Από το αυτί και στον Άσαντ το μήνυμα Πούτιν στον Ερντογάν

Τορπίλη στην συνάντηση του Σότσι, που έχουν σήμερα οι πρόεδροι Πούτιν, Ερντογάν και Ροχανί έριξε η Μόσχα διαμηνύοντας στην Άγκυρα ότι δεν έχει το δικαίωμα να δημιουργήσει «ζώνη ασφαλείας» μέσα στη Συρία, χωρίς την έγκριση του Άσαντ. Η θέση αυτή της Μόσχας είχε διαφανεί και στην προηγούμενη συνάντηση των προέδρων των δύο χωρών, εκφράζεται όμως επισήμως σήμερα, λίγες μόλις ημέρες μετά την προέλαση των Κούρδων στην ανατολική Συρία και ενώ αναμένεται δήλωση του Τραμπ για την ολοκληρωτική νίκη επί  του Ισλαμικού Κράτους.

Πρόκειται ουσιαστικά για το δεύτερο άδειασμα του Ερντογάν μέσα σε μία εβδομάδα, αυτήν την φορά από τους Ρώσους, καθώς είχαν προηγηθεί δηλώσεις Αμερικανών για την σχεδόν πλήρη ανακατάληψη των εδαφών που κατείχαν οι τζιχαντιστές στην Συρία. Με τις δηλώσεις τους αυτές, και κυρίως με την δράση των Κούρδων στην Ντέιρ αλ Ζορ, τον τελευταίο θύλακα των τζιχζαντιστών, Αμερικανοί και Κούρδοι ακύρωναν τον ρόλο του «αρχιστράτηγου» που είχε δώσει ο Τραμπ στον Τούρκο πρόεδρο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι Ρωσία, Τουρκία και Ιράν προβάλλουν ως εγγυήτριες δυνάμεις, στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Αστάνας, για την εξεύρευση μιας πολιτικής λύσης στην Συρία. Οι τρεις χώρες διαθέτουν στρατεύματα στα συριακά εδάφη, ανήκουν ωστόσο σε διαφορετικά στρατόπεδα. Μόσχα και Τεχεράνη στηρίζουν την κυβέρνηση της Δαμασκού, ενώ η Άγκυρα ομάδες αντικαθεστωτικών ανταρτών.

Πληρώνει τις εμμονές του

Το μεγάλο πρόβλημα για την Άγκυρα και τον Ερντογάν είναι βεβαίως οι δυνάμεις της Κουρδικής Πολιτοφυλακής YPG, οι οποίες έχουν σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών και έχουν κερδίσει τον σεβασμό και την στήριξη των Αμερικανών. Ανώτατοι  Αμερικανοί αξιωματούχοι άλλωστε, ανάμεσά τους ο υπουργός Εξωτερικών Πομπέο και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Μπόλτον, έχουν συνδέσει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία με τις εγγυήσεις της Άγκυρας για την προστασία των Κούρδων.

Η εμμονή ωστόσο του Ερντογάν με τις YPG και οι συνεχείς απειλές του για εισβολή στις κουρδικές περιοχές και κυρίως στην Μανμπίτζ, έχουν στρέψει τους Κούρδους στην αγκαλιά του Άσαντ, με τις ευλογίες φυσικά της Μόσχας. Ο Τούρκος πρόεδρος, όπως και ο υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου, επιμένουν πάντως, όλο αυτό το διάστημα, στην δημιουργία της «ζώνης ασφαλείας» στην βορειοανατολική Συρία, τονίζοντας μάλιστα ότι η Άγκυρα μπορεί να την κάνει και μόνη της.

Η Μόσχα από την πλευρά της επέμενε ότι το νόμιμο είναι απ’ όπου φεύγουν οι Αμερικανοί στην Συρία να αναλαμβάνει το καθεστώς της Δαμασκού. Δεν είχε προχωρήσει όμως, με δημόσια τοποθέτησή της στην ευθεία απόρριψη της πρωτοβουλίας του Ερντογάν. Σήμερα ωστόσο το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ήταν κάθετο, ξεκαθαρίζοντας ότι «το ζήτημα της παρουσίας στρατιωτών που θα ενεργούν υπό τις διαταγές μιας τρίτης χώρας στο έδαφος μιας κυρίαρχης χώρας, και κυρίως της Συρίας, θα πρέπει να αποφασιστεί από τη Δαμασκό».

