Σφήνα στην προεδρία Αμπάς ο Μοχάμεντ Νταχλάν – Ο ρόλος των Εμιράτων

Οι νεόδμητες σχέσεις των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν με το Ισραήλ έσπασαν πολλά ταμπού, δημιούργησαν ρήγματα στον ευρύτερο αραβικό κόσμο και είχαν αντίκτυπο στα παλαιστινιακά εδάφη. Υπάρχουν σημάδια αυξανόμενων εντάσεων στην Παλαιστινιακή Αρχή, καθώς ο Μοχάμεντ Νταχλάν, αυτοεξόριστος στα Εμιράτα επί δεκαετία, επανεμφανίστηκε στο προσκήνιο.

Ο Μαχμούντ Αμπάς, ο επί χρόνια πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής στη Ραμάλα, προφανώς προσπαθεί να αποκλείσει μια πιθανή πρόκληση για την ηγεσία του από τον παλιό του αντίπαλο. Ήδη, δυνάμεις πιστές στον Αμπάς συλλαμβάνουν υποστηρικτές του Νταχλάν σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν, μια επανεμφάνιση του κάποτε ισχυρού άνδρα στο κόμμα του οποίου ηγείται ο Αμπάς, την Φαταχ. Οι δύο άνδρες ήρθαν σε ρήξη πριν μια δεκαετία πράγμα το οποίο ανάγκασε τον Νταχλάν να καταφύγει στα HAE.

Η Φατάχ είναι μια από τις συνιστώσες της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Tις τελευταίες ημέρες οι δυνάμεις ασφαλείας, σύμφωνα με το Δημοκρατικό Μεταρρυθμιστικό Ρεύμα, μια φατρία εντός της Φατάχ που πρόσκειται στον Νταχλάν, έχουν συλλάβει δεκάδες μέλη της σε ολόκληρη τη Δυτική Όχθη. Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν προβαίνει σε κανένα σχόλιο επί τούτου. Οι συλλήψεις, όμως, αποτελούν μια απτή εξέλιξη στον κύκλο της ίντριγκας που ακολούθησε την ανακοίνωση του Αυγούστου ότι τα ΗΑΕ και το Ισραήλ θα αναπτύξουν τους δεσμούς τους.

Η συμφωνία αυτή, όπως και εκείνη με το Μπαχρέιν, προκάλεσαν τουλάχιστον αμηχανία, αλλά και οργή στις παλαιστινιακές αρχές. Έπληξαν την παλαιστινιακή στρατηγική στήριξης των αραβικών κρατών, στην άρνηση για ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ, έως ότου επιλυθεί η σύγκρουση με τους Παλαιστίνιους. Ο Αραβικός Σύνδεσμος απέτυχε να καταδικάσει την τριμερή Συμφωνία του Αβραάμ, όπως την αποκάλεσε η κυβέρνηση Τραμπ. Αυτό οι Παλαιστίνιοι το αποκάλεσαν προδοσία, κυρίως κατηγορώντας τα ΗΑΕ.

Για τη Χαμάς, τον άσπονδο αντίπαλο της Φατάχ, αυτό ήταν απόδειξη ότι η Φατάχ, η οποία ελέγχει την Παλαιστινιακή Αρχή και έχει περιορισμένο έλεγχο επί της Δυτικής Όχθης, κάνει τεράστιο σφάλμα επιδιώκοντας λύση μέσω διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ. Όμως, πιο ενδιαφέροντα είναι τα όσα διαδραματίζονται εντός της Φατάχ και αναφέρονται στον πιθανό ρόλο του Νταχλάν, πριν και μετά την υπογραφή της συμφωνίας.

