Ο εμφύλιος στην Λιβύη και η σύγκρουση Ρώμης-Παρισιού

Οι εντάσεις ανάμεσα στις αντίπαλες λιβυκές δυνάμεις εκδηλώθηκαν και στην Διάσκεψη του Παλέρμο για την Λιβύη, όπως συνέβη και με τις διαφορές Ρώμης-Παρισιού, που έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα στη βορειοαφρικανική χώρα. Ο ίδιος ο διοργανωτής άλλωστε, ο Ιταλός πρωθυπουργός Κόντε, δήλωσε, πριν την έναρξη των εργασιών, ότι στον δρόμο για την αποκατάσταση της σταθερότητας στην Λιβύη «δεν προβλέπονται συντομεύσεις της διαδρομής ούτε θαυματουργές λύσεις».

Παρόλα αυτά, οι δύο κύριοι αντίπαλοι στην στρατιωτική κρίση της Λιβύης, ο πρωθυπουργός της αδύναμης, αλλά διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης, Φάγεζ αλ-Σάρατζ, και ο επικεφαλής του αυτοαποκαλούμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ), Χαλίφα Χάφταρ, συναντήθηκαν για πρώτη φορά από τον περασμένο Μάιο. Στο Παλέρμο από λιβυκής πλευράς βρίσκονται επίσης ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ, ο πρόεδρος του Συμβουλίου του Κράτους, το οποίο είναι ισοδύναμο με την Άνω Βουλή στην Τρίπολη, Χάλεντ αλ Μέσρι, καθώς και οι επικεφαλής κάποιων παραστρατιωτικών οργανώσεων.

Η ΕΕ εκπροσωπείται σε κορυφαίο επίπεδο, από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι. Στην Διάσκεψη είχαν προσκληθεί επίσης οι ηγέτες τριάντα χωρών, αλλά μετείχαν δώδεκα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Ανάμεσά τους της Αλγερίας, της Τυνησίας, της Αιγύπτου, του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας, του Μαρόκου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας.

Κύριο θέμα της Διάσκεψης  είναι η αποκατάσταση της σταθερότητας στην Λιβύη, η οποία μετά την πτώση του Καντάφι, έχει περιέλθει σε έναν φαύλο κύκλο εμφύλιων συγκρούσεων, με τις δύο κυβερνήσεις, του Σάρατζ στην Δύση και του Χάφταρ στην Ανατολή, να διεκδικούν την επικυριαρχία στην χώρα. Την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε και το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο έστειλε δυνάμεις στην χώρα, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερες τριβές και ένοπλες αναμετρήσεις.

Οι ενστάσεις Χάφταρ

Ο Χάφταρ, έφτασε την τελευταία στιγμή στο Παλέρμο και έτυχε θερμής υποδοχής από τον Ιταλό πρωθυπουργό. Έκανε ωστόσο μεταβολή και αρνήθηκε να παραστεί στο δείπνο της Δευτέρας, παρά τις επισημάνσεις του οικοδεσπότη Τζιουζέπε Κόντε ότι η συμμετοχή του στην Διάσκεψη είναι «σημαντική». Από το δείπνο απείχε και ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φάταχ αλ-Σίσι, ο οποίος είναι ισχυρός υποστηρικτής του Χάφταρ.

Ο ηγέτης του αυτοαποκαλούμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ) αρνείται να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με κάποιους από τους υπόλοιπους Λίβυους προσκεκλημένους, τους οποίους, σύμφωνα με το περιβάλλον του, χαρακτηρίζει ως ισλαμιστές εξτρεμιστές και υποστηρικτές της Αλ Κάιντα. Η στάση αυτή του Χάφταρ έθεσε σε αβεβαιότητα και την συμμετοχή του στην Σύνοδο, η οποία διεξάγεται στην πολυτελή Βίλα Ιτζέα, στο Παλέρμο.

Τελικά, ο πρώην αξιωματικός στις ένοπλες δυνάμεις του Καντάφι, είχε αρκετές διμερείς επαφές, ενώ παρουσία του Ιταλού πρωθυπουργού Κόντε, συναντήθηκε και με τον κύριο αντίπαλό του, τον Σάρατζ. Συνέχισε ωστόσο να επικρίνει την Διάσκεψη, υποστηρίζοντας, σύμφωνα με τηλεοπτική συνέντευξή του την οποία είδε το Reuters, ότι δεν θα  μετέχει σε αυτήν «ούτε σε 100 χρόνια».

