Γιατί ο Νετανιάχου διέταξε τη δολοφονία Μουσαβί

Η δολοφονία Μουσαβί έγινε σε μία συγκυρία που η τραγωδία στη Γάζα συγκινεί την κοινή γνώμη των μουσουλμανικών χωρών και κατ’ επέκταση ασκεί μεγάλη πολιτική πίεση στις κυβερνήσεις. Αυτές, όμως, έχουν αποφύγει επιμελώς να εμπλακούν, εκτός των άλλων, και επειδή η Χαμάς, ως παλαιστινιακό παρακλάδι των Αδελφών Μουσουλμάνων, θεωρείται ανατρεπτική δύναμη όχι μόνο από το καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο, αλλά και από την Ιορδανία και από τις μοναρχίες του Κόλπου.

Αλλά και το Ιράν, το οποίο διατηρεί την υψηλή αντι-Ισραήλ ρητορική του, έχει αποφύγει μέχρι τώρα την άμεση εμπλοκή του. Η σιιτική Χεζμπολάχ (Λίβανος) που συνδέεται στενά με την Τεχεράνη, έχει εκτοξεύσει ρουκέτες σε στόχους στο βόρειο Ισραήλ, αλλά τίποτα περισσότερο. Ίσως η πιο εντυπωσιακή αντίδραση ήταν αυτή των σιιτών Χούθι της Υεμένης. Έχοντας με τη βοήθεια του Ιράν αναπτύξει πυραυλικά συστήματα και drones, έχουν πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον πολεμικών, αλλά και εμπορικών πλοίων κυρίως στην περιοχή που η Ερυθρά Θάλασσα εξέρχεται προς τον Ινδικό Ωκεανό.

Η θαλάσσια αυτή περιοχή είναι στρατηγικά σημαντική, επειδή από εκεί περνάνε τα εμπορικά πλοία που μέσω Σουέζ κατευθύνονται προς την Ευρώπη. Μεταξύ αυτών και τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο και υγροποιημένο φυσικό αέριο από τον Κόλπο. Οι επιθέσεις των Χούθι έχουν προκαλέσει αναταραχή και προβλήματα στη ναυσιπλοΐα, δεδομένου ότι για να αποφύγουν το εν λόγω πέρασμα τα πλοία πρέπει να περιπλεύσουν την Αφρική, πράγμα που σημαίνει πολύ χρόνο και μεγάλη οικονομική επιβάρυνση. Όπως είναι γνωστό, για να αποκαταστήσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, οι ΗΠΑ συγκρότησαν μία συμμαχία προθύμων (συμμετέχει και η Ελλάδα με μία φρεγάτα) με σκοπό να εξουδετερώσουν τις επιθέσεις των Χούθι, ενδεχομένως και για να επιτεθούν σ’ αυτούς.

Αντίδραση μέσω “αντιπροσώπων”

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, το Ιράν χρησιμοποίησε “αντιπροσώπους” για να αντιδράσει, αποφεύγοντας επιμελώς να εμπλακεί το ίδιο. Προφανώς, έχει συνείδηση πως δεν το συμφέρει να συγκρουστεί μόνο του με την ισχυρή αμερικανική ναυτική δύναμη που έχει αναπτυχθεί και στην Ανατολική Μεσόγειο και κοντά στην Αραβική Χερσόνησο. Προτεραιότητα της Τεχεράνης είναι να ενσωματωθεί στο αναδυόμενο μπλοκ του “Παγκόσμιου Νότου”, όπως αυτό διαμορφώνεται μέσα από θεσμούς όπως οι BRICS και ο Οργανισμός της Σαγκάης. Το μπλοκ αυτό, ωστόσο, δεν είναι συγκροτημένο στρατιωτικά, ώστε το Ιράν να μπορεί να στηριχθεί σ’ αυτό για να αντιμετωπίσει μία επίθεση από ΗΠΑ και Ισραήλ. Αυτός είναι ο λόγος που η Τεχεράνη είναι προσεκτική και έχει περιοριστεί σε ρητορικές καταγγελίες, αν και με τη δολοφονία Μουσαβί κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη.

Από την πλευρά τους, οι Αμερικανοί, παρότι έχουν στηρίξει απολύτως το Ισραήλ στη σύγκρουσή του με τη Χαμάς (και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ), τον τελευταίο καιρό ασκούν ισχυρή πίεση στην κυβέρνηση Νετανιάχου να σταματήσει τις αιματηρές επιθέσεις, ή τουλάχιστον να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας για να αποτραπεί ο διαφαινόμενος λιμός στους ξεριζωμένους Παλαιστίνιους αμάχους. Ο Μπάιντεν, μάλιστα, έφθασε στο σημείο να ζητήσει από το Νετανιάχου να αλλάξει την κυβέρνησή του!

Προς το παρόν, το Τελ Αβίβ γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων του όλες τις σχετικές εκκλήσεις, αλλά έχει συνείδηση ότι ο χρόνος του τελειώνει. Τους δύο τελευταίους μήνες ουσιαστικά είχε “ελεύθερα τα χέρια του” να κινηθεί κατά βούληση, αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Οι νεκροί Παλαιστίνιοι (κατά κανόνα άμαχοι και ιδίως παιδιά) έχουν υπερβεί τις 20.000, ενώ οι τραυματίες είναι υπερδιπλάσιοι. Και οι αριθμοί καθημερινά μεγαλώνουν. Μαζί τους διογκώνεται και η αντίδραση της δυτικής κοινής γνώμης, παρότι τα δυτικά Μίντια μόνο τελευταία εστιάζουν στην ανθρωπιστική καταστροφή που συντελείται στη Λωρίδα της Γάζας.

