Σκιώδης υπουργός Εξωτερικών ο Καλπαδάκης

Μπορεί ο Αλέξης Τσίπρας να πήγε για ενημέρωση στο γραφείο του στο υπουργείο Εξωτερικών, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχει ανάγκη διορισμού υπουργού Εξωτερικών πλήρους απασχόλησης. Το υπουργείο έχει όχι μόνο ιδιορρυθμίες στη λειτουργία του, αλλά και έναν τεράστιο όγκο υποθέσεων που τρέχουν και αφορούν κρίσιμα εθνικά θέματα, καθώς και θέματα διεθνών σχέσεων. Η κρίση στις ελληνοαλβανικές σχέσεις που προκλήθηκε από την εκτέλεση του Κωνσταντίνου Κατσίφα και βρίσκεται σε εξέλιξη το επιβεβαιώνει.

Στην παρούσα φάση, πάντως, γίνεται προσπάθεια να συγκροτηθεί εκ των ενόντων μία ομάδα που υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών θα αναλάβει να καλύψει το κενό. Παρόλα αυτά, το κλίμα στο κτίριο της οδού Βασιλίσσης Σοφίας είναι καλό μετά την αποχώρηση του Νίκου Κοτζιά, ο οποίος διοικούσε με τόσο αυταρχικό τρόπο που είχε δημιουργήσει κλίμα τρομοκρατίας στους διπλωμάτες.

Τα ανοικτά ζητήματα, τα διλήμματα και οι προκλήσεις, πάντως, παραμένουν στο τραπέζι και φυσικά δεν υπάρχει κανένα περιθώριο αδράνειας. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει συνείδηση πως κανένας από τα άλλα μέλη της πολιτικής ηγεσίας δεν μπορεί ούτε να χειριστεί, ούτε πολύ περισσότερο να λάβει δύσκολες αποφάσεις. Αυτό ισχύει και για τον αναπληρωτή υπουργό Γιώργο Κατρούγκαλο και για τους υφυπουργούς Τέρενς Κουίκ και Μάρκο Μπόλαρη.

Ο πρωθυπουργός οριοθέτησε εκ νέου τις αρμοδιότητες των μελών της πολιτικής ηγεσίας και δεν προτίθεται να αλλάξει τον γενικό γραμματέα πρέσβη Δημήτρη Παρασκευόπουλο, αλλά ούτε και το επιτελείο του πρώην υπουργού. Σύμφωνα με πληροφορίες, όμως, κεντρικό ρόλο ήδη παίζει ο νεαρός διπλωματικός σύμβουλος του πρωθυπουργού Βαγγέλης Καλπαδάκης. Ο Αλέξης Τσίπρας τον εμπιστεύεται απολύτως και επί των ημερών του Νίκου Κοτζιά του είχε αναθέσει ειδικές αποστολές, όπως π.χ. τον κατευνασμό της Μόσχας.

Δύσκολες αποστολές

Η θεσμική αναβάθμισή του σε αναπληρωτή υπουργό, αν και συζητήθηκε, δεν έχει τουλάχιστον προς το παρόν αποφασιστεί. Όχι μόνο, επειδή πρόκειται για έναν χαμηλόβαθμο διπλωμάτη, με ό,τι αυτό σημαίνει για το εάν θα γινόταν αποδεκτός, αλλά και επειδή υπάρχουν ζητήματα, τα οποία θα έδιναν λαβές στην αντιπολίτευση.

Πάντως, ο Βαγγέλης Καλπαδάκης αποκτά βαρύνοντα ρόλο για όλο το φάσμα των θεμάτων του υπουργείου Εξωτερικών. Ουσιαστικά, μετά την απομάκρυνση του Νίκου Κοτζιά, ο εξ απορρήτων του πρωθυπουργού αναγορεύεται στο πρόσωπο, το οποίο, από κοινού με τη γραφειοκρατία του υπουργείου, θα διαχειρίζεται όλα τα τρέχοντα θέματα.

Η απουσία υπουργού εκ των πραγμάτων αναβαθμίζει και τον γενικό γραμματέα. Ο Δημήτρης Παρασκευόπουλος αυτή την περίοδο εκφράζει το κατεστημένο του υπουργείου σ’ όλα τα επίπεδα και ως εκ τούτου θεωρήθηκε απαραίτητος για να υπάρξει συνέχεια. Οι σχέσεις του, όμως, με τον Βαγγέλη Καλπαδάκη δεν είναι οι καλύτερες, επειδή ο διπλωματικός σύμβουλος του πρωθυπουργού έχει πληροφορηθεί ότι επί των ημερών του Νίκου Κοτζιά ο γενικός γραμματέας τον υπονόμευε.

