Το Ισραήλ “κουρεύει το γρασίδι” και χάνει την ψυχή του…

Μετά τους πολέμους με τα γειτονικά αραβικά κράτη (Αίγυπτος, Συρία και Ιορδανία), δηλαδή μετά την υπογραφή συνθήκης ειρήνης με το Κάιρο, το Παλαιστινιακό πήρε άλλη τροπή. Απέναντι στο Ισραήλ στάθηκαν οι ένοπλες οργανώσεις που συσπειρώθηκαν στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, οι οποίες, αδύναμες απέναντι στον ισραηλινό στρατό, είχαν για αρκετά χρόνια καταφύγει σε τρομοκρατικές επιθέσεις, χωρίς, ωστόσο, να επιτύχουν τον στόχο τους, την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την παρακμή του κοσμικού αριστερόστροφου παλαιστινιακού κινήματος, εξώθησε τους Παλαιστινίους στην αγκαλιά της Χαμάς. Αυτή εκφράζει το πολιτικό Ισλάμ, το οποίο έχει τις τελευταίες δεκαετίες αναδυθεί σε δυναμικό –ενίοτε πρωταγωνιστικό– παράγοντα σ’ όλον σχεδόν τον μουσουλμανικό κόσμο. Έτσι, όταν διεξήχθησαν ελεύθερες παλαιστινιακές εκλογές, τις κέρδισε η Χαμάς, με αποτέλεσμα ένα μίνι εμφύλιο πόλεμο και τελικώς τον διαχωρισμό της Λωρίδας της Γάζας από τη Δυτική Όχθη.

Μπορεί μέσω των Αμερικανών το 2003 το Ισραήλ να εξουδετέρωσε το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν, μπορεί μέσω των “Συμφωνιών του Αβραάμ” να εξομάλυνε τις σχέσεις του με τις μοναρχίες του Κόλπου, αλλά το Παλαιστινιακό αποδείχθηκε νάρκη. Η άρνηση του Ισραήλ να αποδεχθεί την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, σε συνδυασμό με τη δημιουργία εβραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη και τις επιθετικές πρακτικές του, διατηρεί ανοικτό ένα πολλαπλό μέτωπο, συνήθως με συγκρούσεις χαμηλής έντασης – με τη Χαμάς στη Γάζα, με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, με ισλαμικές ένοπλες οργανώσεις στο Ιράκ, με τη Συρία και κυρίως με το Ιράν.

Αυτή η κατάσταση απέτρεπε την επιστροφή της ισραηλινής κοινωνίας σε πλήρη κανονικότητα, αλλά δεν ήταν και κατάσταση πολέμου. Η στρατηγική του Ισραήλ ήταν να μην λύνει το πρόβλημα με ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, αλλά σταδιακά και συστηματικά να καταπατά και να σφετερίζεται παλαιστινιακή γη, επεκτείνοντας την εβραϊκή κυριαρχία. Και παραλλήλως να διαχειρίζεται τις παλαιστινιακές αντιδράσεις “κουρεύοντας το γρασίδι” (όπως αποκαλεί την τακτική του), δηλαδή με δολοφονίες, βομβαρδισμούς και κατά καιρούς στρατιωτικές επιχειρήσεις, προκειμένου να διατηρεί υπό κάποιον έλεγχο τους Παλαιστίνιους και όσους ενεργά τους υποστηρίζουν.

Ορόσημο η επίθεση της Χαμάς

Κάπως έτσι φτάσαμε στις 7 Οκτωβρίου 2023. Η πεποίθηση της ισραηλινής ηγεσίας ότι με αυτή τη στρατηγική σταδιακά θα εξανάγκαζαν τους Παλαιστινίους να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές εστίες τους και θα άρπαζαν τη γη τους, χωρίς την εμπλοκή σε πόλεμο, διαψεύσθηκε από τα γεγονότα. Η πριν ένα χρόνο τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς ήταν μία ανώμαλη προσγείωση για το Ισραήλ. Όχι μόνο, επειδή αιφνιδιάστηκε, όχι μόνο επειδή σκοτώθηκε μεγάλος αριθμός Ισραηλινών, κυρίως άμαχοι, όχι μόνο επειδή οι όμηροι ασκούν έντονη ψυχολογική πίεση, αλλά πρωτίστως επειδή η στρατηγική του Τελ Αβίβ έπεσε στο κενό.

Όπως είναι γνωστό, η ισραηλινή απάντηση ένα χρόνο τώρα είναι δυσανάλογη σε αίμα. Πάνω από 30.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, πάνω από 10.000 είναι αγνοούμενοι (προφανώς είναι νεκροί κάτω από τα χαλάσματα που έχουν προκαλέσει οι καταιγιστικοί βομβαρδισμοί) και πάνω από 90.000 είναι οι σοβαρά τραυματίες, για να μην αναφερθούμε στις απίστευτες ταλαιπωρίες που υφίστανται όσοι έχουν επιβιώσει. Και βεβαίως η μεγάλη πλειονότητα των θυμάτων είναι άμαχοι. Προφανώς, όλο αυτό το διάστημα η Χαμάς έχει υποστεί συντριπτικά πλήγματα, αλλά –σύμφωνα με Ισραηλινούς– δεν έχει τουλάχιστον ακόμα εξουδετερωθεί στρατιωτικά, σε μία αποκλεισμένη έκταση μικρότερη από την Άνδρο!

