Ο «αρχιστράτηγος» Ερντογάν και το «μαντρί» του ΝΑΤΟ

Εν μέσω αντιδράσεων στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ ο Τραμπ υπέγραψε τελικά την διαταγή για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία. Την ίδια ώρα γίνεται όλο και πιο σαφές ότι υπήρξε προσυνεννόηση με τον Ερντογάν, ο οποίος δεν χάνει την ευκαιρία να παρουσιάζει πλέον τον εαυτό του, ως τον «αρχιστράτηγο» του πολέμου κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Αν και στην αρχή ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωναν ότι ο Τραμπ έλαβε μόνος του την απόφαση, στην συνέχεια ανακοινώθηκε ότι αυτή ελήφθη κατά την διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Τούρκο πρόεδρο. Αυτή η επικοινωνία ωστόσο, σύμφωνα με όσα μεταδίδουν τα διεθνή πρακτορεία δεν περιείχε απλώς γενικές ιδέες, αλλά και λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα της αμερικανικής αποχώρησης από την Συρία.

Ήδη, πριν από τρεις ημέρες η τουρκική εφημερίδα Χουριέτ, επικαλούμενη πηγές της τουρκικής προεδρίας, αποκάλυπτε ότι οι δύο πρόεδροι είχαν τηλεφωνική επικοινωνία στις 14 Δεκεμβρίου στην οποία «συμφώνησαν να συνεργασθούν πιο αποτελεσματικά στην Συρία». Η συζήτηση αυτή έγινε στον απόηχο της εξαγγελίας του Ερντογάν για ανάληψη δράσης εναντίον των Κούρδων ανατολικά του Ευφράτη.

Το κενό εξουσίας

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα ο Τραμπ ρώτησε ευθέως τον Τούρκο πρόεδρο, αν θα καθαρίσει η Τουρκία με τους τζιχαντιστές σε περίπτωση που αποχωρήσουν οι Αμερικανοί. Και όπως ήταν αναμενόμενο ο Ερντογάν δεσμεύθηκε «να συνεχίσει» αυτός τον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, παρότι νωρίτερα το είχε αποκαλέσει «παραμύθι». Μετά από αυτά έπιασε δουλειά ο Μπόλτον, ο οποίος ήδη από τις 17 Δεκεμβρίου διαμήνυε σε σύμβουλο του Τούρκου προέδρου ότι άρχισε η προετοιμασία.

Η Άγκυρα ανακοίνωσε στην συνέχεια ότι ο τουρκικός στρατός έχει ήδη σκοτώσει αρκετές χιλιάδες τζιχαντιστές, ενώ έριξε από δίπλα και το δόγμα της «τουρκικής ειρήνης» στην Συρία, κοινοποιώντας στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία σχεδόν 300.000 Σύροι έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους μετά τις δύο τουρκικές επιχειρήσεις στις κουρδικές περιοχές. Ακολούθησε η  απόφαση του Τραμπ, οι αντιδράσεις των Συμμάχων, η παραίτηση Μάτις και τελικά η παραδοχή του Αμερικανού προέδρου ότι συζήτησε με τον Ερντογάν, σε νέα τηλεφωνική επικοινωνία, το θέμα της «αργής και εξαιρετικά συντονισμένης» αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία.

Σύμφωνα με όσα γίνονται γνωστά, κυρίως από την Άγκυρα, αλλά και από τον ίδιο τον Τραμπ, οι δύο πρόεδροι συμφώνησαν ότι θα υπάρξει συνέχεια στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών. Ο Τραμπ αναφέρει ότι ο Τούρκος ομόλογός του τού έδωσε «ισχυρές διαβεβαιώσεις» και η Άγκυρα παρουσιάζει τον Ερντογάν ως τον αναπληρωτή του «κενού εξουσίας» που δημιουργεί η αμερικανική αποχώρηση.

Το γαλλο-κουρδικό μέτωπο

Αυτό που δεν διευκρινίζεται ωστόσο είναι ποιος θα είναι από εδώ και πέρα ο ρόλος των Κούρδων Πολιτοφυλάκων της YPG, οι οποίοι διεκπεραίωσαν, όλα αυτά τα χρόνια, σχεδόν το σύνολο των χερσαίων επιχειρήσεων εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Οι Κούρδοι, βασικοί σύμμαχοι των Αμερικανών, είναι οι άσπονδοι εχθροί του Ερντογάν, ο οποίος τους θεωρεί τρομοκράτες και επέκταση του, παράνομου στην χώρα του, PKK στην Συρία.

Αδιευκρίνιστο είναι και το μέλλον του υπό τις ΗΠΑ συνασπισμού, στο πλαίσιο του οποίου δρούσαν οι Κούρδοι της YPG, παρότι η επίσημη θέση της Ουάσινγκτον είναι, για την ώρα, ότι η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία δεν συνεπάγεται λύση της συμμαχίας.