Οι στόχοι του Κόντε

Η κυβέρνηση Κόντε εργαζόταν εδώ και καιρό για την Διάσκεψη του Παλέρμο, για την οποία ο Κόντε είχε πάρει και την «έκκριση» του Τραμπ κατά την συνάντησή τους στην Ουάσινγκτον. Στόχος της ήταν η σταθεροποίηση της κατάστασης στην Λιβύη με την εφαρμογή του λεγόμενου οδικού χάρτη του ΟΗΕ, τον οποίο παρουσίασε την περασμένη Πέμπτη στην Νέα Υόρκη ο ειδικός απεσταλμένος του Οργανισμού, Γασάν Σαλάμε.

Η Ιταλία και η διεθνής κοινότητα υποστηρίζουν το έργο του ΟΗΕ και,  όπως δήλωσε ο Κόντε στην La Stampa, η Διάσκεψη αποσκοπεί στο να ξεπεραστεί «το αδιέξοδο στο οποίο έχει παγιδευτεί η λιβυκή πολιτική διαδικασία εδώ και πολύ καιρό». Ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ από την πλευρά του, σύμφωνα με δηλώσεις συνεργατών του, είναι ικανοποιημένος με τα μέτρα που προώθησε η κυβέρνηση Σάρατζ στα θέματα της ασφάλειας, μετά τις φονικές συγκρούσεις στα νότια προάστια της Τρίπολης, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Εκτιμά ωστόσο ότι πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη.

Ο ίδιος ο Σάρατζ, ως επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης, εξέφρασε την περασμένη εβδομάδα την επιθυμία του στην Διάσκεψη του Παλέρμου να διαμορφωθεί ένα «κοινό όραμα» για την Λιβύη. Εξέφρασε όμως παραλλήλως και την ελπίδα στην ίδια Διάσκεψη να «ενοποιηθούν» οι θέσεις του Παρισιού και της Ρώμης σε ότι αφορά την χώρα αυτή της Βόρειας Αφρικής.

Μεταξύ Παρισίων και Ρώμης

Η ιταλική κυβέρνηση επιδίωκε αυτήν την Διάσκεψη από την Σύνοδο του Παρισιού για τη Λιβύη, που έγινε τον περασμένο Μάιο. Τότε που ο Μακρόν είχε την «φαεινή» ιδέα να υποστηρίξει την διεξαγωγή εκλογών μέχρι τον Δεκέμβριο, σε μία χώρα, όπου ομάδες ενόπλων βάλουν η μία κατά της άλλης, χωρίς να ξέρουν ποιος είναι με ποιόν. Το Παρίσι υπερασπίστηκε πιεστικά το σχέδιό του προκαλώντας την αντίδραση της Ρώμης και τον σκεπτικισμό της Ουάσινγκτον. Όπως ήταν αναμενόμενο και λογικό, το σχέδιο εγκαταλείφτηκε και πλέον οι εκλογές στην Λιβύη εξετάζονται μόνον ως ενδεχόμενο για το 2019.

Η Λιβύη αποτελεί μεγάλο πεδίο ενδιαφέροντος για την Ρώμη, αλλά και την κύρια πύλη εισόδου παράτυπων μεταναστών στην Ιταλία, πριν ο Σαλβίνι αποφασίσει να κλείσει τα ιταλικά λιμάνια για τα πλοία των ΜΚΟ. Ο ίδιος επισκέφθηκε την Τρίπολη και με δικές του πρωτοβουλίες υπογράφτηκαν διμερείς συμφωνίες με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση και προωθήθηκαν μέτρα για την ενίσχυση, από την Ρώμη, της λιβυκής ακτοφυλακής.

Η Ιταλία, η οποία υπήρξε και επικυρίαρχη αποικιοκρατική δύναμη στη Λιβύη, έχει προχωρήσει όμως και σε τεράστιες επενδύσεις στον λιβυκό πετρελαϊκό τομέα. Η Ρώμη στηρίζει την κυβέρνηση Σάρατζ και συνεργάζεται μαζί της για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών. Την ίδια ώρα το Παρίσι δείχνει να κάνει προσπάθειες προσέγγισης του Χάφταρ και της κυβέρνησης της ανατολικής Λιβύης, την οποία εκτός από την Αίγυπτο στηρίζουν και τα Εμιράτα, καθώς την θεωρούν ως ανάχωμα ενάντια στην εξάπλωση του Ισλαμικού Κράτους.

Αυτό το διαιρεμένο πολιτικό τοπίο στην Λιβύη, σε συνδυασμό με την σύγκρουση συμφερόντων δύο γειτονικών χωρών, οι οποίες είναι  παραλλήλως σημαντικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, περιπλέκει την κατάσταση. Είναι επίσης ο κύριος λόγος, για τον οποίο οι αναλυτές εκτιμούν, ότι δεν αναμένονται στο Παλέρμο θεαματικά αποτελέσματα.