Η Μέρκελ της τέταρτης θητείας

του Αλέξανδρου Τάρκα  –

Οι δημοσκοπήσεις δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών. Η αναμενόμενη εκλογική νίκη των Χριστιανοδημοκρατών της κ. Μέρκελ, σε συνδυασμό με την επίσης αναμενόμενη κακή επίδοση των Σοσιαλδημοκρατών του κ. Σουλτς, προκαλεί σειρά ερωτημάτων για τις σχέσεις Αθήνας-Βερολίνου την προσεχή περίοδο. Κορυφαίο ζήτημα είναι, ασφαλώς, η γερμανική στάση ως προς το ελληνικό δημόσιο χρέος ταυτόχρονα με τη λήξη του 3^ου Μνημονίου τον Αύγουστο του 2018.

Ανεξάρτητα από την παραμονή ή μη του κ. Σόιμπλε στο υπουργείο Οικονομικών, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να επιτρέπει αισιοδοξία για ουσιαστική αλλαγή της γερμανικής στάσης. Οι πληροφορίες ελληνικών και ξένων διπλωματικών πηγών συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η ίδια η κ. Μέρκελ εξακολουθεί, υπό προϋποθέσεις, να υποστηρίζει μόνον τη ρύθμιση, ή ελάφρυνση εξυπηρέτησης του χρέους της Ελλάδας, χωρίς να εξετάζει εισηγήσεις περί ουσιαστικής αναδιάρθρωσης ή διαγραφής μέρους του.

Κλειστές κάνουλες

Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο κ. Σόιμπλε και τα ανώτερα υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου Οικονομικών εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν, όπως και παλαιότερα, «με αποτροπιασμό» οποιαδήποτε σκέψη πέραν της ελάφρυνσης του χρονοδιαγράμματος πληρωμών. Παρόμοια άκαμπτη στάση θα τηρήσει η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας και σε άλλα οικονομικά ζητήματα ευρύτερου ευρωπαϊκού –και όχι μόνον ελληνικού– ενδιαφέροντος.

Σε μια περίοδο που η Αθήνα χρειάζεται και το τελευταίο ευρώ ενισχύσεων και έχει επιτύχει μεγάλη απορροφητικότητα κοινοτικών κονδυλίων, το Βερολίνο διαμηνύει στην Κομισιόν πως υποστηρίζει μείωση δαπανών του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (MFF) μετά το 2020, όπως επίσης και των κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Πρακτικά, η γερμανική επιλογή σημαίνει ότι η Ελλάδα και άλλες χώρες του Νότου δεν θα έχουν πρόσβαση σε μεγάλα κεφάλαια τα (πολλά) επόμενα χρόνια.

Υφίσταται μόνον μικρή πιθανότητα διαφοροποίησης των προτεραιοτήτων δαπανών του MFF για τις νέες ανάγκες αντιμετώπισης της μεταναστευτικής κρίσης και των απειλών κατά της ασφάλειας. Θα πρόκειται, όμως, για μερική ανακούφιση των αναγκών της Ελλάδας που προασπίζει τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ.

Παραγκωνισμός της Τουρκίας

Το κύριο ερώτημα είναι αν η κ. Μέρκελ και το υπουργείο Εξωτερικών θα υιοθετήσουν επίσημα την προεκλογική γραμμή κατά της Τουρκίας με διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεών της με την ΕΕ. Στην παρούσα φάση, δεν είναι δυνατόν να διατυπωθεί ασφαλής πρόβλεψη για τον απλό λόγο ότι η εσωτερική συζήτηση στο Βερολίνο θα αρχίσει μετά τη συγκρότηση του νέου συνασπισμού που θα απαιτήσει έναν ή ίσως και δύο μήνες μετά τις εκλογές της 24^ης Σεπτεμβρίου.

Ως πλέον πιθανή εξέλιξη αναφέρεται η διαμόρφωση ενός μείγματος πολιτικής που θα αναβάλει ή διακόπτει τις ενταξιακές συνομιλίες με παράλληλη συνέχιση χρηματοδότησης της Άγκυρας για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης. Τα κονδύλια θα βρεθούν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και όχι διμερώς από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Κατά ανάλογο τρόπο ευνοείται η αναστολή των διαπραγματεύσεων αναθεώρησης της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας με ταυτόχρονη διατήρηση των ρυθμίσεων της Κοινής Δήλωσης του Μαρτίου 2016. Η ευρωτουρκική συμφωνία για το προσφυγικό-μεταναστευτικό το τελευταίο δίμηνο κλονίζεται, λόγω των αυξημένων μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών προς τα νησιά του Αιγαίου, χωρίς ανάλογες επιστροφές στο τουρκικό έδαφος. Κατά τη γερμανική εκδοχή, που σε μεγάλο βαθμό, συμμερίζεται και η ελληνική διπλωματική υπηρεσία, η Άγκυρα έχει περισσότερα να κερδίσει τηρώντας, παρά εγκαταλείποντας αυτή τη συμφωνία (Κοινή Δήλωση).

Αντίθετα, κανένα συγκεκριμένο στοιχείο δεν υπάρχει για τη γερμανική στάση ως προς την ΠΓΔΜ και την προσπάθεια ένταξής της στο ΝΑΤΟ, χωρίς επίλυση του προβλήματος της ονομασίας. Το Βερολίνο αναφέρεται μόνον στην ανάγκη αποτροπής αστάθειας, ή νέας κρίσης στο Βαλκάνια, χωρίς να εξηγεί γιατί θέλει να κλονίσει τα ελληνικά συμφέροντα στην περιοχή.