Μονόδρομος για τις ΗΠΑ η σύγκρουση με τους Χούτι

Ως γνωστόν, ένας πολυεθνικός συνασπισμός, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ξεκίνησε την Επιχείρηση “Prosperity Guardian”. Σαουδική Αραβία και Αίγυπτος απουσιάζουν. Το Μπαχρέιν είναι η μοναδική χώρα του Κόλπου που συμμετέχει. Όμως, παρά την συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων, η “Prosperity Guardian” δεν κατάφερε να σταματήσει τις επιθέσεις. Το δε Ιράν δηλώσει ότι δεν έχει σχέση με τις επιθέσεις των Χούτι, ουσιαστικά αποφεύγοντας να τους χαλιναγωγήσει.

Η δράση των Χούτι σηματοδοτεί την πιο σοβαρή απειλή για τη παγκόσμια εμπορική ναυτιλία εδώ και δεκαετίες. Περίπου οκτώ εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου περνάνε από το Bab al-Mandab κάθε μέρα. Το Σουέζ είναι εμπορική οδός, που εξασφαλίζει οικονομική μεταφορά εμπορευμάτων μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Βόρειας Αφρικής. Συνολικά, περίπου το 12% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου διεξάγεται μέσω Ερυθράς κάθε χρόνο – περίπου 30% του ετήσιου παγκόσμιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων, αξίας περίπου ενός τρισ. δολαρίων.

Το κόστος των επιθέσεων

Ήδη οι επιθέσεις των Χούτι έχουν οδηγήσει μεγάλες εταιρείες να μην χρησιμοποιούν την Ερυθρά Θάλασσα. Αυτές διαχειρίζονται μεγάλο μέρος του διεθνούς θαλάσσιου εμπορίου – η Maersk αντιπροσωπεύει το 19,7%, η CMA CGM το 18% και η Hapag Lloyd AG το 8% της παγκόσμιας ναυτιλίας. Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες έχουν στέλνουν τα πλοία τους να κάνουν τον γύρο της Αφρικής, γεγονός που επιμηκύνει τους χρόνους άφιξης και εκτινάσσει το κόστος.

Η κατάσταση αυτή απειλεί τις παγκόσμιες γραμμές εφοδιασμού, που ήδη παλεύουν να ανακάμψουν από την πανδημία. Οι επιθέσεις των Χούτι μπορούν δυνητικά να έχουν καταστροφικές συνέπειες για όλους. Για παράδειγμα, όταν το 2021 το φορτηγό πλοίο Ever Given, μήκους άνω των 400 μέτρων, είχε κολλήσει στη Διώρυγα του Σουέζ, χάνονταν φορτία αξίας 10 δισ. δολαρίων κάθε μέρα. Η κατάσταση στο Bab al-Mandab είναι πολύ πιο σοβαρή.

Η ελεύθερη ναυσιπλοΐα είναι γεωπολιτική επιταγή όχι μόνο για την Δύση και ταυτόχρονα πρόκληση για τις ΗΠΑ που διατείνονται ότι διαφεντεύουν τις θάλασσες. Αυτή η στρατηγική προτεραιότητα τονίστηκε στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ του 2022, η οποία ανέφερε ότι «οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν σε ξένες ή περιφερειακές δυνάμεις να θέτουν σε κίνδυνο την ελευθερία ναυσιπλοΐας μέσω των πλωτών οδών της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανομένων των Στενών του Ορμούζ και του Bab al-Mandab». Η Στρατηγική του ΝΑΤΟ ανέφερε ότι «τα κράτη μέλη θα αποτρέψουν και θα αμυνθούν έναντι όλων των απειλών στον θαλάσσιο τομέα, θα υποστηρίξουν την ελευθερία ναυσιπλοΐας, θα ασφαλίσουν τις θαλάσσιες εμπορικές διαδρομές και θα προστατεύσουν τις κύριες γραμμές επικοινωνίας».

