Η πύρρειος νίκη του Ερντογάν στη Συρία
29/10/2019
Γράφει ο Burak Bekdil* –
Μτφρ. Βαγγέλης Γεωργίου
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πλανάται αν πιστεύει ότι μια στρατιωτική επιχείρηση στα σύνορα με τη Συρία θα λύσει μια εθνοτική σύγκρουση που χρονολογείται από τις αρχές του 19ου αιώνα. Η πρόσφατη ιστορία της σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων σε συνδυασμό με δημογραφικούς παράγοντες εξηγεί γιατί μια στρατιωτική εκστρατεία είναι απίθανο να επιλύσει τη σύγκρουση.
Η στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στη βορειοανατολική Συρία είχε φαινομενικά ένα ευχάριστο τέλος στην έβδομη μέρα της, με όλους τους κρατικούς και μη κρατικούς φορείς στο θέατρο της Συρίας εμφανίζονται ως νικητές: Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ υποτίθεται έφερε την κατάπαυση του πυρός μεταξύ Τουρκίας-Κούρδων σώζοντας έτσι εκατομμύρια ζωές.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι η εισβολή εξουδετέρωσε μια τεράστια ζώνη Κούρδων τρομοκρατών. Η Ρωσία κέρδισε τον έλεγχο μιας περιοχής που εκκενώθηκε από τις δυνάμεις των ΗΠΑ. Το συριακό καθεστώς προχώρησε σε περιοχές που άφησε στους Κούρδους το 2012. Οι δε Κούρδοι βρήκαν νέους συμμάχους στη Μόσχα και τη Δαμασκό. Τίποτα από τα παραπάνω δεν θα φέρει αδιάλειπτη ειρήνη σε μια περιοχή που βρίσκεται μονίμως σε αναταραχή.
Ο πιο πρόσφατος πόλεμος της Τουρκίας εναντίον των Κούρδων ήδη κρατάει 35 χρόνια μέχρι τώρα και έχει προκαλέσει πάνω από 40.000 θύματα σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις. Αυτή η περίοδος βίας ξεκίνησε το 1984, όταν το ΡΚΚ στην Τουρκία -το οποίο θεωρείται από ΗΠΑ και ΕΕ τρομοκρατική οργάνωση- σκότωσε 33 άοπλους Τούρκους στρατιώτες στη νοτιοανατολική Τουρκία.
Το PKK από τότε έχει σκοτώσει χιλιάδες Τούρκους στρατιώτες, καθώς και κυβερνητικούς αξιωματούχους, Κούρδους που αρνούνται να συνεργαστούν και πολίτες. Σε απάντηση, ο τουρκικός στρατός κατέφυγε σε βάναυσες μεθόδους καταστολής, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1990. Αυτές οι μέθοδοι περιλάμβαναν τα βασανιστήρια και τη δολοφονία πολιτικών ακτιβιστών. Όπως και να το δει κανείς, ήταν ένας βρώμικος πόλεμος.
Η Άγκυρα έχει ανακοινώσει πολλές φορές ότι έχει νικήσει την τρομοκρατία του PKK μία για πάντα, αλλά στην πραγματικότητα δεν το έχει καταφέρει ακόμα. Ο Τραμπ συγκρίνει αυτή τη μακρόχρονια σύγκρουση με έναν σχολικό καυγά, τον οποίον η αμερικανική ανδρεία σταμάτησε προσωρινά.”Μερικές φορές πρέπει να τους αφήσεις να πολεμήσουν. Είναι σαν δύο παιδιά, τα οποία πρέπει να αφήσεις να τσακωθούν και στη συνέχεια να τα χωρίσεις”. Αυτά τα παιδιά δεν αστειεύονται όμως: θα ορμήξει το ένα στο άλλο με την πρώτη ευκαιρία.
Η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει μια “ασφαλή ζώνη” μήκους 440 χλμ. και πλάτους 32 χλμ. στη βόρεια Συρία πιέζοντας τους Κούρδους προς νότο. Από τις 20 Οκτωβρίου, ο στρατός της ισχυρίστηκε ότι ελέγχει μια περιοχή μήκους 120χλμ και πλάτους 30 χλμ. Η επιχείρηση είναι απίθανο να κινηθεί προς τα ανατολικά προς τη Δαμασκό, όπου το καθεστώς στηρίζεται σε ρωσικές δυνάμεις, τους νέους προστάτες των Κούρδων.
