Ανακύκλωση αποβλήτων λιπαντικών και εξοικονόμηση ενέργειας

«Τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια δεν είναι το τέλος της ζωής των λιπαντικών, αλλά η αρχή του κύκλου της επαναχρησιμοποίησής τους», είναι το μότο πολλών εταιρειών, οι οποίες θεωρούν την ανακύκλωσή των αποβλήτων ελαίων – όπως ορίζει και η νομοθεσία – «βέλτιστη διαδικασία διαχείρισης», με την οποία μπορεί να ανακτηθεί «σχεδόν το 100% των χρήσιμων υλικών. Και να παραχθούν υψηλής ποιότητας αναγεννημένα βασικά λιπαντικά».

Η Ελλάδα εξακολουθεί να «είναι πρώτη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ποσοστό συλλογής μεγαλύτερο του 73% επί των παραγομένων Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) και αναγέννησης των συλλεγόμενων σε ποσοστό 100% έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 40% (στοιχεία Εθνικού Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης)». Με την αναγέννηση των ελαίων, επιτυγχάνεται:

• Σε ετήσια βάση η εξοικονόμηση δύο εκατομμυρίων τόνων αργού πετρελαίου (η διαδικασία παραγωγής ενός λίτρου πρωτογενούς λιπαντικού απαιτεί οκτώ φορές περισσότερη ενέργεια σε σχέση με τη διαδικασία επαναδιύλισης).
• Η μείωση κατά 50% των παραγόμενων αερίων του θερμοκηπίου.
• Η αποτροπή της μόλυνσης των εδαφών του υδροφόρου ορίζοντα και η βελτίωση της δημόσιας υγείας, καθώς μειώνεται κατά 96,5% ο κίνδυνος καρκινογένεσης-έκθεση LCA.
• Επίσης, με την ανακύκλωση των λιπαντικών επιτυγχάνεται «εξοικονόμηση ενέργειας ίση με αυτή που καταναλώνουν περισσότερα 400 νοικοκυριά για έναν χρόνο» (ο αριθμός αυτός είναι σχετικός, καθώς η κατανάλωση ενέργειας διαμορφώνεται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες).

Τα απόβλητα λιπαντικών (χημικές ουσίες και τοξικά μέταλλα) περιλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα, όπως χρησιμοποιημένα λιπαντικά κινητήρων εσωτερικής καύσης, λάδια υδραυλικά, βιομηχανικά και επεξεργασίας μετάλλων, λάδια μετασχηματιστών. Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε την σπουδαιότητα της ανακύκλωσης των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων, διότι «περιέχουν επικίνδυνες χημικές ενώσεις και είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό. Ένα λίτρο χρησιμοποιημένου λιπαντικού μπορεί να ρυπάνει περίπου 1.000.000 λίτρα φρέσκου νερού!», αναφέρουν μελέτες-έρευνες φορέων και ευρωπαϊκών οργανισμών.

Τα Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων περιλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή λίστα επικίνδυνων αποβλήτων εξαιτίας των συστατικών τους (πτητικές ενώσεις, άζωτο, θείο, χλώριο, βαρέα μέταλλα, μόλυβδος, ασβέστιο, ψευδάργυρος, κάδμιο, νικέλιο, βάριο, μαγνήσιο, σίδηρος, φώσφορος, χαλκός κλπ) που περιέχονται, είτε ως πρόσθετα, είτε λόγω της χρήσης και του τρόπου συλλογής.

Διαδρομές αποβλήτων

Οι «πιθανές διαδρομές της ζωής των λιπαντικών και των αποβλήτων τους», όπως μας δείχνουν πολλές αναλύσεις προσδιορίζονται από την:

• Απουσία μέτρων για τη διαχείριση τους, με αποτέλεσμα την απόρριψή τους σε διαθέσιμους αποδέκτες και την κατανάλωση επιπλέον ποσότητας αργού πετρελαίου για την παραγωγή καυσίμων και λιπαντικών.
• Χρήση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων ως καύσιμου για την παραγωγή θερμότητας και παραγωγή των ισόποσων λιπαντικών από αργό πετρέλαιο. (Αποφεύγεται η κατανάλωση αργού πετρελαίου για την παραγωγή των αντίστοιχων καυσίμων).
• Επαναδιύλιση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων για παραγωγή λιπαντικών (αποφεύγεται η κατανάλωση αργού για την παραγωγή των αντίστοιχων λιπαντικών).

Σύμφωνα με την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, η τρίτη επιλογή, της επαναδιύλισης των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων, σε σύγκριση με τις άλλες δύο είναι η προτιμώμενη διαδικασία διαχείρισης:

• Παρουσιάζει μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
• Δεν εκπέμπει επικίνδυνες ουσίες (η απόρριψη τους, αλλά και η καλά ελεγχόμενη καύση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων, εκπέμπουν βαρέα μέταλλα, διοξίνες κλπ).
• Εξοικονομεί φυσικούς πόρους (χρειάζονται 10 λίτρα αργού πετρελαίου για την παραγωγή ενός λίτρου πρωτογενούς βασικού λιπαντικού, αλλά χρειάζονται αντιστοίχως μόνο 1,35 λίτρα Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων.

