε θέση να κάνουμε τη δουλειά μας και να συνεχίσουμε το πρόγραμμα».

Εν τω μεταξύ οι ιδιώτες συνεχίζουν τις δικές τους δουλειές. Σε μια εβδομάδα η Axiom Space  στο Χιούστον θα στείλει τρεις τουρίστες για βόλτα –πλήρωσαν 55 εκατομμύρια για έναν περίπατο στην τροχιά της γης. Δέκα μέρες μετά τέσσερις αστροναύτες (τρεις Αμερικανοί και ένας Ιταλός) θα εκτοξευθούν με πύραυλο της SpaceX’s Falcon στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το μέλλον, άγνωστο.

Η NASA που σφυρίζει αδιάφορα, πάντως, και πριν από το Ουκρανικό ζήτημα είχε αρχίσει να παίρνει αποστάσεις από την Roscoσmos. Ήδη πρότεινε να πετάνε μερικοί αστροναύτες της με τις κάψουλες Soyuz, αλλά αντί να πληρώνει για τη “θέση”, να τις ανταλλάσσει με θέσεις στα αμερικανικά διαστημικά σκάφη –δηλαδή να παίρνει Ρώσους αστροναύτες στα δικά της. Η Roscosmos όχι μόνον επιφυλάχθηκε να απαντήσει επ΄αυτού, αλλά και προ τετραμήνου μάλιστα εκτόξευσε αντιδορυφορικό όπλο.

Ούτε οι Ευρωπαίοι πάνε πίσω στις κόντρες. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος ανέστειλε την αποστολή ρομπότ στον Άρη, επειδή θα έπρεπε να στηριχθεί σε ρωσικούς πυραύλους. Και μια βρετανική δορυφορική εταιρεία διαδικτύου, η OneWeb, ακύρωσε μια σειρά από εκτοξεύσεις που θα χρειάζονταν τους ρωσικούς Soyuz και προτίμησε για κάποιες εκτοξεύσεις τους πυραύλους της SpaceX. Η Ρωσία από πλευράς της δήλωσε επίσης ότι θα έπαυε τα κοινά πειράματα με τη Γερμανία στο ρωσικό τμήμα του διαστημικού σταθμού.

Στο διάστημα

Η συμφωνία που υπογράφηκε με τη Ρωσία το 1998 ισχύει μέχρι το 2024. Η NASA θέλει να ανανεωθεί η συμφωνία μέχρι το 2030, όμως δεν είναι διόλου βέβαιο ότι συμφωνεί η Ρωσία, καθώς είναι πιθανό να αποφασίσει να έχει δικό της διαστημικό σταθμό ή να συνεργαστεί επ΄αυτού με την Κίνα, κάτι που ανατριχιάζει τους Αμερικανούς. Από την άλλη, τα κόστη είναι υψηλά για όλα τα κράτη και με τις αντιρωσικές κυρώσεις, τα περιθώρια στενεύουν για τη Ρωσία, όπως εξάλλου και για την ΕΕ. Η συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα θα στηριχτεί στο ότι οι Ρώσοι θα βάλουν την εμπειρία και οι Κινέζοι το χρήμα.

Εν τω μεταξύ η Ρωσία έχει ήδη συμφωνήσει (πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία) με την Κίνα για κοινή ρομποτική αποστολή το 2024 και για την οικοδόμηση ερευνητικής βάσης στο νότιο πόλο της σελήνης μέχρι το 2030. Η Κίνα προηγείται σημαντικά πάντως, καθώς έστειλε πρώτη ρομπότ στον Άρη. Παρά τις προόδους της, δεν είχε προσκληθεί ποτέ σε διεθνείς αποστολές στο διάστημα και η NASA μετά από απόφαση του αμερικανικού Κογκρέσου δεν επιτρέπεται να συνεργαστεί με την Κίνα.

Ήδη από το 2011 και το 2016 με την τεχνική βοήθεια της Ρωσίας η Κίνα κατασκεύασε τον δικό της διαστημικό σταθμό, που απομένει να επανδρωθεί. Η σινο-ρωσική συμφωνία δρομολογήθηκε ουσιαστικά, γιατί όσα κι αν χωρίζουν τα δύο τεράστια κράτη, έχουν έναν κοινό εχθρό, που κατάφερε να τις ενώσει: τον σταθερό ηγεμονισμό των ΗΠΑ. Το Ουκρανικό ζήτημα ήταν απλώς η αφορμή για τη διχοτόμηση του κόσμου στη Γη, αλλά όπως φαίνεται, και στα αστέρια.