Μετά τη Συρία ο Έβρος – Οι ήττες ενός ηγέτη που δεν ξέρει να χάνει

Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, στα τέλη Φεβρουαρίου, έκανε την απειλή του πραγματικότητα. Πήρε την απόφαση να ενεργοποιήσει το “υπερόπλο” του μεταναστευτικού, προκειμένου να εκβιάσει την ΕΕ για να αποσπάσει πρόσθετη οικονομική βοήθεια και υποστήριξη στο πολεμικό μέτωπο του Ιντλίμπ στην Συρία. Ξεσήκωσε χιλιάδες μετανάστες που διαμένουν στην Τουρκία, με τον ψευδή ισχυρισμό ότι «η Ευρώπη άνοιξε τα σύνορα της».

Από τότε ασκεί μία άτυπη πολιορκία στην Ελλάδα, καθώς κατηύθυνε τα πλήθη των μεταναστών στα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα του Έβρου, επιδιώκοντας τον εγκλωβισμό τους στην επικράτεια μιας χώρας που έχει “γονατίσει” από το βάρος του μεταναστευτικού. Η Τουρκία οδηγεί τις μάζες των μεταναστών αποκλειστικά στα ελληνοτουρκικά σύνορα και όχι στα σύνορα με την Βουλγαρία, με την οποία διατηρεί άριστες σχέσεις.

Οι μετανάστες προσπαθούν να παραβιάσουν τα ελληνοτουρκικά σύνορα, με την βοήθεια των ανδρών της τουρκικής στρατοχωροφυλακής, οι οποίοι εκτοξεύουν δακρυγόνα προς την ελληνική πλευρά. Ταυτόχρονα η τουρκική κυβέρνηση έχει επιδοθεί σε έναν πρωτοφανή πόλεμο προπαγάνδας και παραπληροφόρησης. Παρουσιάζει τους μετανάστες ως κακοποιημένους «πρόσφυγες του συριακού εμφυλίου», την στιγμή που στην πλειονότητα τους προέρχονται από το Αφγανιστάν, το Μαρόκο και αφρικανικές χώρες.

Η Τουρκία ακολουθεί πολιτική “ανοιχτών θυρών” στο μεταναστευτικό ήδη από το 2011, πολύ πριν από τον πόλεμο στην Συρία, προσελκύοντας χιλιάδες μετανάστες από μουσουλμανικές χώρες. Σε αυτούς προστέθηκαν οι πρόσφυγες του συριακού εμφυλίου που ακολούθησε, που στην συντριπτική πλειονότητα τους, είναι σουνίτες μουσουλμάνοι. Ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει πολύ καλά πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τρέμουν ένα νέο προσφυγικό κύμα, ανάλογο με αυτό του 2015 και αισθάνεται ότι μπορεί να τους εκβιάσει.

Απέτυχε ο εκβιασμός του Ερντογάν

Το 2016 η Τουρκία είχε έρθει σε συμφωνία με την ΕΕ να κρατήσει τους μετανάστες στο έδαφος της, με αντάλλαγμα οικονομική χρηματοδότηση. Ανακοινώνοντας αιφνιδίως το άνοιγμα των τουρκικών συνόρων, ο Ερντογάν στην ουσία παραβίασε μονομερώς την συμφωνία. Ξεκίνησε ένα επικίνδυνο διαπραγματευτικό παιχνίδι υπολογίζοντας και σε επιμέρους ανταλλάγματα, όπως την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που επισκέπτονται την ΕΕ. Όμως το βασικό σκέλος του σχεδίου του απέτυχε. Η ελληνική πλευρά κινητοποιήθηκε έγκαιρα και υπερασπίστηκε επιτυχώς τα σύνορα της.

Πάντως, αν και η ΕΕ έδειξε κατανόηση για τις ελληνικές θέσεις, στην πραγματικότητα δεν επιθυμεί να συγκρουστεί με την Τουρκία. Πάντως το σχέδιο του Ερντογάν δεν αντιμετώπισε τόσο τις διεθνείς πιέσεις, όσο την δυναμική ροή των γεγονότων που ακολούθησαν. Την στιγμή που οι ευρωπαϊκές χώρες κλείνουν τα σύνορα τους λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, ο εκβιασμός του με το προσφυγικό μοιάζει να στερείται πλέον νοήματος. Δεν υπάρχει ούτε μία στο εκατομμύριο να εγκρίνει ευρωπαϊκή χώρα την κατάργηση της βίζας, όταν είναι κοινό μυστικό πως η Τουρκία κρύβει τα κρούσματα του κορονοϊού.

Για αυτό και πολλοί μετανάστες ξεκίνησαν να επιστρέφουν στην Τουρκία, αν και ορισμένοι μοιάζουν πρόθυμοι να συνεχίσουν τον ιδιότυπο αυτόν “ανταρτοπόλεμο” με τις ελληνικές αρχές, πάντα με την βοήθεια των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας. Όμως ο κορονοϊός φαίνεται να αναπροσαρμόζει την τακτική της Άγκυρας, με την τουρκική κυβέρνηση να υποχρεώνεται σε κλείσιμο των συνόρων της με την Ελλάδα.

Υγειονομική “βόμβα” η Τουρκία

Όσον αφορά την εμπλοκή της Τουρκίας στην Ιντλίμπ, η Άγκυρα έπρεπε να περιοριστεί στην προφορική υποστήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ. Η Τουρκία δεν μπορούσε από μόνη της να υπερασπιστεί τον τελευταίο θύλακα των αντικαθεστωτικών ανταρτών από τους βομβαρδισμούς του συριακού στρατού, όχι μόνο λόγω των απωλειών στις τάξεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, αλλά και για να μην έρθει σε σύγκρουση με την Ρωσία, η οποία υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ.

Στο τέλος όπως είδαμε, υποχρεώθηκε να συμβιβαστεί με την Μόσχα, μην έχοντας εξασφαλίσει την στρατιωτική εμπλοκή της Δύσης. Όμως οι εξελίξεις στην Συρία μοιάζει να μην έχουν καμία σημασία έναντι της απρόβλεπτης απειλής του κορονοϊού, μιας και άρχισαν αυξανόμενα κρούσματα ακόμα και στον τουρκικό στρατό, ακόμα και σε μονάδες που υπηρετούν στην Ιντλίμπ. Η τουρκική κυβέρνηση υποτίμησε την πανδημία, καθυστερώντας σε επικίνδυνο βαθμό να λάβει τα στοιχειώδη μέτρα πρόληψης.

Εάν όμως τα κρούσματα γνωρίσουν ραγδαία άνοδο, δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να αποπειραθείι να παίξει ξάνα το “χαρτί” του μεταναστευτικού και ξεκινήσει και πάλι το παιχνίδι των ροών. Μιας και έχει δείξει πως δεν ξέρει να χάνει, δεν αποκλείεται να φτάσει στο σημείο να κατηγορήσει την Ευρώπη για την διάδοση του ιού και να την “τιμωρήσει” με νέα κύματα μεταναστών, θέλοντας προφανώς να καλύψει τις ευθύνες της κυβέρνησης του. Επειδή η κατάσταση είναι ακόμα ρευστή, η Αθήνα οφείλει να είναι σε ετοιμότητα. Πόσο μάλλον όταν γειτνιάζει με μία εν δυνάμει “υγειονομική βόμβα” και με έναν ηγέτη έτοιμο να κάνει τα πάντα για να μην διακινδυνεύσει η εξουσία του.