Ασφαλής τρόπος

Σημειωτέον ότι τα λιπαντικά «δεν φθείρονται, απλώς ρυπαίνονται και με την εκ νέου διύλιση τους, μπορεί να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά χωρίς να χάσουν την δυνατότητα τους για λίπανση». Μέσω της «επαναδιύλισης των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων διαχωρίζεται το νερό, το πετρέλαιο και τα ασφαλτικά προϊόντα και μέσω της απόσταξης επαναφέρεται το λιπαντικό λάδι όπως και κατά την διαδικασία της διύλισης». Συνεπώς η επαναδιύλιση είναι «ένας ασφαλής τρόπος ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης τους» – εξαρτάται φυσικά και η μέθοδος που ακολουθείτε για την αναγέννησή τους.

Συστήματα διαχείρισης

Βάσει ανάλυσης κόστους-οφέλους της RDC Environment που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της γαλλικής περιβαλλοντικής υπηρεσίας ADEME (Μάρτιο 2021) δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε πέντε ευρωπαϊκά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων: του Βελγίου, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας.

Το Σύστημα της ΕΝΔΙΑΛΕ (Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων) που είναι το Εθνικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων και λειτουργεί υπό την εποπτεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) αναδείχθηκε για την (σημαντικά) χαμηλότερη επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή, σε σχέση με τα κόστη λειτουργίας αντίστοιχων συστημάτων που λειτουργούν στις άλλες χώρες της ΕΕ.

Κακή συνταγή

Η “συνταγή” του παρελθόντος παράγω-καταναλώνω-απορρίπτω αποδείχθηκε κοστοβόρα, αντιπαραγωγική και επικίνδυνη για το περιβάλλον, σε αντίθεση με την «κυκλική οικονομία: 20.000 τόνοι αναγεννημένου λιπαντικού το χρόνο που ξαναμπαίνουν στην αγορά, σημαίνει οικονομικό όφελος (αναφορά στο 2022) κάτι λιγότερο από ένα δις ευρώ». Παρά την αξία και τα οφέλη της ανακύκλωσης των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων υπάρχουν διαρροές και παράνομη διακίνηση ΑΛΕ, σε διάφορους τομείς με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις ο «ρυπαίνων να (μην) πληρώνει» τελικά.

Στο αφιέρωμα του SLpress.gr για την “ανακύκλωση Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων” τοποθετούνται Όμιλοι πετρελαιοειδών και εταιρείες για τις δραστηριότητές-επιδόσεις τους στον τομέα αυτό και τονίζουν τα χαρακτηριστικά για το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Επίσης, ευρωπαϊκός μη κερδοσκοπικός οργανισμός μας υπενθυμίζει τους κινδύνους που συνεπάγονται από την “διείσδυση” καταλοίπων ορυκτελαίων στα τρόφιμα:

• ΕΝΔΙΑΛΕ ΑΕ – Διευθύνων Σύμβουλος Γεώργιος Δεληγιώργης: «Στα 20 χρόνια λειτουργίας μας ανακυκλώθηκαν περισσότεροι από 530.000mt (μετρικοί τόνοι) επικίνδυνων αποβλήτων».
• ΕΚΟ ΑΒΕΕ – Χαράλαμπος Κοψίνης, διευθυντής πωλήσεων λιπαντικών: «Η στρατηγική προσέγγιση της HELLENiQ ENERGY βασίζεται στη δημιουργία συνεργειών για την αξιοποίηση των αποβλήτων με στόχο την ανάκτηση ενέργειας».
• ΕΛΙΝ – Στάθης Γραφάκος, Αναπληρωτής εμπορικός διευθυντής: «Η εταιρεία μας έχει ήδη
  ολοκληρώσει τον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος, για το έτος αναφοράς 2022».
• GREEN OIL – Ιωάννης Δερμιτζάκης, ιδρυτής: «Μεριμνούμε για το περιβάλλον. Η μονάδα εξευγενισμού των αποσταγμάτων χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων με την χρήση υδρογόνου -από ηλεκτρόλυση- αδιάψευστη απόδειξη».
• Πέτρος Πετρόπουλος – ΑΕΒΕ, επίσημος μακροδιανομέας για λιπαντικά Shell – Νίκος Νικολάου Business Development and marketing manager Lubricants Business Unit: «Η εταιρεία μας στο σύνολό της, είναι πιστοποιημένη κατά ISO 50001:2011 για το Σύστημα Διαχείρισης Ενέργειας που διαθέτει. Αυτό επιβεβαιώνει τη δέσμευσή μας στις βέλτιστες πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας».
• WOS – Ολοκληρωμένο Κέντρο Ανακύκλωσης Α.Ε – Δηµήτριος Λειβαδάρος, ιδιοκτήτης και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας πρόεδρος του Συνδέσμου Εγκατεστηµένων Επιχειρήσεων Βι.Πε. Πατρών: «Ακόμα και σήμερα ποσότητες αποβλήτων λιπαντικών, διακινούνται παράνομα και χρησιμοποιούνται ως μέσο θέρμανσης».
• Foodwatch: «Πολυεθνικές τροφίμων υποβάθμισαν το ζήτημα της μόλυνσης των τροφίμων με ορυκτέλαια».