Μάχες στα άδυτα του αμερικανικού Πενταγώνου

Τον Ιούλιο του 2020 το Founders Fund του Peter Thiel (του επενδυτικού κεφαλαίου Founders Fund και επικεφαλής της Palantir Technologies επενδύει 200 εκατομμύρια δολάρια στην εταιρεία, μαζί με τον εξέχοντα μεγαλοεπενδυτή της Silicon Valley, Andreessen Horowitz, αυξάνοντας την κεφαλαιοποίηση της εταιρείας στα δύο δισεκατομμύρια.

Ένα δωδεκάμηνο αργότερα οι ίδιοι επενδυτές ακολουθούμενοι και από άλλους τοποθετούν ακόμα $450 εκατομμύρια στην εταιρεία, διευρύνοντας την κεφαλαιοποίησή της στα 4,5 δισεκατομμύρια. Από τότε προστίθενται και άλλα κεφάλαια στην εταιρεία, που συνιστούν την αιχμή του δόρατος της στροφής μεγάλων επενδυτών προς τις αμυντικής τεχνολογίας νεοφυείς επιχειρήσεις (όπως της Anduril) με σκοπό να καρπωθούν μεγάλα οφέλη από την διεύρυνση της ανάπτυξής τους.

Η Anduril και η πρωτοβουλία Replicator

Οι επιτυχίες της Anduril στην κατακύρωση αμυντικών συμβάσεων και στην είσοδο μεγάλων επενδυτών στα κεφάλαιά της, αλλά και η παρασκηνιακή αμέριστη υποστήριξη του Peter Thiel, πείθουν αρκετά ανώτερα και ανώτατα στελέχη του Πενταγώνου, πως υπάρχει ανάγκη μεταρρύθμισης στην διαδικασία κατακύρωσης συμβάσεων, ώστε να υπάρξει χώρο για νεοφυείς επιχειρήσεις του αμυντικού τομέα και εταιρείες καινοτόμου τεχνολογίας.

Στις 28 Αυγούστου του 2023 η υφυπουργός Άμυνας Kathleen Hicks, τότε δεύτερη στην ιεραρχία του υπουργείου, ανακοινώνει την πρωτοβουλία Replicator, με στόχο την επιτάχυνση των παραδόσεων προηγμένων τεχνολογικά οπλικών συστημάτων στις ένοπλες δυνάμεις.

Όπως αναγνωρίζει στην σχετική της ανακοίνωση, οι διαδικασίες του προϋπολογισμού του υπουργείου και οι ανάλογες γραφειοκρατικές, παραμένουν υπερβολικά βραδείες, αδέξιες και βυζαντινές, οπότε για να παρακαμφθούν τα εμπόδια, η πρωτοβουλία Replicator θα περιορίσει δραστικά την γραφειοκρατία και θα κατακυρώσει συμβάσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις για την ταχεία ανάπτυξη και παράδοση καινοτόμων οπλικών συστημάτων με τεχνολογία αιχμής. Ο στόχος, όπως εξηγεί αφορά την πυροδότηση, ανάφλεξη και διάχυση της φλόγας των κινήτρων της καινοτομίας.

Όπως υπαινίσσεται η Hicks, οι συμβάσεις της νέας πρωτοβουλίας πρόκειται να κατακυρώνονται κατά κύματα και το πρώτο του Μαΐου του 2024 περιλαμβάνει τα μη επανδρωμένα καμικάζι αεροσκάφη (drones) Switchblade 600 της AeroVironment, που εκρήγνυνται στους προκαθορισμένους στόχους τους.

Η Anduril κερδίζει τρείς συμβάσεις στο δεύτερο κύμα στις 13 Νοεμβρίου του ιδίου έτους που περιλαμβάνουν χρηματοδότηση για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) επιτήρησης και μάχης τύπου Altius-600 για το Σώμα Πεζοναυτών, αγορά του κυριολεκτικά αόρατου μη επανδρωμένου αεροσκάφους (drone) Ghost-X (αρχική σύμβαση Σεπτεμβρίου) και την ανάπτυξη του Δοκιμαστικού Επιχειρησιακού Οχήματος (Enterprise Test Vehicle). Τον Απρίλιο του 2024 της κατακυρώνεται επίσης η κατασκευή πρωτοτύπων του προτεινόμενου μη επανδρωμένου Μαχητικού Συνεργαζόμενου Αεροσκάφους (Collaborative Combat Aircraft-CCA).