Φυγή προς τα εμπρός με Μουσαβί

Ευρισκόμενος, λοιπόν, υπό πολιτική πίεση, με τη δολοφονία του Μουσαβί στη Δαμασκό ο Νετανιάχου επιχειρεί μία φυγή προς τα εμπρός. Έχει συνείδηση πως η θέση του είναι πολύ αδύνατη και στη Δύση, αλλά και στο εσωτερικό του Ισραήλ. Φοβάται, μάλιστα, πως όλη αυτή η τραγωδία ενδεχομένως να εντείνει και τις δυτικές πιέσεις για ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Σε μία προσπάθεια, λοιπόν, να τορπιλίσει αυτή την προοπτική, αλλά και να κερδίσει χρόνο για να ολοκληρώσει τις επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας, ουσιαστικά προβοκάρει το Ιράν να αντιδράσει δυναμικά εναντίον του Ισραήλ.

Γνωρίζει πως κάτι τέτοιο θα εμπλέξει τις αμερικανικές ναυτικές δυνάμεις, με αποτέλεσμα τη γενίκευση του πολέμου. Για το Νετανιάχου μία τέτοια γενίκευση συνιστά πολιτική διέξοδο. Κι αυτό, επειδή η εμπλοκή των Αμερικανών εκ των πραγμάτων θα σταματήσει τις πιέσεις τους προς το Ισραήλ και τον ίδιο, αφού το μέτωπο θα είναι πλέον με το Ιράν. Έτσι κι αλλιώς, το Ιράν είναι εδώ και πολλά χρόνια σταθερός στόχος των Ισραηλινών κι όχι μόνο του Νετανιάχου.

Αν και η Αίγυπτος θίγεται από τις επιθέσεις των Χούθι στη ναυσιπλοΐα, δεν επιθυμεί κατ’ ουδένα τρόπο μία γενίκευση του πολέμου. Γι’ αυτό και συνομιλεί με την Τεχεράνη. Το ίδιο ισχύει και για τις μοναρχίες του Κόλπου, οι οποίες, όπως είναι γνωστό, εδώ και λίγο καιρό έχουν –με τη μεσολάβηση της Κίνας– βρει ένα modus vivendi με το Ιράν. Όλες αυτές οι χώρες της περιοχής έχουν συνείδηση πως έχουν μόνο να χάσουν από μία γενίκευση του πολέμου, η οποία πιθανότατα θα επανέφερε δυναμικά τους Αμερικανούς στη Μέση Ανατολή, με ό,τι αυτό σημαίνει για την πολιτική χειραφέτηση ειδικά της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων. Γι’ αυτό και δεν είδαν με καλό μάτι τη δολοφονία Μουσαβί.

Θέλουν οι ΗΠΑ γενίκευση του πολέμου;

Οι ΗΠΑ, ωστόσο, δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση για να επιθυμούν μία τέτοια γενίκευση, έστω κι αν θα είναι υποχρεωμένες να εμπλακούν εάν το Ιράν επιτεθεί με κάποιον τρόπο στο Ισραήλ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία πάει άσκημα όχι μόνο για το Κίεβο, αλλά και για την κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία επιπροσθέτως απαξιώνεται πολιτικά και στο εσωτερικό, λόγω λανθασμένων επιλογών, αλλά και της μεγάλης ακρίβειας. Με δεδομένο τον βαθύ διχασμό της αμερικανικής κοινωνίας, ο σημερινός πρόεδρος δεν φαίνεται να έχει πολλές ελπίδες επανεκλογής, παρότι η δυναμική της υποψηφιότητας Τραμπ προκαλεί αντισυσπείρωση.

Σ’ αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, ούτε ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει λόγους να παίξει το παιχνίδι που στήνει ο Νετανιάχου (με τη δολοφονία Μουσαβί) και να αποξενωθεί ακόμα περισσότερο από τα αραβικά κράτη. Δεδομένου, όμως, ότι το 2020 (επί κυβέρνησης Τραμπ) οι Αμερικανοί είχαν δολοφονήσει με πύραυλο στη Βαγδάτη τον διακεκριμένο Ιρανό στρατηγό των Φρουρών της Επανάστασης Σουλεϊμανί, δεν μπορούν τώρα να κατηγορήσουν το Ισραήλ που χρησιμοποίησε την ίδια μέθοδο για να σκοτώσει τον Μουσαβί.

Το τι θα ακολουθήσει δεν μπορεί να προβλεφθεί με ασφάλεια. Η Τεχεράνη απειλεί με αντίποινα, αλλά το πιθανότερο είναι ότι δεν θα πέσει στην παγίδα του Νετανιάχου. Θα αποφύγει να επιτεθεί ευθέως στο Ισραήλ, πλήττοντάς το π.χ. με πυραύλους, όπως έχει τη δυνατότητα. Η αντίδρασή του πιθανώς θα έχει έμμεσο χαρακτήρα και θα εκδηλωθεί σε επόμενο χρόνο. Αυτό, ωστόσο, δεν ακυρώνει τη διαπίστωση ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κινείται τυχοδιωκτικά, παίζοντας με τη φωτιά και λόγω ιδεολογίας, αλλά και λόγω προσωπικής πολιτικής ιδιοτέλειας.