Η αντίδραση Ερντογάν

Το ζητούμενο είναι τώρα πως θα αντιδράσει ο Ερντογάν, ο οποίος δεν μπορεί να δεχθεί εύκολα την νέα εξέλιξη. Ήδη πάντως, καθ’ οδόν προς το Σότσι έστειλε ένα μήνυμα στον Πούτιν, τονίζοντας ότι η Ουάσινγκτον του ασκεί πιέσεις για την αγορά των συστημάτων πυραυλικής άμυνας S-400. «Όλοι το γνωρίζουν αυτό» είπε χαρακτηριστικά ο Τούρκος πρόεδρος.

Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που διαταράσσονται οι σχέσεις της Μόσχας με την  Άγκυρα, από την ημέρα που Ερντογάν πάτησε την μπανανόφλουδα που πέταξε ο Τραμπ, προτείνοντάς του ουσιαστικά να αντικαταστήσει τους Αμερικανούς μετά την αποχώρησή τους από την Συρία.

Στην συνάντηση της Μόσχας τον περασμένο μήνα, ο Πούτιν όχι μόνο δεν έκανε καμία αναφορά στην ζώνη ασφαλείας, αντιθέτως ο Λαβρόφ έβαλε και ζήτημα λειτουργίας της αποστρατικοποιημένης ζώνης στην Ιντλίμπ. Πρόκειται για την ζώνη που αποφάσισαν από κοινού Ρωσία και Συρία για να αποτραπεί μια γενικευμένη επιχείρηση του συριακού στρατού στην περιοχή, στην οποία έχουν καταφύγει αντικαθεστωτικοί αντάρτες και ανάμεσά τους τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους.

Κλειδί και πάλι η Ιντλίμπ

Η Ιντλίμπ θα είναι και στην σημερινή συνάντηση στο Σότσι ένα από τα βασικά θέματα της συζήτησης και, όπως διαφαίνεται, το Κρεμλίνο αναμένεται να τονίσει ότι εξαντλείται η υπομονή του απέναντι στην Τουρκία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με την έγκριση της Μόσχας, η Άγκυρα είχε αναλάβει στην Ιντλίμπ το έργο του διαχωρισμού των αντικαθεστωτικών ανταρτών και των τζιχαντιστών από τους αμάχους, κάτι που καθυστερεί και έχει προκαλέσει επανειλημμένως τις επικρίσεις της ρωσικής ηγεσίας.

Η Ρωσία καταγγέλλει άλλωστε ότι παρά την αποστρατικοποιημένη ζώνη ισλαμιστές αντάρτες που ανήκαν στο Μέτωπο αλ Νόσρα εξακολουθούν να ελέγχουν  Ιντλίμπ και πιέζει για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης εναντίον τους. Η Τουρκία από την πλευρά της είναι διστακτική και επικαλείται, επισήμως, φόβους για μια νέα ανθρωπιστική κρίση και ένα νέο κύμα προσφύγων. Αυτό που φοβάται ωστόσο περισσότερο, όλο αυτό το διάστημα, είναι ότι τυχόν εξελίξεις στην Ιντλίμπ θα την αποσπάσουν από το σχέδιό της για την δημιουργία ζώνης ασφαλείας στον συριακό βορρά. Το σχέδιο αυτό όμως ουσιαστικά το κατάργησε σήμερα η Μόσχα.

Στην συνάντηση του Σότσι, όπως ανέφερε ο Λαβρόφ, θα συζητηθεί και το θέμα της Επιτροπής που θα κληθεί να συντάξει ένα νέο Σύνταγμα για τη Συρία, με στόχο την πολιτική μετάβαση στην χώρα. Οι διαβουλεύσεις για το θέμα αυτό είναι σε εξέλιξη εδώ και μήνες, τον περασμένο Δεκέμβριο ωστόσο ο ΟΗΕ παραδέχθηκε την αποτυχία σύστασης Επιτροπής. Είχε επικαλεστεί μάλιστα τότε προβλήματα σχετικά με τις αλλαγές στην σύνθεση που είχε προτείνει η Δαμασκός.

Η σημερινή συνάντηση στο Σότσι είναι η τέταρτη σύνοδος κορυφής Ρωσίας- Τουρκίας και Ιράν, που γίνεται από το 2017 όταν ενεργοποιήθηκε η λεγόμενη διαδικασία της Αστάνας. Μια διαδικασία που, όπως επιβεβαιώνουν οι εξελίξεις, έχει υποσκελίσει τις προσπάθειες που γίνονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για τη διευθέτηση της συριακής πολεμικής κρίσης.