Εσωτερική μάχη στο Ιράν για την κατάργηση της Αστυνομίας Ηθών

Ο γενικός εισαγγελέας του Ιράν Μοχαμάντ Τζαφάρ Μονταζερί ανακοίνωσε επί της ουσίας την κατάργηση της Αστυνομίας Ηθών, η οποία όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί από το καθεστώς. Αν όντως καταργηθεί η Αστυνομία Ηθών, θα πρόκειται για μία καμπή στην χώρα, καθώς στην πραγματικότητα θα αναθεωρηθεί η νομοθεσία που ίσχυε από το 1983, η οποία σε πολλές περιπτώσεις οδήγησε σε απάνθρωπες ακρότητες.

Μία τέτοια ήταν ο θανάσιμος ξυλοδαρμός της 22χρονης Μαχσά Αμινί τον περασμένο Σεπτέμβριο από την Αστυνομία Ηθών, γεγονός που προκάλεσε παρατεταμένο κύμα κοινωνικών αντιδράσεων και μαζικών διαμαρτυριών, που όπως αναγνώρισαν οι ιρανικές αρχές ήταν πολύνεκρες.

Η Αστυνομία Ηθών ιδρύθηκε υπό τον υπερσυντηρητικό πρόεδρο του Ιράν Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ για να διαδώσει την κουλτούρα της σεμνότητας και του χιτζάμπ, όπως είχε πει. Αποτελείται από άνδρες με πράσινη στολή και γυναίκες που φορούν μαύρο τσαντόρ, ένα ένδυμα που καλύπτει το κεφάλι και το πάνω μέρος του σώματος. Οι πρώτες της περιπολίες χρονολογούνται από το 2006. «Η Αστυνομία Ηθών δεν έχει καμία σχέση με τη δικαστική εξουσία και καταργήθηκε από τις αρχές που τη δημιούργησαν», δήλωσε ο εισαγγελέας Μονταζερί σε συνέντευξη Τύπου στην ιερή πόλη Κομ.

Μετά τον θάνατό της Αμινί, στις 16 Σεπτεμβρίου, ξέσπασε κύμα διαμαρτυριών σε όλη τη χώρα. Αυτές δεν έλεγαν να καταλαγιάσουν. Παρά τις ποινές και την χρήση βίας, οι διαμαρτυρίες παρέμειναν καθημερινό φαινόμενο, ιδιαίτερα από γυναίκες και ανθρώπους των τεχνών που ασκούν

μεγάλη επιρροή. Συνολικά 471 διαδηλωτές έχουν σκοτωθεί από την έναρξη των κινητοποιήσεων, σύμφωνα με την μη κυβερνητική οργάνωση Iran Human Rights με έδρα τη Νορβηγία. Το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν ανακοίνωσε ότι «περισσότεροι από 200 άνθρωποι, πολίτες και μέλη των δυνάμεων της τάξης, έχουν σκοτωθεί», ενώ ο στρατηγός Αμιραλί Χαζιζαντέχ των Φρουρών της Επανάστασης είχε κάνει λόγο για περισσότερους από 300 νεκρούς. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν συλληφθεί.

Προχθές, μία ηθοποιός του κινηματογράφου, η Μιτρά Χαζάρ, συνελήφθη στο σπίτι της, επειδή ανάρτησε πρόσφατα στον λογαριασμό της στο Instagram βίντεο με τις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο στο Βερολίνο σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το κίνημα στο Ιράν. Εξαιτίας, λοιπόν, της πρωτοφανούς αντίδρασης, ακολούθησε η επίμαχη δήλωση του γενικού εισαγγελέα για την κατάργηση της Αστυνομίας Ηθών, η οποία όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί από το υπουργείο Εσωτερικών. Ήδη τα κρατικά ΜΜΕ του Ιράν επιδιώκουν να την “μαζέψουν”, δηλώνοντας πως η απόφαση για την κατάργηση της Αστυνομίας Ηθών δεν είναι αρμοδιότητα του γενικού εισαγγελέα. Περισσότερο φαίνεται πως έχουμε μία διαπάλη στο εσωτερικό του ίδιου του καθεστώτος.