Ακόμα κι αν αφαιρέσουμε την ηθική διάσταση και μείνουμε αποκλειστικά στο επίπεδο της στρατιωτικής και πολιτικής αποτελεσματικότητας, διαπιστώνουμε ότι η γενοκτονική πρακτική των Ισραηλινών στη Γάζα δεν έχει επιτύχει ούτε την πλήρη στρατιωτική εξουδετέρωση της Χαμάς, ούτε την εθνοκάθαρση της Λωρίδας. Και να ήθελαν, άλλωστε, οι Παλαιστίνιοι να φύγουν δεν μπορούν.

Τα όσα έχουν συμβεί τον τελευταίο χρόνο, ωστόσο, έχουν πολλαπλές επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα:

• Πρώτον, ενεργοποιήθηκε πλήρως το ευρισκόμενο σε σχετική ύφεση μέτωπο με τη Χεζμπολάχ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, λόγω των ρουκετών που εκτοξεύονται από το νότιο Λίβανο, ο πληθυσμός στο βόρειο Ισραήλ να εγκαταλείψει τις εστίες του και να μεταφερθεί νοτιότερα για λόγους ασφάλειας. Και μόνο αυτό το γεγονός συνεπάγεται τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος.
• Δεύτερον, οι Χούθι από την Υεμένη, εκτός από σποραδικές επιθέσεις με drones και πυραύλους κατά του Ισραήλ, έχουν προκαλέσει τεράστιο πρόβλημα στο θαλάσσιο διεθνές εμπόριο, υποχρεώνοντας πολλά πλοία να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής για να αποφύγουν επιθέσεις με drones και πυραύλους.
• Τρίτον, ισλαμικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ έχουν προσθέσει και τις δικές τους επιθέσεις με drones και ρουκέτες.
• Τέταρτον, η γενοκτονική πρακτική του Ισραήλ στη Γάζα έχει προκαλέσει μεγάλη αγανάκτηση στις μουσουλμανικές κοινωνίες, υποχρεώνοντας τις μοναρχίες του Κόλπου να παγώσουν επ’ αόριστον τις υπογεγραμμένες ή προς υπογραφή “Συμφωνίες του Αβραάμ” και να διαταράξουν τις σχέσεις του Ισραήλ και με τις άλλες μουσουλμανικές χώρες. Αυτό σημαίνει ότι διπλωματικά το Τελ Αβίβ πήγε πολύ πίσω, επαναφέροντας τον εαυτό του σε ένα είδος απομόνωσης στη Μέση Ανατολή.
• Πέμπτον, η γενοκτονική πρακτική του Ισραήλ στη Γάζα δεν στάθηκε ικανή να τραυματίσει τις σχέσεις του με τις δυτικές χώρες. Στην καλύτερη περίπτωση ψέλλισαν κάποια λόγια για σεβασμό των αμάχων, που βεβαίως απέχει παρασάγγας από τη σκληρή καταδίκη της επίθεσης από τη Χαμάς πριν ένα χρόνο. Τραυμάτισε, όμως, καίρια την εικόνα του Ισραήλ στα μάτια της δυτικής κοινής γνώμης, μετά το αρχικό κύμα συμπάθειας. Προκαλώντας, μάλιστα, ειδικά στα αμερικανικά πανεπιστήμια, κινητοποιήσεις που δεν έχουν προηγούμενο εδώ και δεκαετίες.

Αδιέξοδη η στρατηγική του Ισραήλ

Ας επιστρέψουμε, όμως, στο κρίσιμο ερώτημα: Ποια είναι η στρατηγική του Ισραήλ; Ο βομβαρδισμός της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό, η δολοφονία του Χανίγια στην Τεχεράνη, οι δολοφονίες στελεχών της Χεζμπολάχ και το πρόσφατο ιδιοφυές από επιχειρησιακή άποψη πλήγμα εναντίον της με τους υπονομευμένους βομβητές και γουόκι τόκι δεν είναι στρατηγική. Είναι τακτικές κινήσεις που αποδυναμώνουν τους εχθρούς του Ισραήλ, αλλά δεν τους εξουδετερώνουν. Αντιθέτως, πυροδοτούν περαιτέρω το μίσος και αναπόφευκτα θα κλιμακώσουν τις εναντίον του επιθέσεις.