Ο Ερντογάν ανακοίνωσε βέβαια αναστολή της επιχείρησης εναντίων κουρδικών θέσεων στα ανατολικά του Ευφράτη, αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να στέλνει ενισχύσεις στα σύνορα με τις περιοχές των Κούρδων. Την ίδια ώρα οι Κούρδοι πολιτοφύλακες έχουν στραφεί στην Γαλλία, η οποία είναι η μοναδική χώρα του δυτικού συνασπισμού που μετέχει με χερσαίες δυνάμεις στον πόλεμο της Συρίας. Οι Γάλλοι ενισχύουν τις επιχειρήσεις των Κούρδων στα ανατολικά με πυροβολικό στα σύνορα με το Ιράκ, ενώ οι Βρετανοί και οι Γερμανοί μετέχουν μόνον στις αεροπορικές επιδρομές εναντίον θέσεων του Ισλαμικού Κράτους.

Παίρνουν θέση και άλλοι

Οι Κούρδοι απειλούν ότι θα σταματήσουν τον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, αν δεχθούν τουρκική επίθεση, και ότι αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια να διαφύγουν εκατοντάδες αιχμάλωτοι τζιχαντιστές. Οι Γάλλοι τους διαβεβαιώνουν ότι θα διατηρήσουν την στρατιωτική παρουσία τους στην Συρία και ότι είναι σε επαφές με την Ουάσινγκτον.

Την ίδια ώρα ο Μακρόν εκφράζει την λύπη του για την απόφαση του Τραμπ, ενώ στο παιχνίδι γύρω από την Συρία μπαίνουν και άλλοι παίκτες. Ο μονάρχης Αμπντάλα της Ιορδανίας, ο οποίος είχε καλέσει επανειλημμένα τον Άσαντ να παραιτηθεί, άφησε να εννοηθεί προχθές, ότι μπορεί να υπάρξει αναθέρμανση των σχέσεων Αμάν-Δαμασκού. Από την άλλη η επίσκεψη του Σουδανού προέδρου στην συριακή πρωτεύουσα, αλλά και οι επαφές των επικεφαλής εσωτερικής ασφάλειας της Συρίας και της Αιγύπτου, δείχνουν ότι ραγίζει ο αποκλεισμός που επέβαλε ο Αραβικός Σύνδεσμος στο καθεστώς του Άσαντ.

Το Ισραήλ από την πλευρά του, το οποίο επίσης ανησυχεί με την αποχώρηση των Αμερικανών, εμφανίζεται από την μία πλευρά αποφασισμένο να υπερασπιστεί τις κτήσεις του στο Γκολάν και από την άλλη επιδίδεται σε μια πολεμική κατά του, αναβαθμισμένου πλέον από τις ΗΠΑ, Ερντογάν.

Θα αντέξει ο «αρχιστράτηγος»

Ο Τραμπ, σε όσα ζητήματα έχει διαχειριστεί μέχρι τώρα, έχει αποδείξει ότι ποτέ δεν επικεντρώνεται σε έναν μόνο στόχο. Αυτό φαίνεται ότι κάνει και τώρα με τις εξελίξεις που έχει δρομολογήσει στην συριακή κρίση. Η απόφασή του αφήνει ανοιχτά πεδία στην Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία. Ο ίδιος ωστόσο αναβαθμίζει τον Ερντογάν, με στόχο να τον κρατήσει στο «μαντρί» του ΝΑΤΟ.

Στην πρόσφατη συνομιλία τους άλλωστε ο Τούρκος πρόεδρος επιβεβαίωσε στον Αμερικανό ομόλογό του ότι η Άγκυρα είναι «έτοιμη να προσφέρει στήριξη στον σύμμαχό μας στο ΝΑΤΟ στο πλαίσιο αυτής της απόφασης» για την απόσυρση από την Συρία. Η «τουρκική ειρήνη» όμως, την οποία θέλει ο Ερντογάν για την Συρία, δεν είναι ίδια με την «ρωσική ειρήνη» που επιδιώκουν ο Πούτιν με τον Άσαντ. Και φυσικά έρχεται σε αντίθεση με ιρανικές αξιώσεις στην περιοχή.

Η Άγκυρα είναι γνωστό ότι κάνει το δικό της παιχνίδι στην συριακή κρίση. Μέχρι σήμερα όμως, όλα τα ζητήματά της τα έλυνε, κυρίως, σε συνομιλίες με τις ΗΠΑ, γεγονός που προκάλεσε πολλές φορές ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών. Με την αποχώρηση των Αμερικανών, τα ίδια ζητήματα θα πρέπει να επιλύονται είτε με τον Άσαντ είτε απευθείας με την Μόσχα και την Τεχεράνη, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις σχέσεις των χωρών της συμφωνίας της Αστάνας.

Από την άλλη, η κάλυψη του «κενού ισχύος» από την Τουρκία, σε συνδυασμό με την προσέγγιση των Κούρδων από την Γαλλία, αργά ή γρήγορα θα προκαλέσει εντάσεις στις σχέσεις Άγκυρας-Παρισιού. Στο πλαίσιο αυτό, η φράση του Τραμπ «είναι πλέον καιρός να πολεμήσουν άλλοι» θα λάβει μάλλον ιδιαίτερη σημασία το αμέσως επόμενο διάστημα.