Στις 2 Νοεμβρίου ο Αλέξης Τσίπρας θα μεταβεί στη Βάρνα για την τετραμερή Ελλάδας-Βουλγαρίας-Ρουμανίας-Σερβίας. Οι υποχρεώσεις αυτές δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερη δυσκολία. Μία δυνητική πρόκληση που έχει μπροστά του είναι το Σκοπιανό. Και αυτό, επειδή η οριακή πλειοψηφία των 80 βουλευτών στο κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ ίσως τεθεί σε κίνδυνο εξαιτίας του γεγονότος ότι δύο μικρά αλβανικά κόμματα απαιτούν η αλβανική να καταστεί επίσημη γλώσσα σε εθνικό επίπεδο και συνταγματικά.

Τα ελληνοτουρκικά, πάντως, παραμένουν πρώτα στη λίστα. Η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο κλιμακώνεται, η δε Άγκυρα επιδίδεται τις τελευταίες μέρες σε μία πολεμική ρητορική. Η Αθήνα αντιδρά ψύχραιμα και δηλώνει πως δεν θα παρασυρθεί σε χορό έντασης, αλλά έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Ανοιχτό ελληνοαλβανικό μέτωπο

Ανοικτό είναι και το ελληνοαλβανικό μέτωπο, το οποίο βρίσκεται σε διέγερση μετά την εκτέλεση του 35χρονου Βορειοηπειρώτη. Ο Νίκος Κοτζιάς, παρά τις ενημερώσεις που έχει κάνει, παραμένει ο μοναδικός που γνωρίζει τι ακριβώς και πως έχει συζητηθεί και γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις συνομιλίες με τα Τίρανα. Κι αυτό επειδή είχε επιλέξει να ακολουθήσει μία τακτική πακέτου, με την έννοια ότι κάτι θα θυσίαζε για να πάρει κάτι άλλο.

Η διπλωματική αυτή εκκρεμότητα ενδεχομένως να παραμείνει τέτοια, δηλαδή να παγώσει, καθώς ο Αλβανός πρόεδρος Δημοκρατίας Ιλίρ Μέτα έχει πρακτικά θέσει βέτο στη σύναψη συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών για όσο διάστημα δεν έχει συγκροτηθεί το Συνταγματικό Δικαστήριο, ώστε να ελέγξει τη συνταγματικότητα της συμφωνίας.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πάντως, αναμένονται οι επισκέψεις του πρωθυπουργού στη Ρωσία και στην Τουρκία, οι οποίες δρομολογούνται για το επόμενο δίμηνο. Ο Αλέξης Τσίπρας επιθυμεί διακαώς να έχει και στα δύο μέτωπα δημιουργηθεί μία θετική ατμόσφαιρα, η οποία να βοηθήσει τις συνομιλίες του σε Μόσχα και Άγκυρα. Εν τω μεταξύ, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε αυστηρά στους ισχυρισμούς και στις απειλές της Άγκυρας, σημειώνοντας ότι η οριοθέτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ θα καθοριστεί βάσει του διεθνούς δικαίου, και όχι λαμβάνοντας υπόψη τις «αυθαίρετες θεωρίες» που υιοθετεί η παραβάτης αυτού, όπως χαρακτηρίζεται στην ανακοίνωση η Τουρκία.

Ένα άλλο ζήτημα που έχει να αντιμετωπίσει ό Αλέξης Τσίπρας ή όποιος το επόμενο διάστημα τεθεί πολιτικός προϊστάμενος του υπουργείου Εξωτερικών, είναι η γενικότερη πεποίθηση ότι σε κρίσιμα ζητήματα ο Νίκος Κοτζιάς χάραξε σε κρίσιμα ζητήματα δική του πολιτική, συχνά αγνοώντας δεδομένα και επιλογές δεκαετιών. Δεν είναι, άλλωστε, μυστικό ότι ακόμα και στο ζήτημα του Μακεδονικού πολλοί διπλωμάτες θεωρούν πως η Ελλάδα μπορούσε να κερδίσει περισσότερα κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης που οδήγησε στη συμφωνία των Πρεσπών. Ακόμα και η αναγγελία της επέκτασης των χωρικών υδάτων μόνο στο Ιόνιο προκάλεσε αναστάτωση.

Όπως και να έχει, στη Βασιλίσσης Σοφίας αναμένουν να κατακαθίσει ο κουρνιαχτός από την επεισοδιακή αποχώρηση του Νίκου Κοτζιά και να οριστικοποιηθούν οι επιλογές στα κρίσιμα εθνικά μέτωπα από τον πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών. Τα ανοικτά ζητήματα, εξάλλου, είναι αρκετά και οι εξελίξεις σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορούν να περιμένουν.