Βαλλιστικοί πύραυλοι

Οι επιχειρήσεις των Χούτι, που ανεπισήμως συντονίζονται με το Ιράν, εντάσσονται στον “Άξονα της Αντίστασης”, καθώς αμφισβητούν ανοιχτά τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.  Ξεκίνησαν τις επιθέσεις τους το Νοέμβριο 2023, όταν ανέπτυξαν μια επιθετική ομάδα, που έκανε ρεσάλτο από ελικόπτερο στο φορτηγό πλοίο Galaxy Leader, κοντά στο λιμάνι της Υεμένης, Χοντέιντα. Στις αρχές Δεκεμβρίου 2023, το USS Carney απέτρεψε ένα μπαράζ  πυραύλων και drones των Χούτι, που είχαν στόχο εμπορικά πλοία στην περιοχή. Μεταξύ 19 Νοεμβρίου και 31 Δεκεμβρίου 2023, οι Χούτι πραγματοποίησαν 23 σημαίνουσες επιθέσεις. Οι ιρανικής κατασκευής αντιπλοϊκοί-βαλλιστικοί πύραυλοι (ASBM) είναι ένα επιθετικό πλεονέκτημα που χρησιμοποιούν οι Χούτι εναντίον διερχομένων πλοίων. Ήταν η πρώτη δημόσια πολεμική χρήση αυτών των συστημάτων.

Ενώ οι τύποι βαλλιστικών πυραύλων που χρησιμοποιήθηκαν στις επιθέσεις κατά πλοίων παραμένουν άγνωστοι, οι εκτιμήσεις δυτικών υπηρεσιών αναφέρουν ότι οι Χούτι λειτουργούν δύο κύρια συστήματα ASBM: Το αντιπλοϊκό Asef και το αντιπλοϊκό Tankel, παραλλαγή του ιρανικού τακτικού-βαλλιστικού πυραύλου Raad-500 Zohair. Έχουν εμβέλεια 380 και 500 χλμ αντίστοιχα. Το Asef, που μοιάζει πολύ με τον ιρανικό Khalij Fars, έχει κεφαλή 650 κιλών. Οι Χούτι διαθέτουν επίσης τον μικρότερο ASBM, al-Falaq, που προέρχεται από τον ιρανικό τακτικό βαλλιστικό πύραυλο Fateh-110.

Οι βαλλιστικοί πύραυλοι των Χούτι δεν έχουν δυνατότητα ελιγμών και απορρόφησης της θαλάσσιας αντανάκλασης, όπως ένας πύραυλος κρουζ κατά πλοίων υψηλής τεχνολογίας. Ωστόσο, έχουν ένα πλεονέκτημα που δεν έχουν οι κρουζ: Πετούν με υψηλές ταχύτητες, καθιστώντας δύσκολη την αναχαίτιση τους. Επειδή τα πλοία είναι κινούμενοι στόχοι, ένα ASBM μπορεί συχνά να αστοχήσει.

Φονική αλυσίδα

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι επιβεβλημένη μια φονική αλυσίδα και η επιτήρηση με drones της περιοχής του στόχου, για να εξασφαλιστεί ένα επιτυχημένο πλήγμα. Σε ένα στενό ναυτικό περιβάλλον, πολλαπλά ASBM, ενισχυμένα από περιπλανώμενα πυρομαχικά και αντιπλοϊκούς πυραύλους κρουζ, αυξάνουν πολύ τις πιθανότητες των Χούτι για επιτυχημένο πλήγμα.

Τα ιρανικά συστήματα Hormuz-1 και Hormuz-2 ενδέχεται να έχουν μεταφερθεί στην Υεμένη. Προερχόμενα από τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους στερεάς προώθησης, είναι πύραυλοι κατά ακτινοβολίας (ραντάρ) ASBM που μπορούν να φτάσουν ταχύτητα έως και 5 Mach. Η ακτινοβολία ουσιαστικά αχρηστεύει έναν από τους πιο κρίσιμους αμυντικούς αισθητήρες του σκάφους, το σύστημα ραντάρ του. Καθώς ο εχθρικός πύραυλος στοχεύει πηγές εκπομπής ραντάρ, ένα πολεμικό πλοίο πρέπει να απενεργοποιήσει το ραντάρ του για να αποφύγει το “κλείδωμα”.

Τις τελευταίες ημέρες του 2023, οι δυνάμεις των Χούτι εξαπέλυσαν ASBM εναντίον των USS Gravely και USS Laboon. Ταχύπλοα σκάφη των Χούτι συγκρούστηκαν με το πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Maersk Hangzho, πλησιάζοντας σε απόσταση λίγων μέτρων. Σε απάντηση, ελικόπτερα του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού κατέστρεψαν τουλάχιστον τρία σκάφη των Χούτι, σκοτώνοντας δέκα μαχητές τους.