Αναμέτρηση δύο κόσμων

Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας Al Alam σχολίασε χαρακτηριστικά ότι τα ξένα μέσα ενημέρωσης παρουσίαζαν τα σχόλια του γενικού εισαγγελέα ως «υποχώρηση εκ μέρους της Ισλαμικής Δημοκρατίας από τη στάση της σχετικά με το χιτζάμπ και τη θρησκευτική ηθική ως αποτέλεσμα των διαδηλώσεων». Σύμφωνα με τον διεθνή ανταποκριτή του Independent, Borzou Daragahi, «ο γενικός εισαγγελέας του Ιράν έκανε κάποιες διφορούμενες δηλώσεις που θα μπορούσαν ενδεχομένως να ερμηνευθούν ως τέλος της Αστυνομίας Ηθών, αλλά μπορεί επίσης να υποδηλώνουν ότι η δικαιοσύνη θέλει να αποστασιοποιηθεί από τον θεσμό. Οι δηλώσεις που αναφέρονται στον Τύπο δεν ισοδυναμούν με αλλαγή πολιτικής».

Μία ενδιαφέρουσα εκδοχή είναι η ανάρτηση του Ιρανού δημοσιογράφου και ακτιβιστή Masih Alinejad: «Η είδηση για την κατάργηση της Αστυνομίας Ηθών στο Ιράν είναι παραπληροφόρηση, αλλά δείχνει τον φόβο του καθεστώτος». Είναι χαρακτηριστικό πως το ίδιο το καθεστώς δεν μπορεί να υποτιμήσει την δυναμική των διαδηλώσεων, καθώς είναι προς συζήτηση ακόμα και ζητήματα ταμπού, όπως η κατάργηση της υποχρεωτικότητας της μαντίλας. Η μαντίλα έγινε υποχρεωτική στο Ιράν τέσσερα χρόνια μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979. Σύμφωνα με τον νόμο του 1983, οι γυναίκες στο Ιράν – Ιρανές και αλλοδαπές – ασχέτως της θρησκείας τους, θα πρέπει να φορούν δημοσίως μαντίλα και φαρδιά ρούχα.

Στις 24 Σεπτεμβρίου, μία εβδομάδα μετά την έναρξη των κινητοποιήσεων, το μεταρρυθμιστικό κόμμα του Ιράν κάλεσε τις αρχές να άρουν την υποχρεωτικότητα της μαντίλας. Η Ένωση του Λαού του Ισλαμικού Ιράν, που ιδρύθηκε από στενούς συνεργάτες του μεταρρυθμιστή πρώην προέδρου Μοχαμάντ Χαταμί (1997-2005), ανακοίνωσε ότι ζήτησε από τις αρχές «να προετοιμάσουν τα νομικά εργαλεία που θα ανοίξουν τον δρόμο προς την ακύρωση της νομοθεσίας περί υποχρεωτικότητας της μαντίλας», σύμφωνα με ανακοίνωση του κόμματος στα τέλη Σεπτεμβρίου. Από τις 5 Ιουλίου 2022 ένας νέος νόμος για τη μαντίλα και τη σεμνότητα, τον οποίο προώθησε ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί, επέβαλε νέους περιορισμούς στις γυναίκες.

Βάσει το νέου νόμου, η μαντίλα πρέπει να καλύπτει όχι μόνο τα μαλλιά τους, αλλά και τον λαιμό και τους ώμους. O Ραϊσί είχε σύμφωνα με τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης σειρά συσκέψεων με τους αρμόδιους υπουργούς Εσωτερικών και Δικαιοσύνης, για τις συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες. Δεν ανακοινώθηκαν λεπτομέρειες, με εξαίρεση τις ανακοινώσεις του γενικού εισαγγελέα. Το βράδυ του Σαββάτου, ο Ραϊσί είχε συνεργασία, σύμφωνα με το προεδρικό γραφείο, με τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου Μοχάμεντ Μπαγκέρ Γκαλιμπάφ και τον υπουργό Δικαιοσύνης Χουσεΐν Μοχσενί Εντσεχί. Την ίδια στιγμή, οι διαδηλωτές καλούν σε νέες κινητοποίησεις την ερχόμενη Τετάρτη, εν όψει του μηνύματος του Ιρανού προέδρου στους φοιτητές.

LA RÉVOLTE se poursuit en #Iran, ici au coeur de Téhéran, quartier Sattarkhan, où des manifestants se sont réunis ce samedi 3 décembre à la tombée de la nuit aux cris de « Pauvreté, corruption, cherté, nous irons jusqu’au renversement [du régime] ! », au 78e jour de contestation. pic.twitter.com/mGubxA5cKT

— Armin Arefi (@arminarefi) December 4, 2022