Ποιος είναι ο Νταχλάν

Ο Νταχλάν υπήρξε ικανότατος παίκτης της μηχανοραφίας στον χώρο της ενδοαραβικής και ενδο-παλαιστινιακής πολιτικής. Ο Αμπάς, ο οποίος εμφανίστηκε ως ηγέτης της Φατάχ μετά τον θάνατο του Γιάσερ Αραφάτ το 2004, κατάφερε και τον υποσκέλισε. Ο Νταχλάν, όμως, διατηρεί μια ισχυρή δεξαμενή υποστηρικτών στη Γάζα, όπου γεννήθηκε και όπου πολλοί Παλαιστίνιοι που υποφέρουν από την ισλαμιστική ηγεμονία της Χαμάς παραμένουν πιστοί σε αυτόν .

Ο Ντάχλαν διετέλεσε επικεφαλής εσωτερικής ασφάλειας στη Γάζα το 2007, όταν η Φατάχ και η Χαμάς συγκρούστηκαν βίαια μετά από κοινοβουλευτικές εκλογές που κέρδισε η Χαμάς. Όταν η Χαμάς κατέλαβε τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, ο Νταχλάν κατέφυγε στη Δυτική Όχθη. Αλλά οι εντάσεις με τον Αμπάς, οδήγησαν τελικά στην εκδίωξή του από το κόμμα, όταν ο τελευταίος τον κατηγόρησε ότι είχε δολοφονήσει τον Αραφάτ. Έφυγε στο Αμπού Ντάμπι το 2011 και το 2016 δικάστηκε ερήμην και καταδικάστηκε σε φυλάκιση για διαφθορά.

Κατά την αυτοεξορία του, ο Νταχλάν ανέπτυξε στενότατες σχέσεις με τις άρχουσες οικογένειες των Εμιράτων, ενώ έχει καλλιεργήσει σχέσεις με άλλους ισχυρούς παίκτες στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου. Κάποια δημοσιεύματα έχουν αναφέρει ότι είναι στενός σύμβουλος του αρχιτέκτονα της εξωτερικής πολιτικής των Εμιράτων, του πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαγιέντ, ιδιαίτερα σε παλαιστινιακά θέματα.

Από τη στιγμή που δημοσιοποιήθηκε η συμφωνία ΗΑΕ-Ισραήλ, οι Παλαιστίνιοι κατηγόρησαν τον Νταχλάν. Όμως, ενώ οι Παλαιστίνιοι ηγέτες απέρριψαν τη συμφωνία, η φατρία του Ντάχλαν στη Φατάχ εξέδωσε μια προσεκτικά διατυπωμένη δήλωση, αναγνωρίζοντας την υποστήριξη των ΗΑΕ για τον «αγώνα μας για επίτευξη ελευθερίας» και ελπίζοντας ότι «τα Εμιράτα σέβονται πάντα τα παλαιστινιακά συμφέροντα και εφαρμόζουν όλες τις σχέσεις τους στο πλαίσιο μιας στρατηγικής που στοχεύει στον τερματισμό της κατοχής».

Ποιος θα διαδεχθεί τον Αμπάς;

Η πίεση στους Παλαιστινίους πηγάζει όχι μόνο από τις νέες διπλωματικές πραγματικότητες αλλά από ένα ερώτημα που οι ηγέτες του έχουν αφήσει αναπάντητα για πολύ καιρό: Ποιος θα διαδεχθεί τον Αμπάς; Ο Νταχλάν αρνήθηκε ότι είχε κάποιο ρόλο στη συμφωνία των Εμιράτων με το Ισραήλ, αλλά οι φήμες γρήγορα οργίασαν σε ολόκληρη την περιοχή, ότι με τη νέα επιρροή του, το Αμπού Ντάμπι σχεδιάζει να βοηθήσει τον Νταχλάν να πάρει την εξουσία.

Οι φήμες διαδόθηκαν και ενισχύθηκαν όταν μια δημοφιλής ισραηλινή εφημερίδα δημοσίευσε και αργότερα ανακάλεσε άρθρο, σύμφωνα με το οποίο ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Φρίντμαν, είχε πει ότι ο Νταχλάν θα διοριστεί ως ο επόμενος παλαιστίνιος ηγέτης. Η νέα πραγματικότητα στην περιοχή σημαίνει ότι απαιτείται νέος σχεδιασμός από  την παλαιστινιακή πλευρά.