Κάνει λάθος ο Ταγίπ
Ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι η επιχείρηση έχει ήδη αποφέρει τα επιθυμητά (στρατιωτικά) αποτελέσματα. Μπορεί. Αλλά είναι λάθος να πιστεύει ότι μια διασυνοριακή επιχείρηση θα λύσει πλήρως μια εθνοτική σύγκρουση που χρονολογείται από τις αρχές του 19ου αιώνα. Η πρόσφατη ιστορία και τα δημογραφικά στοιχεία μας λένε τον λόγο.
Στην πρόσφατη επιχείρηση “Πηγή Ειρήνης”, τα κουρδικά χτυπήματα σκότωσαν δεκάδες Τούρκους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και ενός μωρού εννιά μηνών. Η ασφαλής ζώνη που προτίθεται να κάνει η Τουρκία σημαίνει ότι πλέον οι Κούρδοι δεν θα μπορούν να βομβαρδίσουν του Τούρκους. Αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι η Τουρκία συνορεύει με μια ισχυρή κουρδική ζώνη. Η εισβολή φαίνεται να ώθησε τα σύνορα σε βάθος 30 χλμ, κάτι που δεν είναι παρά μια ανακατασκευή των συνόρων της Τουρκίας με τους Κούρδους.
Η Βόρεια Συρία φιλοξενεί εκατομμύρια Κούρδους που καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο της συνολικής έκτασης της χώρας. Δεν τίθεται θέμα ότι η Τουρκία θα εξουδετερώσει εκατομμύρια Κούρδους που αναζητούν αυτονομία ή ανεξαρτησία, ορισμένοι εκ των οποίων αγωνίζονται με πολιτικά μέσα όχι στρατιωτικά.
Το κουρδικό πρόβλημα της Τουρκίας δεν περιορίζεται μόνο στις πολιτικές προσδοκίες των Κούρδων της Συρίας. Οι Κούρδοι του Ιράκ έχουν παρόμοιες φιλοδοξίες, όπως και τα σχεδόν 20 εκατομμύρια Κούρδων της Τουρκίας. Ένα κόμμα υπέρ της αυτονομίας στην Τουρκία, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών, απολαμβάνει στήριξης της τάξεως του 10% των ψηφοφόρων.
Ας κοιτάξει να τα βρει με το PKK
Οι περισσότερες από τις συγκρούσεις από το 1984, μαζί με τις παράπλευρες απώλειες, έλαβαν χώρα σε τουρκικό έδαφος, με τις πολιτοφυλακές του ΡΚΚ να χρησιμοποιούν το ιρακινό και το συριακό έδαφος ως καταφύγιο. Αμέτρητες διασυνοριακές επιχειρήσεις έχουν πραγματοποιηθεί από την έναρξη της σύγκρουσης, κυρίως στο βόρειο Ιράκ.
Η επιχείρηση “Πηγή Ειρήνης” υπενθυμίζει, μεταξύ άλλων, μια επίθεση του Φεβρουαρίου του 2008 εναντίον μαχητών του PKK στο βόρειο Ιράκ. Όπως δήλωσε τότε ο τουρκικός στρατός έκανε την επίθεση για να «εμποδίσει την περιοχή να αποτελέσει μόνιμη και ασφαλή βάση για τους τρομοκράτες και να συμβάλει στη σταθερότητα του Ιράκ και την εσωτερική ειρήνη». Μέχρι σήμερα όμως το βόρειο Ιράκ παραμένει ασφαλές καταφύγιο για χιλιάδες μαχητές του ΡΚΚ. Είναι πιθανόν να συμβεί το ίδιο και με τη βόρεια Συρία, ανεξάρτητα από αυτά που λένε οι Τούρκοι ότι δήθεν νίκησαν τους Κούρδους.
Όπως και πολλές προηγούμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις, η “Πηγή Ειρήνης” φαίνεται να είναι μια “Πύρρειος νίκη” για την Άγκυρα. Για να τερματιστεί η σύγκρουση, η Τουρκία πρέπει πρώτα να κάνει ειρήνη με τους δικούς της Κούρδους, αντί να τρέχει για να ξεκάνει τους Κούρδους του Ιράκ ή της Συρίας. Ο Ερντογάν ήταν αρκετά γενναίος για να δοκιμάσει μια ιστορική ειρηνευτική συμφωνία με τους Κούρδους το 2013, αλλά η εθνικιστική του ταλάντευση -και η τρομοκρατία του ΡΚΚ στις πόλεις- τερμάτισαν αυτή την προσπάθεια. Θα πρέπει να δώσει άλλη μια ευκαιρία στην ειρήνη.
