NATO-Τουρκία: Γάμος δίχως αγάπη, αλλά γάμος...

Γράφει ο Robin Emmott –

Η αμερικανοτραφής νατοϊκή συμμαχία αποφάσισε να διατηρήσει την στρατιωτική στήριξη στην Τουρκία, παρά την οργή για την στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία και τις σχέσεις της με τη Ρωσία, όπως ανέφεραν πέντε ανώτεροι διπλωμάτες. Η Ισπανία απειλούσε να αποσύρει τους πυραύλους Patriot από την Τουρκία σε ένδειξη διαμαρτυρίας στην τουρκική επίθεση στη Συρία, η οποία, όπως λέγαν οι σύμμαχοι στο NATO, έθεσε σε κίνδυνο τον πόλεμο ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. Η Άγκυρα, από την πλευρά της, είπε ότι επρόκειτο για καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Στην συνάντηση των υπουργών Άμυνας του NATO στις Βρυξέλλες, την πρώτη συνάντηση σε ανώτερο επίπεδο από τότε που ο Ερντογάν επιτέθηκε στη Συρία στις 9 Οκτωβρίου, η Ισπανίδα Margarita Robles δήλωσε ότι η Μαδρίτη δεν θα αποσύρει τους πυραύλους της. Θα προσφερθεί στην Άγκυρα μια επιπλέον εξάμηνη διορία παραμονής των πυραύλων, εάν της ζητηθεί. Η αλλαγή αυτή θέσης της Ισπανίας είναι δείγμα μιας αλλαγής του τόνου του Συμμαχίας δείχνοντας ότι είναι αποφασισμένη να κρατήσει κοντά της την Άγκυρα, παρά την ανησυχία για τη συμπεριφορά της Τουρκίας στη Συρία, όπως είπαν διπλωματικές πηγές.

Στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, ο Τούρκος υπουργός Χουλουσί Ακάρ διατήρησε ένα προκλητικό τόνο το βράδυ της Πέμπτης, μιλώντας για το δικαίωμα της χώρας του να συνάπτει συμφωνίες τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσία. Ωστόσο, μόνο μια μικρή ομάδα χωρών υπό την ηγεσία της Γαλλίας ήταν εξαιρετικά επικριτική. «Υπάρχει μια συντονισμένη προσπάθεια να μην επιδεινωθούν τα πράγματα», δήλωσε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ στο Reuters. «Η Τουρκία, λόγω Τραμπ, πίεσε εκ νέου το NATO. Αλλά η Τουρκία είναι πολύ σημαντική για να τη χάσουμε».

Η αποθήκευση πυρηνικών κεφαλών των ΗΠΑ στην Τουρκία στη Βάση του Ιντσιρλίκ και ο τουρκικός στρατός, ο δεύτερος μεγαλύτερος του NATO, προσφέρουν στη Συμμαχία σημαντική στρατηγική παρουσία στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα. Το ΝΑΤΟ επιδιώκει επίσης να διατηρήσει μια εικόνα ενότητας ενόψει της διάσκεψης κορυφής στο Λονδίνο στις 4 Δεκεμβρίου για την επέτειο των 70 ετών από την ίδρυσή του. Με αυτόν τον τρόπο ελπίζουν στο NATO να ενισχυθεί το αίσθημα εμπιστοσύνης που κλονίστηκε χάρη στον Τραμπ, δήλωσαν διπλωμάτες.

Μέχρι την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014, το NATO θεωρούνταν ένα απομεινάρι του Ψυχρού Πολέμου και σήμερα χρειάζεται την Τουρκία για να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις στο ευρωπαϊκό έδαφος και να αμυνθεί στις βαλλιστικές απειλές του Ιράν και της Βόρειας Κορέας.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, κ. Jens Stoltenberg, δήλωσε ότι η συμμαχία είχε ξεπεράσει διαφορές στο παρελθόν, ιδίως κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ιράκ που διεξήχθη από τις ΗΠΑ το 2003, στον οποίο αντιτάχθηκαν η Γαλλία και η Γερμανία. «Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε διαφορετικές απόψεις στο ΝΑΤΟ», δήλωσε στους δημοσιογράφους. Ωστόσο, η επίθεση της Άγκυρας ενάντια στις κουρδικές δυνάμεις, οι οποίες πολέμησαν μαζί με τις ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους, και η απανωτή συμφωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν για κοινές περιπολίες στη βόρεια Συρία, έφεραν στο φως πολλές διαφορές.

Κρατώντας ενωμένη την οικογένεια

Οι εκκαθαρίσεις Τούρκων αξιωματικών –που διέθεταν δυτική εκπαίδευση– μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, η αγορά των S-400 και ο αυταρχισμός του Ερντογάν δείχνουν ότι η Τουρκία δεν θα ανταποκρινόταν στις προϋποθέσεις ένταξης της συμμαχίας, αν ήταν να ενταχθεί σήμερα.

Τα σχόλια του Ερντογάν τον Σεπτέμβριο ότι είναι απαράδεκτο για την Τουρκία να μην έχει τα δικά της πυρηνικά όπλα, έφεραν επίσης αμηχανία στους διπλωματικούς κύκλους του NATO. Η Τουρκία έχει υπογράψει δύο συνθήκες που απαγορεύουν κάθε πυρηνική έκρηξη για οποιοδήποτε σκοπό. Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Μάρκ Εσπερ δήλωσε ότι η στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας ήταν “αδικαιολόγητη” και το πιο πρόσφατο σημάδι ότι η Άγκυρα κατευθύνεται προς τη λάθος κατεύθυνση.

Ωστόσο, στην ιδρυτική συνθήκη του 1949, το ΝΑΤΟ δεν διαθέτει κανέναν μηχανισμό για να απελάσει ένα συμμαχικό μέλος. Η Τουρκία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952. Ορισμένοι διπλωμάτες έχουν εκφράσει τη λύπη τους σε προσωπικές συζητήσεις πως δεν υπάρχει τίποτα που να επιτρέπει την αναστολή ή την επιβολή κυρώσεων σε ένα μέλος παραβάτη.

Υπάρχει επίσης ένας βαθμός εμπιστοσύνης στη συμμαχία ότι η Ρωσία, την οποία οι δυτικοί ηγέτες κατηγορούν για μια συγκεκαλυμμένη εκστρατεία αποσταθεροποίησης της Δύσης, δεν θα μπορούσε ποτέ να προσφέρει στην Τουρκία το είδος των συλλογικών εγγυήσεων ασφάλειας που μπορεί να προσφέρει το ΝΑΤΟ.

Τελικά, οι δυτικοί σύμμαχοι συμφωνούν ότι ο ρόλος της Τουρκίας είναι κρίσιμος για τη Συμμαχία, δεδομένης της στρατηγικής της θέσης μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. «Στο ΝΑΤΟ κάνεις υπομονή και κρατάς την οικογένεια ενωμένη. Ιστορικά αυτό έχει αποδώσει», δήλωσε ο Jamie Shea, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, που εργάζονται σήμερα στο think-tank του Friends of Europe.