Υπάρχουν, όμως, και επιπλοκές. Ο Αμπάς είναι πλέον 84 ετών και έχει καρδιακά προβλήματα, και προς το παρόν δεν διαφαίνεται σαφής διάδοχος. Εν μέσω της πανδημίας, ο οικονομολόγος Μοχάμαντ Σταγιέχ, έχει αναδειχθεί, σαν πιθανός διάδοχος. Τον Απρίλιο 2019, ο Αμπάς τον διόρισε πρωθυπουργό της Παλαιστινιακής Αρχής και δεν έχει ισχυρές διασυνδέσεις στο εκλογικό σώμα.

Ετερος “δελφίνος” είναι ο Μαργουάν Μπαργκούτι, ηγέτης της μαχητικής οργάνωσης Τανζίμ, την οποία είχαν ιδρύσει ο Αραφάτ και άλλοι ηγέτες της Φατάχ, για να αντιμετωπίσουν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Ο Μπαργκουτί είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στα λαϊκά στρώματα καθώς η Τανζίμ επιτελεί και κοινωνικό έργο.  Όμως, υπάρχει ένα κώλυμα. Ο Μπαργκούτι εκτίει ποινή πεντάκις ισοβίων στο Ισραήλ, αφού καταδικάστηκε για φόνο κατά τη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα.

Νέες ισορροπίες 

Στον αντίποδα της Φατάχ υπάρχουν βέβαια και στελέχη της Χαμάς, όπως ο Ισμαήλ Χανίγια, οι οποίοι έχουν επίσης μεγάλο αριθμό υποστηρικτών ακόμη και στην Δυτική Όχθη. Και βέβαια υπάρχει και ο Νταχλάν. Αλλά η επάνοδος του είναι προβληματική καθώς εκκρεμεί εναντίον του καταδικαστική απόφαση του 2016 σε 3 χρόνια φυλάκισης και πρόστιμο 16 εκατομμυρίων δολαρίων, για την κατηγορία της κατάχρησης.

Ο Αμπάς εξελέγη πρόεδρος το 2005 για τετραετή θητεία, αλλά μετά τις επεισοδιακές εκλογές του 2006 παραμένει στη θέση του. Το 2006, η Χαμάς κέρδισε τις εκλογές αλλά η αντίδραση της Φατάχ, του Ισραήλ και των ΗΠΑ οδήγησε σε έξαρση βίας και ανομίας, η οποία παρά τη συμφωνία συνεργασίας του 2007, οδήγησε την Χαμάς σε βίαιη κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας. 

Τώρα, όμως, η αλλαγή πλεύσης από τα Εμιράτα πιθανώς θα σημάνει και μια ανακατανομή της τράπουλας στην ευρύτερη περιοχή συμπαρασύροντας και την Παλαιστινιακή Αρχή. Οπότε ο ρόλος του Νταχλάν δεν μπορεί να έχει κάποια σημασία, εφόσον βέβαια στηρίζεται από τα ταμεία των Εμιράτων. Ο Νταχλάν, μηχανορράφος και συνομιλητής στο παρελθόν των ΗΠΑ και φίλος των βασιλικών οίκων της περιοχής και του Σίσι, έχει αναβαθμιστεί πολιτικά στο διεθνές στερέωμα.

Η στενή φιλία της Τουρκίας με την Χαμάς, οδήγησε το καθεστώς Ερντογάν να τον επικηρύξει για συμμετοχή στο πραξικόπημα του 2016(!) για 700.000 δολάρια. Το αν θα μπορέσει να επανέλθει στην Δυτική Όχθη και πως σε αυτό μπορούν να βοηθήσουν τα ΗΑΕ ο χρόνος θα δείξει, εν τω μεταξύ σχεδιάζει τις επόμενες κινήσεις του από την χλιδή η οποία τον περιβάλλει στα ΗΑΕ, ενώ ο Αμπάς θεωρεί ότι έχει κάθε λόγο να ανησυχεί.