Ένα εξάμηνο αργότερα, τον Νοέμβριο, η Hicks εμφανίζεται να εναγκαλίζεται τις προτάσεις του Palmer Luckey για την αναμόρφωση των αγορών του Πενταγώνου. Η πρωτοβουλία Replicator, όπως τονίζει, αποδεικνύει πως υπάρχει δυνατότητα να αρθούν οι φραγμοί στην καινοτομία και να επιταχυνθούν οι παραδόσεις πρωτοποριακών οπλικών συστημάτων στις ένοπλες δυνάμεις. Εξηγεί μάλιστα πως δημιουργούνται ευκαιρίες για ένα ευρύ φάσμα συμβατικών και μη συμβατικών εταιρειών του αμυντικού τομέα και της τεχνολογίας και ενισχύεται η δυνατότητα να επαναλαμβάνονται οι συγκεκριμμένες διαδικασίες, χωρίς να ανακόπτονται.

Ο κύκλος του Τραμπ και η Anduril

Η Hicks εγκαταλείπει το υπουργείο Άμυνας στις 20 Ιανουαρίου, όταν πλέον και επίσημα ο Ντόναλντ Τραμπ αναλαμβάνει την προεδρία των ΗΠΑ, ακολουθούμενη από πολλούς από τους βοηθούς της. Παραμένει ακαθόριστο το εάν και κατά πόσον η νέα κυβέρνηση θα υιοθετήσει τις παρακαταθήκες, αν και ο Elon Musk και ο αντιπρόεδρος J. D. Vance, έχουν στενούς δεσμούς με την Silicon Valley και κατά πάσα πιθανότητα θα ευνοήσουν την πρωτοβουλία Replicator.

Ο νέος υπουργός Άμυνας, πρώην αξιωματικός των ενόπλων δυνάμεων και παρουσιαστής του τηλεοπτικού δικτύου Fox News, δεν έχει κάποιο σημαντικό υπόβαθρο στην ανάπτυξη οπλικών συστημάτων και σπάνια αναφέρεται στο ζήτημα. Όμως η επιλογή του Τραμπ, για τον υφυπουργό, τον Stephen A. Feinberg, που συνιστά τον επικεφαλής των διαχειριστών επενδύσεων του θεσμικού κεφαλαίου Cerberus Capital Managemen, αφορά έναν άνθρωπο που πρόσφατα εξαγοράζει την νεοφυή Stratolaunch, εταιρεία που κινείται στον χώρο της αμυντικής τεχνολογίας και μάλλον ενδιαφέρεται να επεκτείνει προγράμματα, όπως η πρωτοβουλία Replicator.

Κατά μία έννοια η κυβέρνηση Τραμπ θα εφαρμόσει παλαιότερες πρακτικές όσον αφορά το Πεντάγωνο, με τον πρόεδρο και τους Ρεπουμπλικάνους συμμάχους του στην Βουλή των Αντιπροσώπων να πιέζουν για μεγάλες αυξήσεις αμυντικών δαπανών, σε πείσμα του γεγονότος ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός εγγίζει τα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Κάθε κατασκευαστής οπλικών συστημάτων πρόκειται να επωφεληθεί, είτε πρόκειται για τους παραδοσιακούς ομίλους, είτε τις νεοφυείς εταιρείες της Silicon Valley.

Εάν όμως τελικά οι αμυντικές δαπάνες παραμείνουν στα τρέχοντα επίπεδα, ώστε να αντισταθμισθούν οι περικοπές φόρων και άλλα μέτρα που ευνοούν ο νέος πρόεδρος και οι Ρεπουμπλικάνοι, τότε θα οξυνθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων ομίλων και των νεοφυών αμυντικών εταιρειών και πιθανότατα θα δημιουργηθούν ρήγματα στον στενό κύκλο του Trump, με τους πιστούς στους πρώτους να αντιμάχονται τους δεύτερους και οπαδούς των νεοφυών.

