Στο κενό η απόπειρα της Τουρκίας να διασπάσει το δίδυμο Σουηδία-Φινλανδία

Προσφάτως, ο υπογράφων ανέπτυξε έναν θεωρητικό συλλογισμό, αναφορικά με το αν η Τουρκία θα επιχειρούσε την εφαρμογή μιας στρατηγικής “διαίρει και βασίλευε” στο δίδυμο Σουηδία-Φινλανδία αναφορικά με την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Η προσέγγιση δεν στηριζόταν σε κάποια συγκεκριμένη πληροφορία, αλλά στη γενικότερη εικόνα για το διαχρονικό modus operandi της τουρκικής διπλωματίας.

Λίγες μέρες αργότερα, ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Αμπντουλάχ Μποζκούρτ, σε άρθρο του στον διαδικτυακό κόσμο “Nordic Monitor”, δημοσίευσε ρεπορτάζ, όπου αναφέρονταν πληροφορίες ότι η τουρκική πλευρά έκανε ακριβώς αυτό! Στο πλαίσιο της εφαρμογής απόρρητου σχεδίου, οι Τούρκοι επιχείρησαν σε δυο επίπεδα να διχάσουν το μπλοκ Σουηδίας και Φινλανδίας! Ωστόσο απέτυχαν! Παρότι διατηρούνται επιφυλάξεις καθώς πρόκειται για γνωστό αντικαθεστωτικό δημοσιογράφο (οπαδό του ιμάμη Γκιουλέν), όσα γράφει έχουν ενδιαφέρον.

Τα δυο επίπεδα που σκόπευαν οι Τούρκοι να κινηθούν, ήταν αφενός οι διμερείς επαφές με καθεμιά χώρα ξεχωριστά, αφετέρου στη δημόσια σφαίρα. Στο πρώτο επίπεδο, θα προσπαθούσαν να καλλιεργήσουν την εντύπωση σε Σουηδούς και Φινλανδούς ότι είχαν θετικότερη προδιάθεση συγκριτικά με την άλλη σκανδιναβική χώρα.

Στόχος θα ήταν να διασπάσουν το μέτωπο Στοκχόλμης-Ελσίνκι, καλλιεργώντας την πεποίθηση και στους δυο ότι έχουν καλύτερες πιθανότητες από τον άλλον να ενταχθούν στη Συμμαχία, ώστε τελικά η Τουρκία να αποσπάσει περισσότερα ανταλλάγματα για τη συναίνεσή της από αμφοτέρους! Βασικός όμως άξονας για την επιτυχία της στρατηγικής –παράλληλα και στόχος– ήταν η Σουηδία.

Πρόσφατα είχε σημειωθεί “επεισόδιο” κατά τη συνάντηση του Τσαβούσογλου με την Σουηδή ομόλογό του Αν Λίντε, στις 18 Μαΐου στο Βερολίνο, στο περιθώριο της Συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ. Ο Τούρκος, σηκώνοντας τον τόνο της φωνής του, απευθύνθηκε με απαράδεκτο, μη διπλωματικό και σεξιστικό τρόπο, λέγοντας ότι τον είχε ενοχλήσει η «φεμινιστική εξωτερική πολιτική» που ασκούσε, η οποία πρόσθετε καταχρηστικά «τόσο πολύ δράμα»!

Σουηδία-Φινλανδία

Εν ολίγοις είχε συμπεριφερθεί με τον ίδιο μισογυνισμό που είχε επιδείξει ο ίδιος ο Ερντογάν συναντώντας στις 8 Απριλίου 2021 τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το γνωστό «sofagate», όπου σε πολυθρόνες υπήρχαν μόνο για τους… αρσενικούς, ενώ στη γυναίκα υποδείχθηκε να καθίσει στον καναπέ. Φυσικά οι Τούρκοι δεν παραδέχθηκαν τίποτα και έριξαν το φταίξιμο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή!

Η Σουηδία θεωρείται από την Τουρκία «σκληρός στόχος», λόγω της ιστορικά καταγεγραμμένης γνήσιας ευαισθησίας για κάθε είδος ανθρώπινου δικαιώματος, με αποτέλεσμα να έχουν βρει άσυλο εκεί διωκόμενοι Κούρδοι, τους οποίους ο Ερντογάν αποκαλεί συλλήβδην τρομοκράτες και ζητάει την έκδοσή τους, προφανώς για να τους… προσφέρουν μια “δίκαιη δίκη” η οποία θα τους εξασφαλίσει πολυετή δωρεάν φιλοξενία στις τουρκικές φυλακές, ή και ακόμα χειρότερα.

Κατά συνέπεια, οι επιθέσεις που εξαπέλυε ακόμα και ο ίδιος ο Ερντογάν, στόχο είχαν να δείξουν ότι η περίπτωση της Φινλανδίας είναι ευκολότερη και θα προχωρήσει πρώτη. Σουηδία και Φινλανδία, όμως, –όπως γράφει ο Μποζκούρτ– προσήλθαν στις συζητήσεις καλά προετοιμασμένες. Έχοντας προβλέψει την τουρκική τακτική, ξεκαθάρισαν στην Άγκυρα απερίφραστα ότι θα εμπλακούν σε συνομιλίες μόνο από κοινού, μετά από μια αρχική ξεχωριστή συνάντηση υποδοχής των αντιπροσωπειών.

