Μήλον της έριδος και κόκκινη γραμμή για 2+4 ο άξονας Σύρτη-Γιούφρα

Ο ισχυρός άνδρας της Αιγύπτου δήλωσε χωρίς περιστροφές προ ημερών πως η Σύρτη (και η Γιούφρα νοτίως) αποτελεί την κόκκινη γραμμή του Καΐρου στη λιβυκή κρίση. Γιατί όμως η γενέτειρα του τέως δικτάτορα της Λιβύης Καντάφι, και όχι η πρωτεύουσα της Ανατολικής Λιβύης Βεγγάζη; Mα φυσικά λόγω της καίριας θέσης της. Ο Κόλπος της Σύρτης, ο οποίος παρεμπιπτόντως προ ολίγων ετών ήταν υπό την κατοχή του ISIS, αποτελεί την “καρδιά” της πετροχημικής βιομηχανίας της Λιβύης.

Η κατοχή της εξασφαλίζει στον εκάστοτε ιδιοκτήτη τον έλεγχο των αντλιών και αγωγών (3 για το φυσικό αέριο και 11 για το πετρέλαιο) της “Πετρελαϊκής Ημισελήνου”, δηλαδή το 60% του ορυκτού πλούτου της χώρας. Παρεμπιπτόντως, η Λιβύη καταλαμβάνει την 9η θέση της παγκόσμιας κατάταξης ως προς τα κοιτάσματα του μαύρου χρυσού.

Η Γιούφρα νοτίως της Σύρτης αποτελεί την “πύλη” της Ανατολικής Λιβύης προς το Φεζάν. Δίχως την κατοχή της, η (ήδη εύθραυστη) εξουσία της Ανατολικής Λιβύης επί των φυλών των Τούμπου και Τουαρέγκ θα εξανεμίζετο προς όφελος της κυβέρνησης της Τρίπολης. Το αντλιοστάσιο El Sarara στο Φεζάν, μακράν το μεγαλύτερο της χώρας, ανακατελήφθη προ δύο εβδομάδων από τις δυνάμεις του Σάρατζ και επαναλειτούργησε για 24(!) ώρες μέχρι την οριστική εκδίωξή τους από τον στρατό του Χαφτάρ.

Ως εκ τούτου, η στρατηγική του οικονομικού στραγγαλισμού της Κυβέρνησης της Τρίπολης δια των κλειστών αντλιοστασίων και αγωγών δεν θα ευοδωθεί παρά μόνον εάν η Ανατολική Λιβύη διατηρήσει υπό τον έλεγχό της την Πετρελαϊκή Ημισέληνο και το Φεζάν και κατ’ επέκταση τη Σύρτη και Γιούφρα. Κατ’ αντιδιαστολή, η μη κατοχή των εν λόγω πλουτοπαραγωγικών περιοχών από την κυβέρνηση της Τρίπολης θέτει εν αμφιβόλω την ομαλή ανασυγκρότηση της Δυτικής Λιβύης και μεταθέτει το βάρος της επιβίωσής της (οικονομικής και στρατιωτικής) στην Τουρκία και στο Κατάρ.

Έτσι εξηγείται η απόρριψη εκ μέρους των Σάρατζ και Ερντογάν της Διακήρυξης του Καΐρου και η απαίτηση για την εκχώρηση της Σύρτης και της Γιούφρας ως conditio sine qua non για εκεχειρία και επανέναρξη του διαλόγου. Όμως, οι δύο προαναφερθείσες περιοχές δεν αποτελούν το έπαθλο μόνο για την Αίγυπτο, ή την Τουρκία, αλλά και για δύο άλλους δρώντες στη λιβυκή κρίση, για το Κρεμλίνο και εσχάτως για το Παρίσι.

Η Μόσχα έχει ήδη αναπτύξει τους μισθοφόρους της Wagner Group σε Σύρτη και Γιούφρα (όπως επίσης και 14 MiG-29 και Su-24 στη Γιούφρα) ως ανάχωμα σε ενδεχόμενη επίθεση των δυνάμεων του Σάρατζ. Άλλωστε, η νίκη των δυνάμεων του Χάφταρ κατά την μάχη της Σύρτης στις αρχές Ιουνίου οφείλεται πρωτίστως στην συμβολή των ανδρών της Wagner Group, της μακράς χείρας του Κρεμλίνου στη Μέση Ανατολή και στην υποσαχάρια Αφρική τα τελευταία χρόνια.

Οι εξωτερικοί παράγοντες

Η Μόσχα εποφθαλμιά την μετατροπή της Σύρτης σε μία νέα ρωσική βάση στην Μεσόγειο, πέραν αυτής που διαθέτει στην Ταρτούς της Συρίας. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκει τον στενότερο συντονισμό της Δαμασκού και της Βεγγάζης για την εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών φιλοδοξιών της. Και παρ’ όλο που η Άγκυρα και η Μόσχα διαπραγματεύονται επί της λιβυκής κρίσης, οι διαφωνίες τους περί του καθεστώτος της Σύρτης (και της Γιούφρας) δυσχεραίνουν την επίτευξη μιας συμφωνίας. Φημολογείται πως στις αρχές Ιουνίου ο Λαβρόφ μετέφερε σε Τρίπολη και Άγκυρα το μήνυμα του Πούτιν ότι η Σύρτη και η Γιούφρα είναι κόκκινη γραμμή για τη Ρωσία.

Πέραν της Ρωσίας, όμως, ενδιαφέρεται και η Γαλλία για την απόκτηση δύο νέων βάσεων στη Σύρτη και το παρακείμενο αεροδρόμιο της Αλ Καρνταμπίγια. Η Γαλλία συνειδητοποίησε με (μοιραία ίσως) καθυστέρηση ότι η δική της αβελτηρία οδήγησε εν μέρει στη νίκη της Τουρκίας στη Δυτική Λιβύη. Ο Μακρόν δεν προτίθεται πλέον να εκχωρήσει αμαχητί τις δύο πόλεις-κλειδιά στον Ερντογάν. Ιδίως υπό το φως των προχωρημένων συζητήσεων μεταξύ Τρίπολης και Άγκυρας για την παραχώρηση της Μισράτα και της Αλ Ουατίγια για τη δημιουργία τουρκικής ναυτικής και αεροπορικής βάσης αντιστοίχως.

Εν κατακλείδι, οι περιοχές της Σύρτης και της Γιούφρας αποτελούν μία κόκκινη γραμμή για τέσσερις δρώντες, την Αίγυπτο, την Τουρκία, τη Ρωσία και τη Γαλλία. Ως εκ τούτου, το μελλοντικό καθεστώς των δύο πόλεων εξαρτάται λιγότερο από τη στρατιωτική ισχύ των ντόπιων εμπολέμων (Τρίπολη εναντίον Βεγγάζης) και περισσότερο από τη διελκυστίνδα μεταξύ των εξωλιβυκών δρώντων. Οι επόμενες ημέρες θα δείξουν εάν η ησυχία στο μέτωπο της Λιβύης οφείλεται στην αποτρεπτική ισχύ του τελεσίγραφου του Σίσι και του Λαβρόφ ή στις προετοιμασίες των Σάρατζ και Ερντογάν για την εκπόρθηση των δύο περιοχών.