Ο Ερντογάν χάνει έδαφος – Παραμονεύει η “λύκαινα”

Η καταστροφική πορεία της τουρκικής οικονομίας, σε συνδυασμό με την ολιγωρία που επέδειξε ο Ερντογάν στην καταπολέμηση του κορονοϊού, υποσκάπτουν αργά, αλλά σταθερά την πολιτική μονοκρατορία του. Ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί με τις επεκτατικές κινήσεις του στα εξωτερικά μέτωπα να εξισορροπήσει τις αρνητικές εντυπώσεις στο εσωτερικό, αλλά είναι εμφανές πια πως διαπράττει το στρατηγικό σφάλμα της υπερεπέκτασης. Αυτό, ωστόσο, είναι βραδυφλεγής βόμβα.

Αν και ακόμα κυρίαρχος, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο πολιτικός συσχετισμός στην Τουρκία σταδιακά αλλάζει. Είναι ακριβώς αυτή η διάχυτη εντύπωση που δρομολογεί τον αγώνα διαδοχής, ο οποίος έχει ήδη ξεκινήσει και προβλέπεται αιματηρός. Εξάλλου, η αλλαγή σκυτάλης δεν θα διεξαχθεί βάση των δυτικών προτύπων, με την κάλπη απλά να αναδεικνύει νικητές και ηττημένους.

Οι γνώστες των τουρκικών πραγμάτων εκτιμούν ότι ο Ερντογάν δεν πρόκειται να συνταξιοδοτηθεί, αποσυρόμενος σε κάποια από τις πολυτελείς κατοικίες του. Όπως και όποτε γραφτεί ο επίλογος της θυελλώδους πολιτικής διαδρομής του, δεν αναμένεται ομαλός. Προς το παρόν, πάντως, το γεγονός είναι ότι τα εσωτερικά προβλήματα της γείτονος χώρας ροκανίζουν τον θρόνο του κι αυτό αποτυπώνεται στις τελευταίες δημοσκοπήσεις.

Έρευνα της τουρκικής εταιρείας δημοσκοπήσεων AREA, που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο, εμφανίζει μειωμένη την εκλογική απήχηση του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στο 35,8%. Την κατιούσα έχει πάρει και ο κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), με 9,6%. Το ποσοστό αυτό δεν επιτρέπει στο κόμμα του Ντεβλέτ Μπαχτσελί να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση, επειδή το όριο εισόδου είναι 10%.

Να θυμίσουμε ότι η συμμαχία του Ερντογάν με τον “γκρίζο λύκο” Μπαχτσελί είναι αυτή που έδωσε στην κυβέρνηση την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι επόμενες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2023. Όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, όμως, επιθυμούν πρόωρες εκλογές και επιστροφή στην προεδρευομένη δημοκρατία. Θυμίζουμε ότι ο Ερντογάν μετέτρεψε το πολίτευμα σε προεδρική Δημοκρατία.

Η “λύκαινα” Ακσενέρ απειλεί τον Ερντογάν

Ποιοι είναι, όμως, οι επίδοξοι αντικαταστάτες του Ερντογάν στην εξουσία; Πρώτη στη σειρά και δεύτερη σε δημοφιλία μετά τον Τούρκο πρόεδρο είναι η Μεράλ Ακσενέρ. Η αρχηγός του “Καλού Κόμματος” απολαμβάνει απήχηση 31,2%, παρότι το κόμμα της έχει μονοψήφιο ποσοστό. Σε μία ακόμα πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας MetroPOLL, ο Ερντογάν είναι πρώτος με 52,1% και η Ακσενέρ ακολουθεί με 40,8%. Εντυπωσιακή η άνοδός της, αν αναλογιστεί κανείς ότι μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, το Νοέμβριο του 2019, ήταν τέταρτη σε δημοφιλία.

Σύμφωνα με το Washington Institute of Near East Policy, η Ακσενέρ συνιστά τη μεγαλύτερη απειλή για τον Ερντογάν, ως υπερδεξιά, εθνικίστρια και συντηρητική μουσουλμάνα. Κατά τη διάρκεια της πολιτικής σταδιοδρομίας της, έχει κερδίσει το προσωνύμιο “σιδηρά κυρία” και “λύκαινα”, από τη μυθική λύκαινα που καθοδηγούσε τουρκικές φυλές μακριά από τον κίνδυνο.

Μπροστά της ο Ερντογάν μοιάζει μετριοπαθής! Μεταξύ άλλων έχει αναρωτηθεί εξοργισμένη «γιατί ο Ερντογάν δεν επιδεικνύει σκληρότερη στάση κατά των Ελληνοκυπρίων». Έχει απαιτήσει η Τουρκία να «πάρει πίσω τα νησιά του Αιγαίου από την Ελλάδα». Τέλος, προσφάτως, απείλησε με νέα εισβολή στην Κύπρο, λέγοντας το σύνθημα της εισβολής του 1974: «Η Αϊσέ θα πάει ξανά διακοπές».

