Ισραήλ και Σαουδική Αραβία σημαδεύουν Ιράν

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα δήλωσε πως η Ιερουσαλήμ κατέχει αποδείξεις πως η Τεχεράνη χρησιμοποιεί την συμφωνία του 2015 για να προωθήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα καλύπτοντας την προσπάθειά της για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Η κίνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί. Άλλωστε σε 12 μόλις ημέρες ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ αναμένεται να αποφασίσει αν οι ΗΠΑ θα παραμείνουν στη συμφωνία ή θα αποχωρήσουν, επιβάλλοντας μάλιστα εκ νέου κυρώσεις στο Ιράν.

Επίσης, οι καταγγελίες Νετανιάχου συνδέονται με τις λοιπές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, με την προσέγγιση Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας έναντι της κοινής σιιτικής απειλής του Ιράν, αλλά και με τα όσα συμβαίνουν στη Συρία και τη διαφαινόμενη, ελέω Ρωσίας, επικράτηση των δυνάμεων του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Άσχετα αν ισχύουν ή όχι οι καταγγελίες Νετανιάχου, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι το Ιράν θα αντιμετωπίσει προβλήματα.

Οι Ισραηλινοί έδειξαν ότι δεν αστειεύονται. Κατέρριψαν οπλισμένο -όπως υποστηρίζουν- ιρανικό drone και έπληξαν ιρανική βάση στην Συρία, με αποτέλεσμα απώλειες μεταξύ των Φρουρών της Επανάστασης. Πρόκειται για ποιοτική αναβάθμιση, καθώς, μέχρι τότε, τα θύματα ανήκαν στους σιίτες πολιτοφύλακες – μέλη της Χεζμπολάχ. Ακολούθησαν και νέες επιθέσεις, μη επιβεβαιωμένες επισήμως ότι προέρχονται από το Ισραήλ, αλλά και σκληρό μήνυμα του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας Λίμπερμαν προς το Ιράν.

Η Τεχεράνη απάντησε στο πλαίσιο της αποτρεπτικής της στρατηγικής με εξίσου σκληρές δηλώσεις αξιωματούχων της, διαβιβάζοντας το μήνυμα πως δεν προτίθεται να συνδιαλεχτεί, έχοντας, ή θεωρώντας πως διαθέτει και τη ρωσική στήριξη. Το ερώτημα είναι: Υφίσταται ιρανική πυρηνική απειλή; Η απάντηση είναι μάλλον απλή. Από τη στιγμή που το Ιράν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα άμεσα, το ζήτημα αυτό ίσως και να είναι δευτερεύον.

Με στόχο την εξουδετέρωση

Σημασία έχει η ταπείνωση, ή ακόμα και στη χειρότερη περίπτωση η οριστική εξουδετέρωση, ενός εν δυνάμει πολύ επικίνδυνου αντιπάλου. Κάτι τέτοιο θα εξυπηρετούσε προφανώς το Ισραήλ, που θεωρεί πως απειλείται λόγω της ιρανικής εμπλοκής στην Συρία, στο πλαίσιο της προσπάθειας προβολής ισχύος της Ισλαμικής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Εξαιρετικής σημασίας θα ήταν όμως και για την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας που επιδιώκει αφενός την ανάσχεση της σιιτικής επιρροής στη Μέση Ανατολή, αφετέρου τη σουνιτική κυριαρχία στην ίδια περιοχή. Η σιιτική μειονότητα στη Σαουδική Αραβία, στην πλέον πλούσια με πετρελαϊκά κοιτάσματα περιοχή, αποτελεί «αγκάθι» για το καθεστώς των Σαούντ και δυνάμει πηγή προβλημάτων ασφαλείας.

Η υπόθεση έχει και την ενεργειακή της διάσταση, καθώς η Σαουδική Αραβία δεν διαθέτει φυσικό αέριο, στο οποίο στρέφεται ολοένα και περισσότερο η ανθρωπότητα για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών. Αντίθετα, το Ιράν είναι από τους κύριους προμηθευτές, με αποτέλεσμα, μακροπρόθεσμα, η αύξηση της γεωστρατηγικής επιρροής του να προβληματίζει σφόδρα το Ριάντ. Η Σαουδική Αραβία έχει στραφεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε μια προσπάθεια απεξάρτησης της οικονομίας της από τα έσοδα των υδρογονανθράκων.

Οι άλλοι παίκτες

Υπάρχουν όμως και άλλοι παίκτες. Αυτήν την στιγμή οι ΗΠΑ έχουν παραγκωνιστεί στην Συρία, λόγω της ρωσικής εμπλοκής εκεί. Μια επιτυχία κατά του Ιράν θα μπορούσε να ανατρέψει άρδην την κατάσταση και να ξεκαθαρίσει το τοπίο στην Συρία κατά του καθεστώτος Άσαντ. Μία τέτοια εξέλιξη ίσως έπειθε την Τουρκία να επανέλθει στον «ορθό» δρόμο με κάποιον ίσως διακανονισμό του Κουρδικού, εις βάρος του ηττημένου Ιράν.

Πομπέο και Μπόλτον είναι ένα δίδυμο, η παρουσία του οποίου στην εξουσία είναι λογικό να προκαλεί αισιοδοξία σε Ισραήλ και Σαουδική Αραβία και ασφαλώς ανησυχία στο Ιράν. Η Ρωσία, από την πλευρά της, δεν επιθυμεί τέτοιας έκτασης κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή, η οποία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε γενικευμένη σύρραξη, ανατρέποντας πολλά στη δική της στρατηγική.

Το Ιράν μόνο του, παρά τους λεονταρισμούς, δεν φαντάζει ικανό να αντιμετωπίσει την συνδυασμένη ισχύ των ΗΠΑ και του Ισραήλ με πιθανή συμμετοχή και της Σαουδικής Αραβίας. Η ρωσική παρουσία δύσκολα θα ήταν άμεση σε στρατιωτικούς όρους, χωρίς να απειληθεί η παγκόσμια ασφάλεια… Αυτό ισχύει και για τη Μόσχα, αλλά και για την Ουάσιγκτον.