Παρότι η στάση τους εξόργισε την Άγκυρα, καθώς τίναζε στον αέρα τον σχεδιασμό της, Τούρκοι αξιωματούχοι συνέχισαν τις διαρροές προς τα τουρκικά Μίντια. Αυτό ήταν το δεύτερο επίπεδο του αρχικού σχεδιασμού που επίσης δεν βγήκε: Η διασπορά σχετικών ειδήσεων γινόταν για να τροφοδοτήσει συζητήσεις που θα προσέδιδαν αξιοπιστία σε όσα ανέφεραν οι διπλωμάτες και παράλληλα για να πειστεί η τουρκική κοινωνία ότι Σουηδία και Φινλανδία συνιστούν διαφορετικές περιπτώσεις.

Στο κενό η απόπειρα της Τουρκίας

Ο Μποζκούρτ στην ανάλυσή του διακρίνει εσωτερική πολιτική στόχευση. Ζητούμενο είναι η συσπείρωση του ισλαμιστικού-εθνικιστικού ακροατηρίου γύρω από τον Ερντογάν εν όψει εκλογών, τις οποίες μάλιστα βλέπει να διεξάγονται τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, όχι την άνοιξη του 2023. Επιπρόσθετα, συσχέτισε την τουρκική τακτική και με την εν εξελίξει δικαστική διαδικασία στις ΗΠΑ για τις δοσοληψίες της κρατικής τράπεζας Halkbank με τους Ιρανούς, με σκοπό την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν. Είναι μια δυνητικά καταστροφική υπόθεση που παραμένει ανοικτή και σαφέστατα συνιστά ισχυρό «χαρτί» της Ουάσινγκτον για τον έλεγχο της συμπεριφοράς του Τούρκου ηγέτη.

Γιατί όμως απέτυχε η τουρκική στρατηγική “διαίρει και βασίλευε”;

• Πρώτον, διότι όπως αποδείχθηκε Ελσίνκι και Στοκχόλμη προσήλθαν καλά διαβασμένες, χωρίς την παραμικρή πρόθεση να αναγορεύσουν τους Τούρκους σε τελικούς ρυθμιστές του ποιος θα μπαίνει και ποιος όχι στο ΝΑΤΟ, με βάση τα ιδιοτελή τους κριτήρια και το αέναο ανατολίτικο παζάρι που επιφυλάσσουν επί παντός.
• Δεύτερον, διότι η νέο-οθωμανική υπεροψία οδήγησε σε υπερεκτίμηση της τουρκικής ισχύος και του ρυθμιστικού ρόλου, με αποτέλεσμα να κάνουν κατάχρηση του δικαιώματος του βέτο. Τουλάχιστον έτσι ανέγνωσε τις εξελίξεις η πλειοψηφία των κρατών-μελών της Συμμαχίας. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία καταγγέλλεται παρασκηνιακά, αλλά από πολλές πλευρές και ανοικτά, για αντί-συμμαχική συμπεριφορά.
• Τρίτον, οι Τούρκοι έπεσαν θύμα της κοσμοαντίληψης και της γενικότερης πολιτισμικής τους συγκρότησης, ρίχνοντας νερό στον μύλο όσων επιμένουν ότι η ασυμβατότητα της Τουρκίας με τις δυτικές αρχές και αξίες είναι πολύ βαθιά και κατά βάση μη θεραπεύσιμη.
• Τέταρτον, διότι η Τουρκία θεωρεί εαυτόν αρχή και τέλος του κόσμου, με αποτέλεσμα να θεωρεί ότι όλοι οι υπόλοιποι θα λειτουργήσουν πανομοιότυπα (mirror imaging). Εάν αυτό συνέβαινε, η διαίρεση Σουηδίας και Φινλανδίας θα ήταν επιτυχής. Όμως, όχι μόνο απέτυχε, αλλά προδόθηκε με ηχηρό διπλωματικά και επικοινωνιακά τρόπο, ο τακτικός-ευκαιριακός χαρακτήρας των τουρκικών μεθοδεύσεων.

Αυτό θα έχει γενικότερες συνέπειες καθώς οι σχέσεις με την Τουρκία επανεξετάζονται σε πολλές πρωτεύουσες. Μπορεί να μην οδηγούνται σε ρήξη, ή και να μην αλλάζει εκ πρώτης όψεως τίποτα. Με καταγεγραμμένη, όμως την τουρκική συμπεριφορά όλοι γνωρίζουν τον πραγματικό χαρακτήρα και την προδιάθεση των Τούρκων συνομιλητών τους. Κυρίως όμως, κατανοούν καλύτερα τις ελληνικές θέσεις σε σχέση με το παρελθόν, παρότι αυτό δεν αποτυπώνεται πάντα ρητορικά. Αυτό βέβαια θα εξαρτηθεί και από την ελληνική πολιτική, καθώς συχνά στο παρελθόν πρόσφερε “κολυμβήθρα του Σιλωάμ” στην Άγκυρα για να την κατευνάσει.

Όμως η Τουρκία και δέχεται δώρα και δεν θεωρεί ότι χρωστά οτιδήποτε σε αντάλλαγμα. Απλά, οι όποιες παραχωρήσεις λειτουργούν σαν “ορεκτικό” που αυξάνει την επιθυμία και για “κυρίως πιάτο”. Κάπως έτσι έχουμε φθάσει στο σημερινό σημείο. Κι όπως αποδείχθηκε, η ορθότητα μιας απλής λογικής σκέψης στηριγμένης στη διαχρονική παρατήρηση της τουρκικής συμπεριφοράς, είχε τελικά και απόδειξη.