Με άδειο κουτάλι ταΐζει την Αθήνα ο Ράμα! – “Ναι μεν αλλά” για την ΑΟΖ στο Ιόνιο

Σιβυλλική η δήλωση του Πρωθυπουργού της Αλβανίας Έντι Ράμα στη Χάγη (Δευτέρα, 4 Ιουλίου 2022), σε ό,τι αφορά στη διαδικασία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στο Ιόνιο μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Η βασική έκπληξη έγκειται στο γεγονός αυτής καθ’ αυτής της επίσκεψης του Έντι Ράμα στο International Court of Justice που εδρεύει στο Παλάτι της Ειρήνης (Vredespaleis) στην Ολλανδία.

Δεν συνηθίζεται, άλλωστε, πρωθυπουργοί να επισκέπτονται και να συναντούν διεθνείς δικαστές. Ο κ. Ράμα όμως είναι άνθρωπος των εκπλήξεων. Πολύ περισσότερο που η Αλβανία είναι αυτή την περίοδο προσωρινό μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στην έδρα του Διεθνούς Δικαστηρίου τον υποδέχθηκε και τον ξενάγησε ο αντιπρόεδρος του Κυρίλ Γκεβόργκιαν (Kyrill Gevorgian). Αντάλλαξαν μάλιστα και αναμνηστικά δώρα…

Η επίσκεψη αυτή παρουσιάζει ειδικό ενδιαφέρον για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, εξ ου και η αναφορά. Αλλιώς θα ήταν μια είδηση “μονόστηλο” που έλεγαν οι “εφημεριδάδες”. Θα ερμηνευόταν από τη μανία του Έντι Ράμα, που δεν ξεχνάει τον εκκεντρικό ζωγράφο, να εμφανίζεται στο λαό του σαν πολιτικός παράγοντας εμβέλειας. Ωστόσο, ενώπιον του αντιπροέδρου του Διεθνούς Δικαστηρίου, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας προέβη σε δήλωση που αφορά στην οριοθέτηση της ΑΟΖ στο Ιόνιο με την Ελλάδα. Φρόντισε μάλιστα να διοχετεύσει τη σχετική δήλωσή του και με συνοδευτικό σημείωμα στα αλβανικά ΜΜΕ.

Σε ελεύθερη μετάφραση η δήλωση του Ράμα έχει ως εξής: «Η Αλβανία παραμένει στην ιδέα ότι η υποβολή της υπόθεσης των θαλασσίων ζωνών με την Ελλάδα ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης, ώστε να επιλυθεί με βάση τις νομικές αρχές, εξυπηρετεί το συμφέρον των δύο πλευρών. Όμως, πριν κάνουμε το βήμα αυτό, θα πρέπει να έχουμε κάνει εφικτή την απαραίτητη συμφωνία παραπομπής της υπόθεσης στο Διεθνές Δικαστήριο και μια τέτοια συμφωνία δεν έχει επιτευχθεί προς το παρόν. Όπως μπορεί να γνωρίζετε, τούτο δεν είναι απλά μια διαδικασία συμφωνίας μεταξύ δικηγόρων και τεχνικών εμπειρογνωμόνων της κάθε πλευράς. Οι αντίστοιχες ομάδες μας παρά των αρμοδίων υπουργείων εργάζονται και παραμένουμε δεσμευμένοι ώστε να προχωρήσουμε στην κατεύθυνση τούτη».