Το κόμμα που ηγείται είναι σχετικά φρέσκο. Προέκυψε μετά από τη διάσπαση του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης. Το εγκατέλειψε το 2017, αντιδρώντας στη σύμπλευσή του με τον Ερντογάν. Η ίδια έχει διανύσει πολλά χιλιόμετρα στον πολιτικό στίβο, ενώ έχει υπηρετήσει και ως υπουργός Εσωτερικών για οκτώ μήνες το 1996-1997. Γεννήθηκε στη Σμύρνη και οι πρόγονοί της έφτασαν στην Τουρκία από την Ελλάδα με την ανταλλαγή πληθυσμών. Κατέχει διδακτορικό στην ιστορία και έχει εργασθεί ως ακαδημαϊκός.

Ο κεμαλικός Τούρκος… “Γκάντι”

Ο 72χρονος επικεφαλής της τρόπον τινά κεμαλικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει αποδειχτεί πολιτικά λίγος απέναντι στον Ερντογάν. Πολλοί θεωρούν ότι δεν θα μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που θα διώξει τον σημερινό Τούρκο πρόεδρο από το Λευκό Παλάτι των χιλίων δωματίων στην Άγκυρα. Ακόμα και εντός του κόμματός του θεωρείται ανεπαρκής και σίγουρα καθόλου χαρισματικός. Εξού και οι παρασκηνιακές κινήσεις για την διαδοχή του δίνουν και παίρνουν.

Σε μία προσπάθεια να κερδίσει πολιτικό ακροατήριο, ο Κιλιτσντάρογλου έχει προβεί σε διάφορα παραληρήματα εναντίον της Ελλάδας. Έχει ζητήσει να απελευθερωθούν τα νησιά του Αιγαίου που βρίσκονται υπό την «κατοχή» της Ελλάδας, ενώ το 2019 δήλωσε ότι θα προβεί σε κατάληψή τους προκειμένου να τα πάρει πίσω. Σε μία δημόσια ομιλία του κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι «τα χάρισε στους Έλληνες και γι’ αυτό δεν λέει κουβέντα». «Και ξαναθέτω το ερώτημα στον Ερντογάν με γλώσσα κατανοητή από τον καθένα. “Τίνος είναι, αδελφέ, η Ψέριμος; Αν δεν είναι δικό μας, τίνος είναι;”».

Αναφερόταν σε ελληνική κατοχή 18 τουρκικών νησιών ήδη από το 2017, συνεχίζοντας τη θεωρία περί “γκρίζων ζωνών”, την οποία πήγε ένα βήμα παραπέρα, μετατρέποντάς τες από “γκρίζες” σε τουρκικές. Το κεμαλικό κόμμα δεν υπερακοντίζει τις θέσεις του Ερντογάν σε όλα τα μέτωπα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Είναι υπέρμαχος μίας επανασύνδεσης με το καθεστώς Σίσι της Αιγύπτου, όπως και με το καθεστώς Άσαντ στη Συρία. Διαφωνεί και με την εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη. Οι οπαδοί του τον αποκαλούν “Τούρκο Γκάντι”, περισσότερο λόγω της φυσιογνωμικής ομοιότητάς τους, παρά για την πολιτική ομοιότητά τους. Αυτό, όμως, δεν τον εμπόδισε στην αρχή του έτους να απαιτήσει την προσάρτηση και της Κρήτης και επειδή είναι και γενναιόδωρος μας άφησε το δυτικό τμήμα της, δηλώνοντας πως «μόνο τα Χανιά είναι ελληνικά»!

Ο Κιλιτσντάρογλου γεννήθηκε στα ανατολικά της Μικράς Ασίας, στο Ναζιμιγιέ. Ο πατέρας του δούλευε ως υπάλληλος στο ληξιαρχείο και στο γραφείο πολεοδομίας, μέχρι που τον εξόρισε ο Κεμάλ Ατατούρκ, του οποίου θαυμαστής είναι σήμερα ο υιός. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας. Η πολιτική του καριέρα άρχισε όταν έγινε διευθυντής στο τμήμα Εσόδων του υπουργείου Οικονομικών και συνδέθηκε με τον Τουργκούτ Οζάλ, υπουργό Οικονομικών, πρωθυπουργό και πρόεδρο της Τουρκίας.

Ο ανερχόμενος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου μπορεί να μην είναι ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης, αλλά είναι δυνάμει αντίπαλος του Ερντογάν στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Προέρχεται από το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), που έχει αρχηγό τον Κιλιτσντάρογλου. Παρά τη λυσσώδη προσπάθεια του καθεστώτος να αποτρέψει την εκλογή του στον μητροπολιτικό δήμο Κωνσταντινούπολης, κατάφερε και εξελέγη, εξασφαλίζοντας την υποστήριξη όλων σχεδόν των αντιπάλων του Ερντογάν.

Δημοσκοπήσεις που βάζουν τους δύο άνδρες απέναντι, δίνουν προβάδισμα ακόμα και 4,5 μονάδες στον Ιμάμογλου. Η εκλογική νίκη του στην Κωνσταντινούπολη σηματοδότησε το τέλος της 25ετούς κυριαρχίας του πολιτικού Ισλάμ στο μεγαλύτερο δήμο της χώρας. Θεωρείται μετριοπαθής και μεταρρυθμιστής, αν και ακόμα στην πράξη δεν έχει αποδείξει την αξία του. Σε σχέση με την Ελλάδα, έχει στείλει μήνυμα φιλίας και συνεργασίας, αλλά αυτά συνήθως δεν αντέχουν όταν αυτός που τα λέει βρεθεί στο τιμόνι της Τουρκίας.