Ο ρόλος του Ιράν

Το Ιράν προμηθεύει με drones και πυραύλους τους Χούτι. Εκτός από οπλικά συστήματα, τους παρέχει και σημαντικές πληροφορίες. Οι Φρουροί της Επανάστασης έχουν διαβιβάσει κρίσιμα δεδομένα πληροφοριών, επιτήρησης, απόκτησης στόχων και αναγνώρισης (ISTAR) στους Χούτι. Το ιρανικό φορτηγό πλοίο Behshad που πλέει στην Ερυθρά Θάλασσα έχει σύστημα πληροφοριών υψηλής τεχνολογίας, που μπορεί να παρέχει πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο (πολύ σημαντικό σε ένα θέατρο επιχειρήσεων, όπου σχεδόν όλοι οι στόχοι είναι κινητοί και δύσκολα πλήττονται). Επομένως, η επιτυχία των επιθέσεων των Χούτι εξαρτώνται από τη ροή δεδομένων υψηλής ποιότητας ISTAR από το Behshad.

Περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα, η Τεχεράνη έστειλε επίσης την φρεγάτα Alborz (κλάσης Alvand) στην Ερυθρά, εξοπλισμένη με αντιπλοϊκούς πυραύλους Noor και άλλα οπλικά συστήματα. Τελευταία φορά είχε σταλεί στον Κόλπο του Άντεν, εν μέσω της σύγκρουσης στην Υεμένη το 2015. Εάν το Alborz βοηθήσει ενεργά τις επιθέσεις των Χούτι, θα μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμος στόχος, για τα αμερικανικά πλοία που περιπολούν εκεί.

Η αποκατάσταση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας στο Bab al-Mandab απαιτεί από τις ΗΠΑ να σχεδιάσουν διαφορετική τακτική από αυτή που μέχρι τώρα εφαρμόζουν. Αρχικά, η επιχείρηση “Prosperity Guardian” χρειάζεται νέους κανόνες εμπλοκής. Ο πόλεμος με πυραύλους και drones ευνοεί τον επιτιθέμενο. Οι Χούτι δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους κατά 90%, αλλά ένα εύστοχο πλήγμα είναι αρκετό για να διαταράξει το θαλάσσιο εμπόριο σε μια τόσο κρίσιμη περιοχή.

Θα επιτεθούν οι ΗΠΑ στους Χούτι;

Είναι ερώτημα εάν ο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμός θα κάνει περισσότερα από μια ναυτική εκστρατεία αεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας, ανταποκρινόμενος σε κλήσεις από εμπορικά πλοία. Για την υπάρξει αξιόπιστη αποτροπή η επιχείρηση πρέπει να αναλάβει επιθετική δράση με προληπτικά στρατιωτικά μέτρα εναντίον επιθετικών δυνατοτήτων των Χούτι. Η πρόσφατη καταστροφή τριών ταχύπλοων των Χούτι από τις ΗΠΑ θα φανεί εάν είναι η αρχή ή το αποκορύφωμα της στροφής του συνασπισμού σε έναν πιο επιθετικό προσανατολισμό.

Δυτικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να κάνουν περισσότερα για να πιέσουν το Ιράν. Σύμφωνα με πληροφορίες από ανοιχτές πηγές οι Φρουροί της Επανάστασης εξόπλισαν τους Χούτι τα τελευταία δύο χρόνια, με συστήματα υψηλών προδιαγραφών που τους επέτρεψαν να εκτοξεύουν βαλλιστικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς και εναντίον του Ισραήλ. Προφανώς, οι επιθέσεις των Χούτι είναι η απάντηση του Ιράν στα πλήγματα που έχει δεχθεί και από τις ΗΠΑ (κυρώσεις και δολοφονία Σουλεϊμανί) και από το Ισραήλ (δολοφονίες με πρόσφατη αυτή του Μουσαβία στη Δαμασκό).

Μένει να φανεί εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν θα επαναχαρακτηρίσει τους Χούτι σαν τρομοκρατική οργάνωση – το 2021 τους είχε αφαιρέσει από τη λίστα. Προφανώς, το Ισραήλ και τμήμα του αμερικανικού κατεστημένου πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση. Ας σημειωθεί ότι η Σαουδική Αραβία και άλλες μοναρχίες του Κόλπους, παρότι εχθροί των Χούτι, δεν επιθυμούν αμερικανική επίθεση εναντίον τους για να μην ξαναρχίσει ο πόλεμος στην περιοχή τους.