Σ’ αυτό το μέτωπο δεν υπάρχει αποφασιστική μάχη, δηλαδή μία μάχη που αν την κερδίσεις έχεις κερδίσει και τον πόλεμο. Αναμφίβολα, το Ισραήλ έχει κάνει πολλά βήματα από την εποχή που οι Άραβες ήθελαν να το σβήσουν από το χάρτη, αλλά δεν έχει κλείσει τα μέτωπα, με αποτέλεσμα να αιμορραγούν όχι μόνο οι αντίπαλοί του, αλλά και το ίδιο. Στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα, οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν πλέον να χάσουν τίποτα, ενώ και το Ιράν με τους “αντιπροσώπους” του φαίνονται αποφασισμένοι να φθείρουν ποικιλοτρόπως το ισραηλινό κράτος.

Η στρατηγική του Νετανιάχου μπορεί να προσκομίζει πλήγματα στους εχθρούς του Ισραήλ, αλλά δεν προσκομίζει –ούτε και προοπτικά– στους Ισραηλινούς ειρήνη και κανονική ζωή. Από την ίδρυσή του πριν 72 χρόνια, το Ισραήλ ζει σε συνθήκες ημι-πολέμου με μεγαλύτερα ή μικρότερα διαλείμματα ειρήνης, χωρίς να διαφαίνεται διέξοδος από αυτό το ιδιότυπο τούνελ. Μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος: Και γιατί είναι βλαπτικό για τους Ισραηλινούς να συνεχίσουν την ίδια τακτική; Έχουν κάθε τόσο κάποια λίγα θύματα, αλλά έχοντας μετατρέψει το κράτος τους σε “αστακό” και έχοντας την αμέριστη σχεδόν στήριξη των δυτικών αρχουσών ελίτ, έχουν κερδίσει το στοίχημα της εθνικής τους ασφάλειας, έστω κι αν έχουν διπλωματικό κόστος.

Η πρώτη αντίρρηση είναι ότι αυτό μόνο εν μέρει ισχύει. Η κλιμάκωση που έχει επέλθει από τις 7 Οκτωβρίου 2023 μέχρι σήμερα δεν καθιστά βιώσιμη τη στρατηγική “κουρεύουμε το γρασίδι” κάθε τόσο. Αυτό φαίνεται και από την εκκένωση του βόρειου Ισραήλ από τον φόβο των ρουκετών της Χεζμπολάχ. Ακόμα κι αν ο ισραηλινός στρατός εισβάλει στο νότιο Λίβανο, όπως το 2006, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα καταφέρει να συντρίψει τη Χεζμπολάχ και σίγουρα δεν θα καταφέρει να δημιουργήσει στο νότιο Λίβανο μία ασφαλή ζώνη προστασίας του βόρειου Ισραήλ.

Τα τελευταία γεγονότα καθιστούν πολύ πιθανό, εάν όχι αναπόφευκτο, το Ιράν να τροφοδοτήσει τους “αντιπροσώπους” του με εξελιγμένα πυραυλικά συστήματα που το ίδιο διαθέτει σε μεγάλες ποσότητες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το Ισραήλ πλέον δεν θα απειλείται από ρουκέτες, που το αντιπυραυλικό σύστημα IronDome μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αντιμετωπίσει. Θα είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικό, όμως, εάν το Ισραήλ δεχθεί μαζική επίθεση από εξελιγμένα drones και πυραύλους, που θα έχουν εκτοξευθεί από τον Λίβανο ή και το Ιράκ. Και επειδή έχει μικρή έκταση και μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα, σε μία τέτοια περίπτωση το κόστος θα είναι πολύ βαρύ.

Η “απανθρωποποίηση” των Παλαιστινίων

Η δεύτερη αντίρρηση είναι ότι ο παρατεταμένος αυτός ημι-πόλεμος μπορεί να έχει αυξήσει τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα του Ισραήλ, αλλά ταυτοχρόνως έχει βελτιώσει δραστικά και την αποτελεσματικότητα των αντιπάλων του, όπως έδειξε και η επίθεση της Χαμάς πριν ένα χρόνο κι όπως δείχνει το γεγονός ότι ακόμα αντιστέκεται. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι αυτή η κατάσταση έχει δηλητηριάσει βαθιά την ισραηλινή κοινωνία.

Μία μεγάλη αλυσίδα από κραυγαλέες βαρβαρότητες εκ μέρους Ισραηλινών στρατιωτών καταδεικνύει ότι το κλίμα ανασφάλειας και ημι-πολέμου έχει μετατρέψει συχνά μορφωμένους και καλλιεργημένους νέους στρατιώτες σε εγκληματίες πολέμου. Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι η κρατική ιδεολογία στο Ισραήλ έχει “απανθρωποποιήσει” τους Παλαιστίνιους. Χωρίς να έχει προηγηθεί η “απανθρωποποίηση”, δεν είναι δυνατές ούτε οι γενοκτονικές πρακτικές, αλλά ούτε και οι εν ψυχρώ και συχνά αναίτιες δολοφονίες Παλαιστινίων αμάχων από στρατιώτες και εποίκους. Με άλλα λόγια η ισραηλινή κοινωνία, συνεχίζοντας αυτόν τον πόλεμο χάνει ολοένα και περισσότερο την ψυχή της…