Ο Ερντογάν παίζει το χαρτί της περιφερειακής δύναμης

Δυνατά το χαρτί της περιφερειακής δύναμης θέλει να παίξει για την Τουρκία ο Ερντογάν, αρχής γενομένης από την βόρεια Συρία, για την οποία επανέφερε και προανήγγειλε την έναρξη νέων στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η πρόθεση του Τούρκου προέδρου είναι γνωστή εδώ και καιρό, ωστόσο η παρουσία και η στάση των Αμερικανών λειτούργησε  αποτρεπτικά, μέχρι σήμερα, στην υλοποίησή της.

Την Κυριακή, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία θα πραγματοποιήσει μία πολεμική επιχείρηση στα ανατολικά του Ευφράτη, καθώς και σε μία περιοχή που ελέγχεται από τους Κούρδους πολιτοφύλακες της YPG, χωρίς να διευκρινίσει σε ποια. Ανέφερε μάλιστα ότι Ουάσινγκτον και Μόσχα έχουν ενημερωθεί γι αυτό και έβαλε ευθέως εναντίον των Αμερικανών, λέγοντας ότι η υπομονή της Τουρκίας με τις ΗΠΑ εξαντλείται, καθώς καθυστερεί η δημιουργία της «ζώνης ασφαλείας» για την οποία έχουν συμφωνήσει.

Οι ΗΠΑ έχουν αποτρέψει πολλές φορές την έναρξη επιχειρήσεων από τον τουρκικό στρατό στην συγκεκριμένη περιοχή και η Άγκυρα συμφώνησε στην αρχή του έτους να μην προβεί σε τέτοιες ενέργειες, για όσο διάστημα θα βρίσκονται εκεί Αμερικανοί στρατιώτες. Αυτή η συμφωνία έγινε όμως, όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από την Συρία.

Πρώτος στόχος οι Κούρδοι

Στην συνέχεια, υπό την πίεση αμερικανο-ισραηλινών λόμπι και την επιρροή των “σκληρών συμβούλων” Πομπέο και Μπόλτον, ο πρόεδρος των ΗΠΑ άλλαξε θέση, ανακοινώνοντας ότι δεν θα φύγουν όλοι οι Αμερικανοί στρατιωτικοί από την Συρία. Μάλιστα, ενώ αρχικά μίλησε για μια μικρή δύναμη, στην πορεία αύξησε τον αριθμό της, παγώνοντας ουσιαστικά τον ρόλο του “αρχιστράτηγου” που ο ίδιος είχε αναθέσει στον Ερντογάν.

Το μεγάλο πρόβλημα του Τούρκου προέδρου είναι η στήριξη που παρέχουν οι Αμερικανοί στους Κούρδους πολιτοφύλακες της YPG, τους συμμάχους τους δηλαδή που σήκωσαν σχεδόν ολόκληρο το βάρος των χερσαίων επιχειρήσεων για την νίκη επί του Ισλαμικού Κράτους. Την προστασία των Κούρδων είχε κάνει άλλωστε “παντιέρα” ο Πομπέο για να πείσει τον Τραμπ να αλλάξει γνώμη, χρησιμοποιώντας όχι και τόσο κολακευτικά λόγια για το τι θα έκαναν οι Τούρκοι στην περιοχή, αν εξέλειπε η αμερικανική στρατιωτική παρουσία.

Σήμερα, και ενώ είναι σε εξέλιξη στην Άγκυρα οι συνομιλίες Τούρκων και Αμερικανών αξιωματούχων για το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας “ζώνης ασφαλείας” στη βόρεια Συρία, ο Τσαβούσογλου επανέφερε την πάγια τουρκική απαίτηση να σταματήσουν οι ΗΠΑ να υποστηρίζουν τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG). Η Άγκυρα ζητά επίσης την απομάκρυνση κάποιων θέσεων Κούρδων μαχητών από τα τουρκικά σύνορα, μια απαίτηση που αποτελεί μόνιμο σημείο τριβής στις συνομιλίες.