Ο ρόλος του Musk

Η πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων νομοθετών στην Βουλή των Αντιπροσώπων εξαρτάται από τις συνεισφορές του παλαιού αμυντικού βιομηχανικού κατεστημένου για την χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών, οπότε αναπόφευκτα θα αναγκασθούν να το υποστηρίξουν. Όμως οι δύο βασικοί σύμβουλοι του νέου προέδρου, ο J. D. Vance και ο Elon Musk, όπως και παρασκηνιακά ο Peter Thiel, τον ωθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση, συγκεντρώνοντας στο στρατόπεδό τους και άλλους δισεκατομμυριούχους της νέας τεχνολογίας.

Ειδικά ο J. D. Vance, που καταγγέλλεται ως ο άνθρωπος του Thiel στην κυβέρνηση και η ιδιωτική του εταιρεία επενδύσεων Narya Capital –ακόμα μία συμπωματικά (;) επωνυμία από τον Άρχοντα των Δακτυλιδιών, όπως η Anduril που αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο – έχει σημαντική θέση στο μετοχικό κεφάλαιο της Anduril, όπως και σε συναφών δραστηριοτήτων νεοφυείς εταιρείες. Αναμφίβολα η συγκεκριμένη ομάδα επιχειρηματιών θα παρέμβει στο Πεντάγωνο για να κατακυρωθούν και νέες συμβάσεις στην Palantir, στην Anduril και άλλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της άμυνας και του διαστήματος.

Ο Elon Musk με το νέο υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE), όπως και ο Palmer Luckey, μάχεται για να αποσπάσει συμβάσεις για την αεροδιαστημική εταιρεία του SPACEX και εκφράζει την βαθύτατη περιφρόνησή του για την παραδοσιακή κοστοβόρο μεθοδολογία λειτουργίας του Πενταγώνου.

Ειδικότερα επικρίνει σφοδρά τον πακτωλό χρημάτων που καταλήγει στην Lockheed Martin, για την προμήθεια των μαχητικών τύπου F-35 που δεν εκπληρούν μάλιστα στις προδιαγραφές τους, από την στιγμή που μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ), ανταποκρίνονται με μεγαλύτερη αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα με ένα κλάσμα του κόστους τους. Υποστηρίζει μάλιστα πως τα επανδρωμένα αεροσκάφη αποτελούν πλέον παρελθόν, με το μέλλον να ανήκει στα ανάλογα μη επανδρωμένα (drones).

Η σφοδρή κριτική του για το μαχητικό τύπου F-35, προκαλεί με την δημοσιοποίησή της πτώση της τιμής της μετοχής της Lockheed Martin κατά 3%, με την εταιρεία να αναγκάζεται να απαντήσει πως κατασκευάζει το πλέον εξελιγμένο πολεμικό αεροσκάφος στον κόσμο με ανυπέρβλητες δυνατότητες, με την αγαστή συνεργασία της κυβέρνησης και των βιομηχανικών της εταίρων.

Σε παράλληλη τροχιά, ο Γενικός Γραμματέας της Πολεμικής Αεροπορίας στο Πεντάγωνο, Frank Kendall, δηλώνει απόλυτο σεβασμό στις μηχανολογικές γνώσεις και την εμπειρία του Musk, αλλά ο επιχειρηματίας δεν έχει χειρισθεί ποτέ του πολεμικό αεροσκάφος. Προσθέτει πως οφείλει να εκπαιδευθεί στην συγκεκριμένη δραστηριότητα, πριν συνεχίσει τις μεγαλόστομες διακηρύξεις του. Ούτως ή άλλως δεν προβλέπει αντικατάσταση του F-35 και θα συνεχισθούν οι αγορές του, όπως και οι αναβαθμίσεις του.