Το ψέμα του Ράμα

Είναι σαφές ότι η δήλωση επιδέχεται διάφορες ερμηνείες. Για να διευκολυνθεί κανείς πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι η μονογραφημένη ελληνοαλβανική Συμφωνία Οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών (2009 επί κυβερνήσεων Καραμανλή και Μπερίσα) ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας. Πρωταγωνιστικό ρόλο για να ακυρωθεί έπαιξαν παρασκηνιακά η Τουρκία (γράφτηκε χωρίς να διαψευσθεί ότι δωροδόκησε μέλη του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου) και ο Έντι Ράμα ως αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Από 20 Οκτωβρίου 2020 στο πλαίσιο επίσκεψης στα Τίρανα του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να παραπέμψουν τη διαφορά τους στο Διεθνές Δικαστήριο. Η σύνταξη του αναγκαίου συνυποσχετικού, όμως, δεν έχει προχωρήσει με ευθύνη των Τιράνων. Ο Έντι Ράμα δημοσίως έχει δηλώσει ότι η καθυστέρηση οφείλεται στην άρνηση του προηγούμενου Αλβανού Προέδρου της Δημοκρατίας Ιλίρ Μέτα να παραχωρήσει την αναγκαία –κατά το αλβανικό δίκαιο– εξουσιοδότηση στο πρωθυπουργό για να ολοκληρώσει τη συμφωνία με την Ελλάδα. Και ο Νίκος Δένδιας έχει αποδεχτεί δημοσίως ως επαρκή δικαιολογία τη δήλωση Ράμα.

Πλην όμως, ο Ιλίρ Μέτα, με δημόσιες δηλώσεις του και παράθεση εγγράφων, αναιρεί τον ισχυρισμό Ράμα αλλά και την καλόπιστη αποδοχή του από το Νίκο Δένδια. Ισχυρίζεται, λοιπόν, ότι δεν του έχει ζητηθεί η εξουσιοδότηση από τον πρωθυπουργό και άρα δεν την έχει αρνηθεί. Η διάψευση Μέτα φαίνεται να ενισχύεται από την τωρινή δήλωση Ράμα στη Χάγη. Με άλλα λόγια, όλα συγκλίνουν στο ότι αιτία για την καθυστέρηση είναι ο ίδιος ο Έντι Ράμα. Και οι υπεκφυγές του είναι ένα ακόμα ψεύδος από αυτά που πουλάει στην αλβανική κοινή γνώμη.

Θα αλλάξει γραμμή πλεύσης η Αθήνα

Από την πλευρά της, η Αθήνα γνωρίζει πλέον τον εμπαιγμό που υφίσταται από τον Αλβανό πρωθυπουργό, αλλά επιθυμεί να εξαντλήσει τα περιθώρια πριν αλλάξει γραμμή πλεύσης. Ο λόγος της αλβανικής καθυστέρησης οφείλεται στο γεγονός ότι η κυβέρνηση Ράμα παίζει το παιχνίδι της Τουρκίας, η οποία δεν θέλει να υπάρξει συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, η οποία βεβαίως θα αναγνωρίζει ότι τα νησιά έχουν επήρεια. Γι’ αυτό και μετά την ακύρωση της μονογραφείσας ελληνοαλβανικής συμφωνίας του 2009 από το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, η Άγκυρα κάνει ό,τι μπορεί για να τορπιλίσει μία νέα συμφωνία.

Η Αθήνα το γνωρίζει, βέβαια, και όπως προαναφέραμε, εάν δεν προκύψει σύντομα πρόοδος, θα αλλάξει γραμμή πλεύσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να διασυνδέσει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας με την παραπομπή στη Χάγη του ζητήματος της οριοθέτησης. Με άλλα λόγια, πρώτα παραπομπή και μετά άνοιγμα των κεφαλαίων.

Ακόμη και διαρκούσης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων –σύμφωνα με τα Κριτήρια της Κοπεγχάγης– ζητήματα που αφορούν στην περιφερειακή συνεργασία, στα σύνορα και στην ασφάλεια είναι λόγοι ουσιαστικοί για αναβολή ή και για πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο Έντι Ράμα προσπαθεί να αγοράσει χρόνο αφενός για να διασκεδάσει τις πιέσεις της Άγκυρας, αφετέρου για να “ταΐσει με άδειο κουτάλι την Αθήνα”.