Τι θα κάνουν ΗΠΑ και Ρωσία

Η Άγκυρα θεωρεί τις YPG «τρομοκρατική οργάνωση» και συριακό βραχίονα του παράνομου στην Τουρκία PKK και βλέπει σε αυτές μια απειλή για την εθνική ασφάλειά της. Οι ΗΠΑ όμως και η Γαλλία έχουν συνεργαστεί μαζί τους επί του πεδίου και θεωρούν τους Κούρδους μαχητές ως τους καλύτερους συμμάχους στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.

Τις τελευταίες ημέρες πάντως η Τουρκία καταγγέλλει ως μη «ικανοποιητικές» τις αμερικανικές προτάσεις για την “ζώνη ασφαλείας” και απειλεί με ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Παραλλήλως, τα τουρκικά ΜΜΕ αναφέρονται σε αποστολή στρατιωτικών οχημάτων και μονάδων των ειδικών δυνάμεων κοντά στα συριακά σύνορα. Το ενδεχόμενο όμως να εξαπολύσει τελικά η Άγκυρα την επίθεση θα την φέρει σε άμεση εμπλοκή με Αμερικανούς και Γάλλους στρατιωτικούς, οι οποίοι στρατωνίζονται στην Μανμπίτζ, αλλά δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή και στα ανατολικά του Ευφράτη.

Με διατυπωμένες τις θέσεις της Ουάσινγκτον για την ανάγκη προστασίας των Κούρδων, οι αμερικανικές δυνάμεις δεν μπορούν να μείνουν αμέτοχες. Και το ερώτημα είναι αν θα αναλάβει ο Ερντογάν ένα ρίσκο που τον φέρνει αντιμέτωπο και με τον αμερικανικό στρατό, σε μια περίοδο που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί, εξαιτίας της αγοράς των S-400 από τη Ρωσία και μιας σειράς άλλων ζητημάτων. Ένα ρίσκο που θα επαναπυρωδοτούσε και την συζήτηση για την θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, στην μετά S-400 εποχή.

Ο Ερντογάν απειλεί διεκδικώντας στις συνομιλίες την απομάκρυνση των YPG και ένα ασφαλές βάθος επί του συριακού εδάφους. Φαίνεται, ωστόσο, δύσκολο να προχωρήσει σε μια γενικευμένη στρατιωτική επιχείρηση, για να δημιουργήσει μόνη της η Τουρκία, όπως είπε, την ζώνη που θα εγγυηθεί την εθνική ασφάλειά της.

Την “ζώνη ασφαλείας” δεν την καλοβλέπει όμως ούτε η Μόσχα, παρότι οι δύο προηγούμενες τουρκικές επεμβάσεις, στην Τζαραμπλους και το  Αφρίν, έγιναν με την ανοχή της. Ο Πούτιν θα ήθελε πολύ άλλωστε, να δει τους Κούρδους να επιστρέφουν  στην “αγκαλιά ” του Άσαντ, στο πλαίσιο της θέσης του για την διαφύλαξη της ενότητας της συριακής επικράτειας, και έχει δουλέψει για αυτό.

Μόσχα και Άγκυρα έχουν όμως προβλήματα και στην Ιντλιμπ, όπου η συμφωνία για μια αποστρατικοποιημένη ζώνη δεν προχωράει και οι Ρώσοι έχουν επιρρίψει, κατά καιρούς, τις ευθύνες στην Τουρκία. μόλις προχές, με την ανακοίνωση της εκεχειρίας στην περιοχή από τις δυνάμεις του Άσαντ, ζήτησαν μάλιστα από την Άγκυρα να φροντίσει για την απομάκρυνση μαχητών, ως αντάλλαγμα. Η εκεχειρία ωστόσο δεν κράτησε, αφού ο ηγέτης της κυριότερης τζιχαντιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ (ΧΤΣ), του πρώην βραχίονα της Αλ Κάιντα στη Συρία, αρνήθηκε οποιαδήποτε υποχώρηση. Έτσι, οι συριακές ένοπλες δυνάμεις ανακοίνωσαν ότι επαναλαμβάνουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο μιας κοινής εκστρατείας με τη Ρωσία στη βορειοδυτική Συρία. Προλαμβάνοντας ίσως και τις εξελίξεις στα ανατολικά του Ευφράτη.