Σχίσμα στο αμυντικό κατεστημένο 

Όσον αφορά τον Τραμπ προς το παρόν σιωπά στο θέμα του μαχητικού, όπως και για τα άλλα παράλογα δαπανηρά προγράμματα του Πενταγώνου, με εξαίρεση την πρόσφατη επίσημη δήλωση αμέριστης υποστήριξης στο νέο μαχητικό F-47, που πρόκειται να κατασκευάσει η Boeing. Ίσως πάντως να επιβραδύνει τις αγορές του F-35, εν όψει μάλιστα και της παραγωγής νέου μαχητικού αεροσκάφους, επιχειρώντας να στρέψει δαπάνες σε άλλα καινοτόμα προγράμματα.

Όμως το σχίσμα που αποκαλύπτεται από την στάση του Musk και δημιουργείται μεταξύ που παλαιού αμυντικού και βιομηχανικού κατεστημένου και των νέων εταιρειών, όπως η Palantir, η Anduril, η General Atomics, η Aerovironment και άλλες, πρόκειται να διευρυνθεί, για να προκύψει μία νέα μορφή αμυντικού και βιομηχανικού κατεστημένου που αναπόφευκτα θα ισχυροποιείται σε πλούτο και ισχύ. Το πως θα αντιδράσει το παλαιό κατεστημένο στην επικίνδυνη απειλή μένει να αποδειχθεί, αλλά οι παλαιοί όμιλοι δεν προβλέπεται να καταθέσουν τα όπλα αμαχητί, με την σύγκρουση κατά πάσα πιθανότητα να διχοτομεί τελικά το σύμπαν του Τραμπ.

Πάντως οι αναλύσεις και οι αντιπαραθέσεις παραλείπουν την ζωτική λεπτομέρεια της συμμετοχής των έξι μεγαλύτερων ομίλων επενδυτικών κεφαλαίων στο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών κατασκευής οπλικών συστημάτων με την ιδιότητα των θεσμικών επενδυτών. Η Vanguard και η Blackrock, αποτελούν τους κορυφαίους επενδυτές στο πεδίο των εξοπλισμών, ακολουθούμενες από την τρίτη σε επενδύσεις State Street.

Παράλληλα η CAPITAL GROUP COMPANIES, η NEWPORT TRUST, η FIDELITY MANAGEMENT & RESEARCH-FMRC LLC, η T ROWE PRICE και η BANK OF AMERICA, αποτελούν τους μεγαλύτερους θεσμικούς επενδυτές των δύο μεγαλύτερων κατασκευαστών οπλικών συστημάτων. Ειδικότερα η FIDELITY MANAGEMENT & RESEARCH-FMRC LLC ελέγχει το 4% της RAYTHEON και το 6% της NORTHROP GRUMMAN, η T ROWE PRICE το 7% της BOEING και το 4% της NORTHROP GRUMMAN, ενώ η BANK OF AMERICA κατέχει το 4% της LOCKHEED MARTIN και το 3% της RAYTHEON.

Συγκεντρωτικά οι “Τρείς Μεγάλοι”, ήτοι οι BLACKROCK, STATE STREEET και VANGUARD, μαζί με τους ακόμα τρείς προαναφερόμενους θεσμικούς επενδυτές, κατέχουν το 47% της LOCKHEED MARTIN, το 37% της BOEING, το 34% της RAYTHEON, το 39% της NORTHROP GRUMMAN και το 26% της GENERAL DYNAMICS.

Οι συμμετοχές αφορούν μόνον στο σύνολο των κοινών μετοχών και δεν συμπεριλαμβάνουν συμμετοχές θυγατρικών τους ή μερικά ελεγχόμενων άλλων εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου και επενδυτικών κεφαλαίων. Αναμφίβολα τα γιγαντιαία επενδυτικά σχήματα εφαρμόζουν εναρμονισμένη πρακτική στις γενικές συνελεύσεις των μετόχων, πιέζοντας τα διοικητικά συμβούλια να υιοθετούν τις προθέσεις τους. Μετά την σαρωτική νίκη του Τραμπ πάντως, ο Musk καταφέρεται εναντίον των πολεμοκάπηλων κερδοσκόπων, αν και παραμένει ζητούμενο τους ποιους πραγματικά εννοεί.